AVALOKITEŚVARA , bodhisattwa szczególnie związany z zasadą współczucia, jest najbardziej popularną postacią w panazjatyckim buddyjskim panteonie Mahāyāna. Czczony i przywoływany zarówno w męskiej jak i żeńskiej formie, Avalokiteśvara uważany jest za potężnego wybawcę w czasach zagrażających życiu niebezpieczeństw, który czuwa nad wszystkimi istotami i wysłuchuje ich krzyków cierpienia i niepokoju. Odpowiada on bezpośrednio na prośby tych, którzy są w wielkiej potrzebie, służąc jednocześnie w symboliczny sposób jako ucieleśnienie zasady współczucia, fundamentalnego aspektu buddyjskiego sposobu życia. Oprócz jego licznych panazjatyckich ról, Avalokiteśvara odegrał znaczącą rolę w wyróżniających się lokalnych tradycjach w całej buddyjskiej Azji.
Znaczenie imienia tego bodhisattwy tradycyjnie było rozumiane na kilka sposobów, podkreślając jego zwierzchnictwo nad światem materialnym i jego reakcję na wołania cierpiącej ludzkości. Główna interpretacja utrzymuje, że imię Avalokiteśvara jest złożeniem sanskryckich avalokita i īśvara, tłumaczonych różnie jako „pan tego, co widziane, pan, który jest widziany” lub „pan, który patrzy, patrzący pan”. Sławny chiński mnich-naukowiec Xianzang z VII wieku podtrzymał ten pogląd, tłumacząc imię bodhisattwy jako Guanzizai („wpatrujący się pan”).
Alternatywna pisownia tego imienia – Avalokitasvara – również istniała, jak widać w niektórych sanskryckich manuskryptach z V wieku i jak zauważono przez uczonych chińskich egzegetów, takich jak Chengguan (VIII wiek). Doprowadziło to do znanego chińskiego tłumaczenia Guanyin („ten, który postrzegał dźwięk”). Często spotykane chińskie tłumaczenie Guanshiyin („ten, który odbiera dźwięki świata”) wydaje się mieć wątpliwą podstawę etymologiczną, ale dobrze wyraża funkcjonalną jakość bodhisattwy: wybawiciela, który słyszy wszystkie krzyki cierpienia i odpowiada potężną pomocą.
Avalokiteśvara ma liczne epitety. Najpopularniejsze z nich to Padmapāṇi („nosiciel lotosu”) i Lokeśvara („władca świata”), pod którymi jest najbardziej znany w Azji Południowo-Wschodniej. Wiele epitetów związanych z jego specyficznymi funkcjami zbawczymi wiąże się z zawrotną panoplią form ikonograficznych.
Origins
Powszechnie przyjmuje się, że kult Avalokiteśvary powstał na północno-zachodnich rubieżach Indii. Wiele naukowej energii poświęcono na określenie „pochodzenia” bodhisattwy. Wiele z tych wysiłków zakłada dyfuzyjny model formowania panteonu Mahāyāny; zakładają one, że panteon został w jakiś sposób wymyślony lub zaadaptowany z różnych bóstw sąsiednich ruchów religijnych. Na przykład, Marie-Thérèse de Mallmann (1948) zasugerowała irańskie antecedencje oparte na imieniu i funkcjach Avalokiteśvary. Inni twierdzą, że panteon powstał jako deifikacja wczesnych buddyjskich zasad lub ważnych momentów w życiu Buddy Śākyamuniego; na przykład Giuseppe Tucci (1948) zasugerował, że Avalokiteśvara jest personifikacją współczującego spojrzenia Śākyamuniego. Takie poglądy są dalekie od godnej uwagi intensywności wiary we współczujące, ratujące życie moce tego bóstwa, wyrażane wśród Buddyjskich Azjatów ze wszystkich poziomów społecznych. Tradycje skryptów Mahāyāna po prostu utrzymują, że Avalokiteśvara jest jedną z wielu istot w historii ludzkości, których poświęcenie i rozwój duchowy doprowadził do pomyślnego spełnienia jako bodhisattwa.
