Free Press

Nie trzeba dodawać, że średniowieczne bronie bardzo różniły się od tych używanych obecnie w walce. Ale chociaż średniowieczne armie mogły nie mieć dostępu do nowoczesnych technologii, wciąż były zdolne do zadawania poważnych obrażeń. Oto pięć najważniejszych broni piechoty używanych między V a XV wiekiem.

Miecz

W tym odcinku Dan odwiedza zamek Lincoln, aby dowiedzieć się więcej o fascynującej historii tej fortyfikacji i jej centralnej roli w narodowej historii Wielkiej Brytanii.

Oglądaj teraz

W europejskim średniowieczu używano trzech głównych typów mieczy. Pierwszy z nich, miecz merowiński, był popularny wśród ludów germańskich w IV-VII wieku i wywodził się z rzymskiej spathy – prostego i długiego miecza używanego w wojnach i walkach gladiatorów.

Ostrza mieczy merowińskich miały bardzo mało stożków i, w przeciwieństwie do broni, które dziś rozpoznalibyśmy jako miecze, były zazwyczaj zaokrąglone na końcach. Często miały też części, które były spawane na wzór, proces, w którym kawałki metalu o różnym składzie były spawane razem w kuźni.

Merowińskie miecze rozwinęły się w karolińską lub „wikingowską” odmianę w VIII wieku, kiedy kowale coraz częściej uzyskiwali dostęp do wysokiej jakości stali importowanej z Azji Środkowej. Oznaczało to, że spawanie wzorów nie było już konieczne i że ostrza mogły być węższe i bardziej zwężone. Broń ta łączyła w sobie zarówno wagę, jak i zwrotność.

Miecze z epoki karolińskiej, wystawione w Muzeum Wikingów w Hedeby. Credit: viciarg ᚨ / Commons

Wiek XI-XII dał początek tak zwanemu mieczowi „rycerskiemu”, czyli odmianie, która najlepiej pasuje do naszego dzisiejszego wyobrażenia o mieczu. Najbardziej oczywistą zmianą jest pojawienie się krzyżaka – metalowego pręta, który znajduje się pod kątem prostym do ostrza, oddzielając je od kabłąka – chociaż były one również widoczne w późnych wersjach miecza karolińskiego.

Axe

Topory bojowe są dziś najczęściej kojarzone z Wikingami, ale w rzeczywistości były używane przez cały okres średniowiecza. Pojawiają się one nawet na gobelinie z Bayeux przedstawiającym bitwę pod Hastings w 1066 r.

Na początku ery średniowiecza topory bojowe były wykonane z kutego żelaza z krawędzią ze stali węglowej. Podobnie jednak jak miecze, stopniowo zaczęły być wykonywane ze stali, ponieważ stop metalu stał się bardziej dostępny.

Wraz z pojawieniem się stalowej zbroi płytowej, do toporów bojowych dodawano czasem dodatkowe bronie do penetracji, w tym ostre wytrychy na tylnej części ostrzy.

Sean Cunningham, szef działu dokumentacji średniowiecznej w Archiwum Narodowym, odpowiada na kluczowe pytania dotyczące Henryka VII. Od jego niespodziewanego wstąpienia na tron po założenie najsłynniejszej dynastii królewskiej w Anglii: Tudorów.

Watch Now

Pike

Te kijowe bronie były niewiarygodnie długie, od 3 do 7,5 metra długości, i składały się z drewnianego trzonu z metalowym grotem przymocowanym na jednym końcu.

Pikes były używane przez pieszych żołnierzy w zwartej formacji od wczesnego średniowiecza do przełomu XVIII wieku. Choć popularne, ich długość czyniła je nieporęcznymi, zwłaszcza w walce wręcz. W rezultacie pikinierzy zazwyczaj nosili ze sobą dodatkową, krótszą broń, taką jak miecz lub buzdygan.

Przy czym wszyscy pikinierzy poruszali się do przodu w jednym kierunku, ich formacje były podatne na ataki wroga z tyłu, co prowadziło do katastrofy niektórych sił. Szwajcarscy najemnicy rozwiązali ten problem w XV wieku, stosując jednak większą dyscyplinę i agresję, aby przezwyciężyć tę słabość.

Mace

Dan Jones omawia swoją książkę „Templariusze” w Świątyni w centrum Londynu, fizycznym wcieleniu tego średniowiecznego zakonu, który szkolił również wojowniczych mnichów.

Watch Now

Maczugi – tępe bronie z ciężkimi głowicami na końcu rękojeści – zostały opracowane w górnym paleolicie, ale naprawdę weszły do użytku w epoce średniowiecza, kiedy rycerze nosili metalowe zbroje, które trudno było przebić.

Nie tylko solidne metalowe maczugi były zdolne do zadawania obrażeń wojownikom bez potrzeby przebijania ich zbroi, ale jedna odmiana – maczuga z kołnierzem – była nawet zdolna do wgniecenia lub przebicia grubej zbroi. Buzdygan z kołnierzem, który został opracowany w XII wieku, miał pionowe metalowe części zwane „kołnierzami” wystające z głowicy broni.

Te cechy, w połączeniu z faktem, że buzdygany były tanie i łatwe do wykonania, oznaczały, że były dość powszechną bronią w tym czasie.

Halberd

Składająca się z ostrza topora zakończonego szpikulcem i zamontowanego na długim kiju, ta dwuręczna broń weszła do powszechnego użycia w drugiej części okresu średniowiecza.

Niektóre relacje z bitwy na polu Bosworth sugerują, że Ryszard III został zabity halabardą, a ciosy okazały się tak silne, że jego hełm został wbity w czaszkę.

W niektórych relacjach z bitwy na polu Bosworth sugeruje się, że Ryszard III został zabity halabardą.