c. 1788
(near present-day Salmon, Idaho)
20 grudnia 1812 (w wieku 24 lat)
Sakakawea, Sacajawea, Sakagawea
Towarzyszyła ekspedycji Lewisa i Clarka
Toussaint Charbonneau
Jean Baptiste Charbonneau
Lizette Charbonneau
Sacagawea (ok. 1788 – ok. 20 grudnia 1812; była kobietą z plemienia Lemhi Shoshone, która towarzyszyła ekspedycji Lewisa i Clarka jako tłumaczka i przewodniczka. Lewis i Clark eksplorowali wraz z nią zachodnie Stany Zjednoczone, przemierzając tysiące mil od Północnej Dakoty do Oceanu Spokojnego w latach 1804-1806.
Znaczenie kulturowe
Sacagawea jest dziś dobrze pamiętana. Kiedy wielu ludzi myśli dziś o Lewisie i Clarku, myśli również o Sacagawea.
W 2000 roku Mennica Stanów Zjednoczonych wyemitowała na jej cześć monetę dolarową Sacagawea, przedstawiającą Sacagawea i jej syna, Jeana Baptiste Charbonneau. Twarz na monecie została wykonana tak, by wyglądała jak współczesna kobieta Shoshone-Bannock o imieniu Randy’L He-dow Teton. Stało się tak, ponieważ nikt nie wie dokładnie, jak wyglądała Sacagawea.
W 2001 roku otrzymała tytuł Honorowego Sierżanta, Armii Regularnej, nadany przez prezydenta Billa Clintona.
Biografia
Wczesne życie
Niewiele jest informacji, które są ostatecznie znane o Sacagawea.
W wieku około trzynastu lat Sacagawea została wzięta za żonę przez Toussaint Charbonneau, quebeckiego trapera mieszkającego w wiosce. On również pojął za żonę inną młodą Szoszonkę o imieniu Otter Woman.
Wyprawa Lewisa i Clarka
Sacagawea była w ciąży z pierwszym dzieckiem, gdy Korpus Odkrywców przybył w pobliże wiosek Hidatsa, by spędzić zimę 1804-1805 roku. Kapitanowie Meriwether Lewis i William Clark zbudowali Fort Mandan. Przeprowadzili rozmowy z kilkoma traperami, którzy mogliby tłumaczyć lub poprowadzić ekspedycję w górę rzeki Missouri na wiosnę. Zgodzili się zatrudnić Charbonneau jako tłumacza, gdy odkryli, że jego żona mówi po szoszońsku, ponieważ wiedzieli, że będą potrzebować pomocy plemion szoszońskich u źródeł Missouri.
Lewis napisał w swoim dzienniku 4 listopada 1804 roku:
„odwiedził nas Francuz o imieniu Chabonah, który mówi w języku Big Belly, chciał się zatrudnić i poinformował nas, że jego 2 squary („squaws”) to Indianie Węża, angażujemy go, by poszedł dalej z nami i wziął jedną ze swych żon, by tłumaczyła język Węża…”
Charbonneau i Sacagawea wprowadzili się do fortu ekspedycji tydzień później. Clark nadał jej przydomek Janey. Lewis napisał o narodzinach Jean Baptiste Charbonneau 11 lutego 1805 r.
W kwietniu ekspedycja opuściła Fort Mandan i wyruszyła w górę rzeki Missouri w pirogach. Musiały być one wiosłowane pod prąd, a czasami ściągane z brzegów rzeki. 14 maja 1805 roku Sacagawea uratowała przedmioty, które wypadły z wywróconej łodzi, w tym dzienniki i zapiski Lewisa i Clarka. Dowódcy korpusu, którzy chwalili jej szybką akcję, 20 maja nazwali rzekę Sacagawea na jej cześć.
Do sierpnia 1805 roku korpus odnalazł plemię Shoshone i próbował przehandlować konie, aby przekroczyć Góry Skaliste. Wykorzystali Sacagawea do tłumaczenia i odkryli, że wodzem plemienia był jej brat Cameahwait.
Lewis odnotował ich ponowne spotkanie w swoim dzienniku:
„Wkrótce po tym, jak przybył kapitan Clark z tłumaczem Charbono i Indianką, która okazała się być siostrą wodza Cameahwait. Spotkanie tych ludzi było naprawdę wzruszające, szczególnie pomiędzy Sah cah-gar-we-ah i Indianką, która została wzięta do niewoli w tym samym czasie co ona, a która potem uciekła z Minnetares i dołączyła do swojego narodu.”
A Clark w swoim:
„Tłumaczka & Kwadratowa, którzy byli przede mną w pewnej odległości tańczyli dla radosnego Widoku, a Ona czyniła mi znaki, że byli jej narodem.”