Główne źródła skryptur
Pośród licznych źródeł skryptur na temat Avalokiteśvary, trzy dzieła są szczególnie ważne: Saddharmapuṇḍarīka Sūtra (skryptura Lotosu), różne wersje Sukhāvatīvyūha Sūtra (skryptura Czystej Krainy) i tak zwana Amitāyurdhyāna Sūtra (skryptura Kontemplacji o Amitāyusie). Lotos dostarcza wielu informacji na temat ratujących życie mocy bodhisattwy, podczas gdy Czysta Kraina i pisma medytacyjne ujawniają jego duchowe pokrewieństwo z Buddą Amitābhą i nakreślają jego funkcje w tym kontekście. Te aspekty zarówno były istotnymi cechami kultu.
Lotos poświęca cały rozdział Avalokiteśvarze, i ten rozdział (rozdział 25 w elokwentnym czwartowiecznym chińskim tłumaczeniu Kumārajīva) nie rzadko był zapamiętywany, recytowany i traktowany jako niezależne pismo święte przez wschodnioazjatyckich wielbicieli. Rozdział zawiera dyskusję o imieniu bodhisattwy, niebezpieczeństwach, które może rozproszyć i niezliczonych formach, w których może pojawić się by pomóc wyznawcom.
Imię bodhisattwy w tej dobrze znanej wersji Lotosu wyraźnie brzmi Avalokitasvara, przetłumaczone przez Kumārajīvę jako Guanshiyin, lub „słuchacz dźwięków świata”. Śākyamuni Buddha wyjaśnia w piśmie świętym, że imię to wynika z przyrzeczenia bodhisattwy do wysłuchania wołania każdej cierpiącej istoty, która woła jego imię i pojawienia się przed nim w celu ratunku.
Lista niebezpieczeństw i trudności, którym bodhisattwa może przeciwdziałać jest imponująca: ogień, utonięcie w rzece, zagubienie na morzu, morderstwo, atak demonów, zaciekłe bestie i szkodliwe węże lub owady, kara prawna, atak bandytów, upadek ze stromej przepaści, ekstremalne warunki pogodowe, wewnętrzne niepokoje społeczne lub wojskowe i inne. Bodhisattwa pomaga również tym, którzy zostali usidleni przez tradycyjne trzy trucizny buddyzmu: żądzę, gniew i ułudę. Avalokiteśvara daje również dzieci – zarówno męskie, jak i żeńskie – w odpowiedzi na błagania bezpłodnych kobiet. Według Lotosu, Avalokiteśvara jest mistrzem zręcznych środków (upāya ), który jest adeptem manifestowania się w każdej odpowiedniej formie (trzydzieści trzy są wymienione) by przekazać wybawienie jakiejkolwiek istocie.
Skrypty Czystej Krainy, których kilka wersji istnieje w chińskim tłumaczeniu, łączą Avalokiteśvarę z bodhisattwą o imieniu Mahāsthāmaprāpta. Obaj są głównymi asystentami Buddy Amitābhy, pana Zachodniego Raju, chwalebnego królestwa wolnego od cierpienia, gdzie pilni poszukiwacze oświecenia mogą się odrodzić po ziemskiej egzystencji. Wśród swoich różnych funkcji, Avalokiteśvara prowadzi wyznawców od ziemskiego łoża śmierci do odrodzenia w krainie duchów. Działa jako wysłannik Buddy w różnych sferach wszechświata i jest opisywany jako ostateczny spadkobierca tronu tej sfery. (Karuṇāpuṇḍarīka Sūtra, przetłumaczona na język chiński na początku piątego wieku, rozszerza ten związek wyjaśniając, że Avalokiteśvara był pierwszym synem Amitābhy we wcześniejszym wcieleniu.)
Skrypta medytacyjne dostarczają rozszerzonego opisu Avalokiteśvary jako punktu skupienia dla jednego z etapów wieloaspektowej praktyki wizualizacji. Pomyślne wykonanie tej praktyki prowadzi nie tylko do przyszłego odrodzenia w Zachodnim Raju, ale również do ciągłego przywoływania głównych władców tej krainy, wraz z towarzyszącą im ochroną i inspiracją, którą zapewniają. Avalokiteśvara opisany jest jako złotoskóra książęca istota o ogromnym wzroście, nosząca wielką koronę z cudownych klejnotów, w każdej z nich stoi zamanifestowany Budda. Wielobarwne promienie światła wypływają z jego ciała we wzorzysty sposób; promienie te sięgają do różnych sfer egzystencji i wysyłają zamanifestowanych Buddów i bodhisattwów, którzy wypełniają jego dzieła współczucia. Niezliczone promienie miękkiego światła rozchodzą się z jego rąk, oświetlając wszystkie rzeczy, i widzi się, że pomaga tym rękom wszystkim istotom.
