Free Press

Jest takie stare powiedzenie w Hollywood: Jesteś tylko tak dobry, jak twój ostatni film. W 1960 roku Alfred Hitchcock wypuścił Psychozę, swój największy sukces finansowy i klasyk horroru wyznaczający trendy. Kiedy wydawało się, że nie ma już nic do udowodnienia, powrócił na fotel reżysera. Następnym filmem Hitchcocka były Ptaki, cud techniki, z którym teraz mierzy się wszystkie filmy o stworach – od Szczęk po Cujo.

1. TO BYŁA TRZECIA OPOWIEŚĆ DAPHNE DU MAURIER, KTÓRĄ ZAADAPTOWAŁ HITCHCOCK.

Dzieła Daphne du Maurier były dziesiątki razy adaptowane na potrzeby filmu i telewizji, a Alfred Hitchcock był szczególnym fanem urodzonej w Londynie pisarki i dramatopisarki. W ciągu swojej kariery zaadaptował trzy opowiadania du Maurier, zaczynając od filmowej wersji jej porywającej powieści Jamaica Inn z 1939 roku. W 1940 roku wziął Rebekę – gotyckie arcydzieło du Maurier, które nadal sprzedaje się w 50 000 egzemplarzy rocznie – i przekształcił je w nagrodzony Oscarem dramat z Laurence’em Olivierem w roli głównej.

W 1952 roku du Maurier opublikował The Apple Tree: A Short Novel and Some Stories. Jednym z najważniejszych punktów tej książki jest mrożąca krew w żyłach opowieść zatytułowana „Ptaki”. Jest to proekologiczna bajka o populacji ptaków, które zaczynają atakować ludzi po tym, jak ostra zima wyczerpuje ich naturalne zasoby pożywienia. Hitchcockowi spodobało się podstawowe założenie i zapragnął przenieść „Ptaki” na ekran. Jednak jego adaptacja nie była wiernym retellingiem.

Po tym, jak Hitchcock kupił prawa do ptasiej opowieści du Maurier, zatrudnił scenarzystę Evana Huntera do napisania scenariusza. Hunter wspominał, że podczas wczesnej rozmowy telefonicznej reżyser powiedział mu: „Pozbywamy się całkowicie historii du Mauriera. Zachowujemy tylko tytuł i koncepcję ptaków atakujących ludzi”. W rezultacie powstał scenariusz, który Hunter opisał jako „komedię w stylu screwball, która zamienia się w horror.”

2. na planie zbudowano szpital dla ptaków.

Poprzez drobiazgowy proces pozytywnego wzmacniania, opiekun zwierząt Ray Berwick wytrenował setki żywych ptaków do wykorzystania w filmie Hitchcocka. Większość z nich stanowiły dzikie wrony, kruki, mewy i wróble. Berwick nadzorował cały zespół zajmujący się tresurą ptaków, którego członkowie spędzali ogromną ilość czasu na pilnowaniu swoich pierzastych współpracowników pomiędzy ujęciami. Aby mieć pewność, że żadnemu ze zwierząt nie stała się krzywda, Amerykańskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu wobec Zwierząt (ASPCA) wzięło aktywny udział w produkcji. Pod ich czujnym okiem, ekipa stworzyła prowizoryczny ptasi szpital.

„Właściwie zbudowaliśmy wolierę na planie dla ptaków, które zostały zranione lub kontuzjowane”, powiedziała Veronica Cartwright, która grała Cathy w filmie. Innym środkiem podjętym w imię dobrostanu zwierząt było zbudowanie dużej siatki, którą ekipa od efektów specjalnych rozciągnęła na planie w salonie, dzięki czemu ptaki nie latały bezładnie po reszcie studia.

Ekipa zajmująca się uganianiem się za ptakami miała też wiele innych sztuczek w rękawie. Czasami, aby skłonić pierzastych przyjaciół do lotu w kierunku kamery, ekipa zawieszała pod obiektywem kawał mięsa. W jednym z wywiadów Hitchcock zauważył, że wiele pracy włożono w ujęcie, w którym mewa zaczepia się o dziewczynę na przyjęciu urodzinowym, nękając ją, gdy ta próbuje uciec. „Zbudowaliśmy małą platformę na jej ramieniu i umieściliśmy tam mewę” – wyjaśnia Hitchcock. Ze względów bezpieczeństwa jej dziób został związany drutem.

3. JEDEN RAVEN STRASZNIE NIE LUBIŁ ROD TAYLORA.

Podobnie jak wszyscy inni w filmie, postać Roda Taylora – Mitch Brenner – musiała wytrzymać zaporę ptasich ataków. Jeden szczególny ptak naprawdę miał to w sobie dla Taylora. Był tam trzymany w niewoli kruk o imieniu Archie, który najwyraźniej wyszedł ze swojej drogi, aby zaatakować aktora, nawet gdy kamery nie kręciły.