Szoszoni zgodzili się wymienić konie dla grupy, oraz zapewnić przewodników, którzy poprowadzą ich przez zimne i jałowe Góry Skaliste. Podróż była tak ciężka, że musieli jeść świece, aby przeżyć. Kiedy zeszli do bardziej umiarkowanych regionów po drugiej stronie, Sacagawea pomogła znaleźć i ugotować korzenie camas, aby pomóc im odzyskać siły.
Gdy ekspedycja zbliżyła się do ujścia rzeki Kolumbia na wybrzeżu Pacyfiku, Sacagawea oddała swój pas z koralikami, by pozwolić kapitanom wymienić się na futrzaną szatę, którą chcieli podarować prezydentowi Thomasowi Jeffersonowi.
W drodze powrotnej, w lipcu 1806 roku zbliżyli się do Gór Skalistych. 6 lipca Clark napisał: „Indianka poinformowała mnie, że często przebywała na tej równinie i znała ją dobrze….. Powiedziała, że odkryjemy lukę w górach w naszym kierunku…”, która jest teraz Gibbons Pass. Tydzień później, 13 lipca, Sacagawea powiedziała Clarkowi, by przeprawił się do dorzecza rzeki Yellowstone w miejscu, które obecnie znane jest jako Bozeman Pass. Została ona później wybrana jako najlepsza trasa dla Kolei Północnego Pacyfiku do przekroczenia podziału kontynentalnego.
Choć Sacagawea jest uważana za przewodniczkę ekspedycji, prawdopodobnie tylko kilka razy udzieliła wskazówek. Jej praca w charakterze tłumacza z pewnością pomogła grupie w rozmowach z Szoszonami. Jednak najważniejszą rzeczą, jaką zrobiła dla grupy, mogła być jej obecność podczas ciężkiej podróży, która pokazała, że nie chcieli oni atakować żadnych napotkanych rdzennych Amerykanów. Podczas podróży przez teren dzisiejszego hrabstwa Franklin w stanie Waszyngton, Clark zauważył: „Kobieta indiańska potwierdziła nasze przyjazne zamiary, gdyż żadna kobieta nie towarzyszy wojowniczym Indianom w tej dzielnicy” oraz „żona Shabono, naszego tłumacza, pogodziła wszystkich Indian, gdyż dla naszych przyjaznych zamiarów kobieta z grupą mężczyzn jest oznaką pokoju.”
Późniejsze życie i śmierć
Po wyprawie Charbonneau i Sacagawea spędzili trzy lata wśród Hidatsa, zanim przyjęli zaproszenie Williama Clarka do zamieszkania w St. Louis, Missouri w 1809 roku.
Sacagawea urodziła córkę, Lizette, gdzieś po 1810 roku. Według Bonnie „Spirit Wind-Walker” Butterfield, dokumenty historyczne mówią, że Sacagawea zmarła w 1812 r. na nieznaną chorobę:
„Zapis w dzienniku z 1811 r. dokonany przez Henry’ego Brackenridge’a, handlarza futrami w Forcie Manuel Lisa Trading Post na rzece Missouri, stwierdzał, że zarówno Sacagawea, jak i Charbonneau mieszkali w forcie. Zanotował on, że Sacagawea „…zachorowała i tęskniła za powrotem do swojego rodzinnego kraju”. W następnym roku John Luttig, urzędnik w Forcie Manuel Lisa zapisał w swoim dzienniku 20 grudnia 1812 roku, że „…żona Charbonneau, Squaw Węża, zmarła na gorączkę gnilną”. Dalej napisał, że była ona „w wieku około 25 lat. Pozostawiła piękną niemowlęcą córeczkę”. Dokumenty będące w posiadaniu Clarka pokazują, że jej syn Baptiste został już powierzony przez Charbonneau pod opiekę Clarka w celu edukacji w szkole z internatem, na nalegania Clarka (Jackson, 1962).”
Jako kolejny dowód na to, że Sacagawea zmarła w 1812 roku, Butterfield pisze: „Dokument adopcyjny sporządzony w Orphans Court Records w St. Louis, Missouri stwierdza, ’11 sierpnia 1813 roku William Clark został opiekunem 'Tousant Charbonneau, chłopca w wieku około dziesięciu lat, i Lizette Charbonneau, dziewczynki w wieku około jednego roku.’ Aby ówczesny sąd stanowy Missouri mógł uznać dziecko za sierotę i zezwolić na adopcję, oboje rodzice musieli być potwierdzeni w dokumentach sądowych jako zmarli.”
Obrazy dla dzieci
-
Statue at Sacagawea Interpretive Center in Salmon, Idaho
-
Lewis i Clark docierają do obozu Szoszonów prowadzonego przez Sacagaweę.
-
Marker przypuszczalnego grobu Sacajawea, Fort Washakie, Wyoming
-
Sacajawea i Jean-Baptiste (1905), Park Waszyngtona (Portland, Oregon), Alice Cooper, rzeźbiarz
.