Gospodarka Chin rośnie coraz szybciej od 1978 wprowadzenia reform gospodarczych. Chińskie oficjalne statystyki pokazują, że rzeczywisty produkt krajowy brutto (PKB) od 1979 do 1999 r. rósł w średnim tempie 9,7 procent rocznie, co czyni Chiny jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek świata. Według Banku Światowego, szybki rozwój Chin wydobył ze skrajnego ubóstwa prawie 200 milionów ludzi.

Od momentu powstania w 1949 roku do końca 1978 roku, Chiny utrzymywały gospodarkę centralnie planowaną lub nakazową. Państwo kierowało i kontrolowało dużą część produkcji gospodarczej kraju; państwo wyznaczało cele produkcyjne, kontrolowało ceny i rozdzielało zasoby w większości dziedzin gospodarki. Do 1978 r. prawie trzy czwarte produkcji przemysłowej kraju było wytwarzane przez centralnie kontrolowane przedsiębiorstwa państwowe (SOE) zgodnie z centralnie zaplanowanymi celami produkcyjnymi. W Chinach prawie nie istniały przedsiębiorstwa prywatne ani firmy z kapitałem zagranicznym. Szacuje się, że realny PKB Chin rósł w średnim tempie około 5,3 procent rocznie od 1960 do 1978 roku. Ponieważ systemy gospodarcze centralnego planowania i polityka gospodarcza rządu kładły niewielki nacisk na rentowność lub konkurencję, gospodarka kraju była stosunkowo stagnacyjna i nieefektywna. W rezultacie chiński standard życia był znacznie niższy niż w wielu innych krajach rozwijających się. Rząd chiński podjął kroki w celu poprawy wzrostu gospodarczego i podniesienia standardu życia w późnych latach 70-tych.

Pierwsza z chińskich reform gospodarczych rozpoczęła się w 1978 roku, kiedy Den Xiaoping ponownie doszedł do władzy. Reformy koncentrowały się na systemie produkcji rolnej na obszarach wiejskich. Rząd centralny zainicjował zachęty cenowe i własnościowe dla rolników; po raz pierwszy rolnicy mogli sprzedawać część swoich plonów na wolnym rynku. Ponadto reformy miały na celu przyciągnięcie inwestycji zagranicznych, zwiększenie eksportu i rozpoczęcie importu do kraju produktów o wysokiej technologii. W tym celu rząd utworzył 4 specjalne strefy ekonomiczne (SSE). Kolejne reformy następowały etapami i zmierzały do decentralizacji polityki gospodarczej w kilku sektorach gospodarki, zwłaszcza w handlu. W ramach decentralizacji polityki gospodarczej, władze prowincjonalne i lokalne przejęły kontrolę ekonomiczną nad różnymi przedsiębiorstwami, pozwalając im działać i konkurować na zasadach wolnego rynku.

Reformy gospodarcze przyniosły tak obiecujący wzrost gospodarczy, że w połowie lat osiemdziesiątych rząd wybrał dodatkowe regiony nadmorskie i miasta jako otwarte miasta i strefy rozwoju, aby przetestować więcej reform wolnorynkowych oraz zaoferować zachęty podatkowe i handlowe w celu przyciągnięcia inwestycji z zagranicy. Ponadto, państwo stopniowo eliminowało kontrolę cen na szeroką gamę produktów. W latach 80. produkcja rolna podwoiła się, a przemysł również odnotował znaczne zyski, zwłaszcza w obszarach przybrzeżnych w pobliżu Hongkongu i naprzeciwko Tajwanu, gdzie inwestycje zagraniczne pomogły stymulować produkcję zarówno towarów krajowych, jak i eksportowych. Jeszcze więcej reform zapoczątkowano pod koniec 1993 roku, kiedy to chińscy przywódcy zatwierdzili dodatkowe długoterminowe reformy, które pozwoliłyby przedsiębiorstwom państwowym nadal dominować w wielu kluczowych gałęziach przemysłu w tym, co teraz określano mianem „socjalistycznej gospodarki rynkowej”.

Przejście systemu gospodarczego kraju z gospodarki nakazowej na rynkową pomogło napędzić silny średni wzrost. Pomiędzy rozpoczęciem programu reform gospodarczych w 1978 roku i 1995 roku, wzrost PKB wynosił 8,0 procent rocznie. Wzrost ten utrzymywał się na wysokim poziomie w latach 1996-2000. W 1999 roku Chiny stały się drugą co do wielkości gospodarką na świecie, po Stanach Zjednoczonych. Ale PKB per capita Chin w wysokości US $ 3,800 był znacznie mniejszy niż w Stanach Zjednoczonych.

Chińskie reformy handlu i inwestycji, jak również zachęty doprowadziły do gwałtownego wzrostu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI), które posłużyły jako główne źródło wzrostu kapitału Chin. Roczna wartość wykorzystanych BIZ w Chinach wzrosła z 636 mln USD w 1983 r. do 45,6 mld USD w 1998 r. (ale spadła do szacowanego poziomu 40,5 mld USD w 1999 r.), czyniąc Chiny, pod koniec lat 90-tych, drugim największym odbiorcą BIZ (po Stanach Zjednoczonych). Około dwie trzecie BIZ w Chinach pochodzi z Hongkongu i Tajwanu. Stany Zjednoczone są trzecim największym inwestorem w Chinach, odpowiadając za 8,0 procent (24,6 miliardów dolarów) całkowitych BIZ w Chinach od 1979 do 1999 roku.

Od czasu reform, Chiny poczyniły wielkie postępy w poprawie dobrobytu społecznego. Zarówno konsumpcja, jak i oszczędności wzrosły ponad dwukrotnie, a wskaźnik ubóstwa spadł. Według Banku Światowego, około 200 milionów Chińczyków, którzy wcześniej żyli w skrajnym ubóstwie, przekroczyło minimalną granicę ubóstwa. A tylko 10 procent z 1,25 miliarda mieszkańców kraju to analfabeci.

Chociaż reformy były zachęcające, rząd chiński doświadczył różnych trudności. Zmagał się z poborem dochodów należnych od prowincji, przedsiębiorstw i osób prywatnych; z ograniczeniem korupcji i innych przestępstw gospodarczych zbiegających się z reformami; oraz z utrzymaniem codziennej działalności dużych przedsiębiorstw państwowych. Wiele przedsiębiorstw państwowych nie uczestniczyło w dynamicznym rozwoju gospodarki, a niektóre z nich utraciły zdolność do wypłacania pełnych wynagrodzeń i emerytur.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.