Paradise
Uważa się, że Avalokiteśvara mieszka na pewnej górze, z której uważnie słyszy wznoszące się krzyki cierpiących istot i rozszerza swoją mistyczną pomoc. Wersja Avataṃsaka Sūtra (pisma o girlandach kwiatów) identyfikuje to miejsce jako Górę Potalaka, nazwę, która stała się dobrze znana w całej buddyjskiej Azji. Góra ta została zidentyfikowana z wieloma rzeczywistymi miejscami geograficznymi w Azji. Siedemnastowieczny mnich-podróżnik Xuanzang zauważył, że Potalaka może być znaleziona na wybrzeżu Malajów, chociaż niewielu, którzy szukali bodhisattwy odniosło sukces w swoich poszukiwaniach. Od co najmniej dziesiątego wieku został zidentyfikowany jako wyspa u wybrzeży południowochińskiego portu morskiego Ningbo, który został nazwany Putuo Shan (Góra Potalaka) i pozostaje ważnym centrum pielgrzymkowym do dnia dzisiejszego. W Japonii, kilka miejsc zostało zidentyfikowanych jako Potalaka: przy wodospadach Nachi w kompleksie sanktuarium Kumano w pobliżu oceanu na półwyspie Kii, w górach w Nikko i w sanktuarium Kasuga w Nara. W Tybecie, siedemnastowieczny pałac Dalaj Lamy, zbudowany na wzgórzu z widokiem na Lhasę i stanowiący jeden z największych skarbów architektonicznych świata, został nazwany Potala. W ten sposób górski pałac został fizycznie urzeczywistniony jako rezydencja tybetańskiego władcy, uważanego za fizyczne ucieleśnienie bodhisattwy.
Główne formy ikonograficzne i działalność kultowa
Numeryczne formy Avalokiteśvary są widoczne w sztuce i opisane w szerokim zakresie tekstów rytualnych, podręczników medytacji i pism świętych. Począwszy od prostoty formy Wody-Księżyca, z książęcym bodhisattwą siedzącym na Górze Potalaka, wpatrującym się w ulotne odbicie księżyca w pełni na spokojnym morzu, do złożoności jedenastogłowych, tysiącramiennych, tysiącokich wizerunków, wielości cech wyrażających niezwykłe zdolności bodhisattwy do poszukiwania i reagowania na cierpienie wszystkich istot.
Aryāvalokiteśvara („szlachetny Avalokiteśvara”), czasami określany jako „wielki współczujący”, jest prostą formą bodhisattwy niosącego w lewej ręce kwiat lotosu. Często, szczególnie od dziewiątego wieku, forma ta nosi koronę lub nakrycie głowy, w którym przedstawiony jest wizerunek jego duchowego ojca Amitābhy Buddy. Blisko spokrewniony z tą formą jest Biało-Robiony (Paṇḍaravāsinī) Avalokiteśvara, najczęściej spotykany wschodnioazjatycki typ od dziesiątego lub jedenastego wieku do chwili obecnej. Ze szczególnym naciskiem na matczyne współczucie bodhisattwy, forma ta najczęściej przedstawiana jest jako kobieta siedząca w medytacji lub trzymająca kwiat lotosu. Caṇḍī, rzadziej spotykana, jest inną żeńską formą, posiadającą troje oczu i osiemnaście ramion.