„Każdego ranka, jeśli byliśmy razem na planie, podchodził i … gryzł mnie”, Taylor ujawnił w dokumencie DVD Universal’s All About the Birds. „Nienawidziłem go, a on nienawidził mnie”. Doszło do tego, że Taylor zaczął wypytywać o miejsce pobytu Archiego jako część swojego codziennego, scenicznego rytuału. „Wchodziłem i pytałem, 'Czy Archie dzisiaj pracuje?’ A oni odpowiadali, 'Uh, I don’t think so Rod. Myślę, że pracujemy z mewami”. A z krokwi wychodził Archie. nienawidził mnie i czyhał na mnie.”

4. PIES HITCHCOCKA ZROBIŁ KAMERĘ.

Pamiętany jest zarówno jako mistrz suspensu, jak i wczesny zwolennik filmowych pisanek. Alfred Hitchcock uwielbiał krótkie, ekranowe występy w swoich własnych filmach. Do 1963 roku widzowie zaczęli oczekiwać tych małych cameo. W „Ptakach” jeden z nich pojawia się, gdy Melanie (Tippi Hedren) wchodzi do sklepu zoologicznego na początku filmu. Gdy wchodzi do środka, widać, jak Hitchcock wyprowadza parę małych psów. Pieski te to Stanley i Geoffrey, urocze Sealyham Teriery reżysera. (Wielbiciel tej rasy, wcześniej posiadał innego samca o imieniu Mr. Jenkins.)

5. JEDEN Z TWÓRCÓW MICKEY MOUSE’A PRACOWAŁ JAKO NADZORCA EFEKTÓW SPECJALNYCH.

Prawdziwe, żywe ptaki dzielą w filmie ekran z kilkoma mechanicznymi. Dodatkowo, film w dużej mierze opierał się na pracy z matte, czyli procesie, w którym obrazy z dwóch oddzielnych szpul filmu są łączone. Dzięki temu zdjęcia wściekłych ptaków zostały zestawione z osobnymi ujęciami przedstawiającymi przerażonych aktorów. Aby pomóc w wykonaniu tych efektów, Hitchcock zwrócił się do Uba Iwerksa, animatora, który pracował dla Walta Disneya od 1924 roku i pomógł stworzyć postać Myszki Miki w 1927 roku.

Uznany w całym Hollywood jako czarodziej efektów wizualnych, Iwerks był samoukiem w zakresie technik matowych. Disney zgodził się zatrudnić go w firmie Universal, aby mógł wykorzystać swoją wiedzę w filmie Hitchcocka Ptaki. Iwerks został nagrodzony Oscarem, gdy w 1964 roku „Ptaki” otrzymały nominację za najlepsze efekty specjalne. (Przegrał z wielkobudżetową epopeją Kleopatra.)

6. RESTAURATOR W PÓŁNOCNEJ KALIFORNI POZWOLIŁ KADROM UŻYĆ SWOJEGO BUDYNKU – POD DWOMA MAŁYMI WARUNKAMI.

Pomimo że duża część filmu została nakręcona na terenie studia, Hitchcock nakręcił również duży procent na miejscu w malowniczej Bodega Bay w Kalifornii. Położona 65 mil na północ od San Francisco, mała wioska oferowała kilka dużych zalet. „Aby uzyskać zdjęcia ptaków w powietrzu, potrzebowaliśmy obszaru z niskimi terenami, a nie wysokimi górami czy dużą ilością drzew” – powiedział Hitchcock w wywiadzie dla Cinefantastique. „W sensie obrazowym ważne było, aby na ziemi nie było nic poza piaskiem, abyśmy mieli całe niebo do zabawy.”

Bodega Bay i sąsiednie społeczności Bodega i Bodega Head miały wszystko, czego szukał reżyser, więc Hitchcock zatrudnił wszystkie trzy miejsca jako lokalizacje. Kilka scen w barze zostało nakręconych w jadłodajni w Bodega Bay zwanej Tides Restaurant. Ówczesny właściciel Mitch Zankich dobił targu z filmowcami. „Powiedział kierownikowi lokacji, że pozwoli im sfilmować swój lokal za darmo, jeśli będą nazywać społeczność w filmie Bodega Bay i jeśli bohater będzie miał na imię Mitch” – twierdzi Hazel Mitchell, która w tamtych czasach pracowała w Tides jako kelnerka. Życzenia Zankicha zostały spełnione, a żeby osłodzić transakcję, otrzymał on występ na ekranie z linią dialogową. „W scenie w doku, kiedy Tippi Hedren zostaje zaatakowana przez ptaka, gdy jest w skiffie, mężczyzna pyta Roda Taylora: 'Co się stało, Mitch?’. I to był Mitch Zankich”, powiedział Mitchell.