Malowidła i rzeźby przedstawiają niektóre z wyspecjalizowanych zdolności bodhisattwy : jako wybawiciela tych, którzy podlegają zagrażającym życiu niebezpieczeństwom, takim jak ogień, powódź i atak; jako dobrotliwego obdarowującego synów; jako przewodnika dusz, prowadzącego je w podróży od łoża śmierci do Zachodniego Raju Amitābha; jako króla uzdrawiania, w jednej z form trzymającego zarówno gałązkę wierzby (jako znak zdolności do odpędzania chorób), jak i wazę z amṛta (nektarem oświecenia), lub w innej uzdrawiającej formie siedzącego na ryczącym lwie. Inne ważne formy to Amoghapāśa („niezawodna lina”), trzymający lasso, by pomagać wszystkim istotom, lub zaciekle ochronny Hayagrīva, z głową konia i ciemnymi płomieniami emanującymi z jego ciała. Avalokiteśvara jest również ukazywany w parze z Mahāsthāmaprāptą w obecności Amitābhy, pełniąc różne funkcje w Zachodnim Raju, i jest widziany jako jeden z ośmiu lub więcej bodhisattwów w licznych typach scen zgromadzeń w całej sztuce Mahāyāny. Ten rozległy wachlarz form ikonograficznych, tylko dotknięty tutaj, dostarcza poczucia dominującej popularności Avalokiteśvary w całej azjatyckiej populacji buddyjskiej.
Jedenastogłowa forma bodhisattwy jest widziana w sztuce licznych buddyjskich krain. Te jedenaście głów może reprezentować rozwinięcie koncepcji Avalokiteśvary jako wszechwidzącego pana, obejmującego widoki czterech kardynalnych i czterech pośrednich kierunków, jak również nadir, centrum i zenit. We wschodniej Azji forma ta była najpierw związana ze specjalnymi rytuałami spowiedzi i pokuty podejmowanymi przez świeckich i klasztornych praktykujących. Zgodnie z tekstem przetłumaczonym z sanskrytu na język chiński w VI wieku, jedenaście głów jest związanych z jedenastoma ślubowaniami składanymi przez bodhisattwę, aby pomóc wszystkim czującym istotom, włączając w to zobowiązania do robienia takich rzeczy, jak uwolnienie istot od chorób, nieszczęść, cierpienia i zmartwień, uwolnienie ich od złych intencji i zwrócenie ich myśli ku temu, co jest zdrowe. Ikonograficznie, jedenaście głów powinno być przedstawionych w następujący sposób: trzy głowy w centrum z wyrazem współczucia – odpowiednie dla wyznawców z przewagą dobrej karmy (Skt, Karman ); trzy głowy po lewej z gniewnym wyrazem – skierowane ku zbawieniu istot z niepożądanymi cechami; trzy głowy po prawej z białymi kłami wystającymi z czubków ust – by pomóc ludziom z dobrą karmą znaleźć oświecenie; pojedyncza twarz z tyłu z wyrazem gwałtownego śmiechu – by zreformować złoczyńców; i twarz Buddy na szczycie, głosząca dharmę – dla tych zdolnych podążać ścieżką Mahāyāny.
Rozwój kultu tego bodhisattwy jest ściśle związany z jego funkcją przedłużacza życia i obrońcy przed trudami i niebezpieczeństwami świata, który, jak to ujmuje Lotos, „daje dar nieustraszoności” pośród terroru i kłopotów. Na podstawie zapisów chińskich podróżników do Indii, w czwartym wieku w Mathurā oddawano cześć Avalokiteśvarze, a w siódmym wieku kult ten był już szeroko rozpowszechniony w całych Indiach; w tym czasie, według Xuanzanga, wizerunki bodhisattwy otaczały „diamentową siedzibę” oświecenia Śākyamuni Buddy w Bodh Gayā, jednym z najświętszych miejsc w świecie buddyjskim.
We wszystkich nadmorskich obszarach krajów Buddyzmu Mahāyāna, Avalokiteśvara był szczególnie czczony i przywoływany za jego ratującą życie ochronę marynarzy. Ta zdolność, wspomniana w Piśmie Lotosu, jest poświadczona w licznych dziennikach podróży i cudownych opowieściach od czwartego wieku do teraz.
Jak zauważono powyżej, w Azji Wschodniej Avalokiteśvara był najbardziej popularnym ze wszystkich buddyjskich bóstw, najbardziej szczególnie z powodu rangi przyznanej mu w tradycji Pisma Lotosu. Tradycje Lotosu o trzydziestu trzech rodzajach manifestacji bodhisattwy doprowadziły w Japonii do powstania kilku bardzo ważnych szlaków pielgrzymkowych poświęconych Kannonowi (Avalokiteśvara), z których każdy posiada trzydzieści trzy stacje poświęcone bodhisattwie.
Awalokiteśvara (Spyan ras gzigs) jest jednym z kluczowych bóstw ochronnych Tybetu, a recytacja jego sześciosylabowej sanskryckiej mantry „Oṃ maṉi padme hūṃ” jest szeroko rozpowszechnioną praktyką wśród Tybetańczyków. Mity tybetańskie utrzymują, że Avalokiteśvara był protoplastą narodu tybetańskiego i wierzą, że założyciel pierwszej dynastii tybetańskiej, Srong bstan sgam po (VII wiek), był inkarnacją Avalokiteśvary. Podobnie, szczególnie od siedemnastego wieku, Dalaj Lamowie, kolejni doczesni władcy i duchowi przywódcy Tybetu, byli uważani za ludzkie inkarnacje Avalokiteśvary.
Zobacz także
Ścieżka Bodhisattwy; Buddowie i Bodhisattwowie, artykuł o Niebiańskich Buddach i Bodhisattwach.
Bibliografia
Najbardziej wyczerpującym zachodniojęzycznym studium Avalokiteśvary jest „Introduction à l’étude d’Avalokiteçvara” Marie-Thérèse de Mallmann (Paryż, 1948), która bada niezliczone formy bodhisattwy widziane w sztuce indyjskiej. Dyfuzjonistyczne poglądy Mallmanna zostały odrzucone przez Giuseppe Tucci’ego w jego „À propos Avalokiteśvara”, Mélanges chinois et bouddhiques 9 (1948-1951): 173-220. Inny dyfuzjonista, Alexander Coburn Soper, również przeprowadził studium pochodzenia i ikonografii bodhisattwy, opierając się na chińskich źródłach; patrz „The Triad Amitāyus-Amitābha, Avalokiteśvara, Mahāsthāmaprāpta,” w jego Literary Evidence for Early Buddhist Art in China (Ascona, 1959), str. 141-167. Cenne studium chińskiego postrzegania Avalokiteśvary napisane przez uczonego buddyjskiego praktykującego i wielbiciela bodhisattwy, zobacz C. N. Tay’a „Guanyin: The Cult of Half Asia,” History of Religions 16 (listopad 1976): 147-177. Dla tak zwanej Avalokiteśvara Sūtra, rozdział 25 Lotosu, zobacz Scripture of the Lotus Blossom of the Fine Dharma, przetłumaczone przez Leona Hurvitza (Nowy Jork, 1976). Pomocna jest również dyskusja Henri Maspero w „The Mythology of Modern China,” w Daoism and Chinese Religion, w tłumaczeniu Frank A. Kierman, Jr. (Amherst, 1981), str. 166-171.
Nowe źródła
Bdud joms, Jigs bral ye ses rdo rje, and Matthew Kapstein. „Królewska Droga do Najwyższego Współczucia.” In Religions of Tibet in Practice, edited by Donald S. Lopez, Jr, pp. 69-76. Princeton, 1997.
Campany, Robert F. „The Earliest Tales of the Bodhisattva Guanshiyin.” In Religions of China in Practice, edited by Donald S. Lopez, Jr, pp. 82-96. Princeton, 1996.
Idema, Wilt L. „Guanyin’s Acolytes.” In Linked Faiths, edited by Jan A. M. De Meyer and Peter M. Engelfriet, pp. 205-226. Boston, 2000.
MacWilliams, Mark W. „Temple Myths and the Popularization of Kannon Pilgrimage in Japan: A Case Study of Oya-ji on the Bando Route.” Japanese Journal of Religious Studies 24 (1997): 375-411.
Obeyesekere, Gananath. „Avalokitesvara’s Aliases and Guises.” History of Religions 32 (1993): 368-373.
Thang Stong Rgyal Po, and Janet Gyatso. „An Avalokitesvara Sadhana.” In Religions of Tibet in Practice, edited by Donald S. Lopez, Jr, pp. 266-270. Princeton, 1997.
Yu, Chun-fang. Kuan-yin: The Chinese Transformation of Avalokitesvara. New York, 2001.
Raoul Birnbaum (1987)
Revised Bibliography
.