7. ALTERNATYWNE ZAKOŃCZENIE WOULD’VE INVOLVED THE GOLDEN GATE BRIDGE.

Filmy gatunkowe były niemiłe dla kalifornijskiego punktu orientacyjnego: Gigantyczna ośmiornica zaatakowała Golden Gate Bridge w It Came From Beneath The Sea (1955); Magneto wyrwał most z fundamentów w X-Men: The Last Stand (2006); a rewolta małp wybuchła na jego chodniku w Dawn of the Planet of the Apes (2014). Gdyby Hitchcock miał do dyspozycji więcej pieniędzy lub czasu, „Ptaki” mogłyby poddać most jeszcze jednemu upokorzeniu. Na wczesnym etapie przedprodukcyjnym Hitchcock wpadł na pomysł, by zamknąć film ujęciem kilkuset ptaków gniazdujących na Golden Gate. Szybko jednak zdał sobie sprawę, że nakręcenie tego ujęcia byłoby zbyt kosztowne. Scenariusz Huntera zakładał również, że pod koniec filmu horda ptaków zaatakuje dach samochodu Mitcha i Melanie, gdy będą odjeżdżać z Bodega Bay. Ta koncepcja również została porzucona.

8. Scena w garderobie trwała cały tydzień i okazała się zbyt trudna dla TIPPI HEDREN.

Kiedy Cary Grant odwiedził plan zdjęciowy, nazwał Hedren najodważniejszą kobietą, jaką kiedykolwiek spotkał. Delikatnie mówiąc, miała za sobą ciężkie doświadczenia filmowe. Podczas sceny w budce telefonicznej szyba z tzw. bezpiecznego szkła, która roztrzaskała się o jej twarz, okazała się być prawdziwym szkłem; jej odłamki były potem mozolnie wydobywane z nosa i lewego policzka. A potem był atak na strych. W „Ptakach” Hedren wciela się w postać Melanie Daniels, pewnej siebie blondynki, która zaleca się do Mitcha Brennera. Jeden z najbardziej szokujących momentów filmu następuje, gdy Melanie zagląda na strych rodziny Brennerów i znajduje tam ukrywającą się małą armię ptaków. Gdy tylko ją widzą, rzucają się na Melanie, która traci przytomność w wyniku ich brutalnej napaści.

To brutalna scena, którą ciężko się ogląda i która była koszmarem do sfilmowania. Ponieważ była to skomplikowana i emocjonalnie obciążająca scena, Hedren spędziła cały tydzień pracując nad nią. Hitchcock spędził większą część tego czasu, nakazując swoim ekipom rzucać w nią zza kamery żywymi mewami, ponieważ uważał, że to spotęguje grę Hedren. W regularnych odstępach czasu następowała przerwa w zdjęciach, aby charakteryzatorzy mogli nałożyć nowe, sztuczne rany. W końcu Hedren załamała się, kiedy ptak wyrwał jej dziurę w dolnej powiece. Uraz ten wywołał u Hedren całkowite załamanie nerwowe i na prośbę jej lekarza produkcja została przerwana na tydzień, aby mogła dojść do siebie.

W latach, które upłynęły od premiery filmu, Hedren otwarcie mówiła o tym, że podczas kręcenia Ptaków przeżyła jeszcze jedno wstrząsające doświadczenie: Według aktorki, była ona molestowana seksualnie przez Hitchcocka. „Myślę, że był on niezwykle smutną postacią” – powiedziała Hedren w 2012 roku. „Mamy tu do czynienia z mózgiem, który był niezwykłym geniuszem, a także złem i dewiantem, niemal do tego stopnia niebezpiecznym, ze względu na efekt, jaki mógł wywrzeć na zupełnie niczego nie podejrzewających ludzi”. Zarzuty Hedren zostały później udramatyzowane w The Girl, kontrowersyjnym biopicu, który miał premierę w 2012 roku.

9. MATTEL CELEBRATED THE FILM’S 45TH ANNIVERSARY WITH A BARBIE DOLL.

W 2008 roku firma zabawkarska odsłoniła pamiątkową lalkę Barbie opartą na Melanie Daniels. Figurka była wierną kopią Hedren, aż do zielonego kombinezonu Edith Head. Do lalki dołączone były niezwykłe akcesoria: Trzy odczepiane wrony, każda z nich upozowana w „pozycji do ataku” w oryginalnym opakowaniu.

10. A MADE-FOR-TV SEQUEL CAME OUT IN 1994.

The Birds II: Land’s End miał premierę na Showtime 14 marca 1994 roku, ponad 30 lat po tym, jak oryginalny film zadebiutował w kinach. Hedren pojawia się w tym niskobudżetowym sequelu, ale zamiast powtórzyć rolę Melanie, jest obsadzona jako zupełnie nowa postać o imieniu Helen. W przeciwieństwie do oryginalnego filmu, którego akcja toczy się w kalifornijskim Bodega Bay, miejscem akcji tej części jest fikcyjna wyspa na wschodnim wybrzeżu. Reżyserem filmu jest Rick Rosenthal, który był tak niezadowolony z efektu końcowego, że podczas napisów początkowych zamiast swojego prawdziwego nazwiska używał pseudonimu Alan Smithee. Hedren również nie przepada za „Ptakami II”: „To jest absolutnie okropne” – powiedziała kiedyś o filmie. „Strasznie mnie zawstydza”

.