Actieve immunisatie is de inductie van immuniteit na blootstelling aan een antigeen. Antilichamen worden door de ontvanger aangemaakt en kunnen permanent worden opgeslagen.
Actieve immunisatie kan op natuurlijke wijze optreden wanneer een microbe of een ander antigeen wordt ontvangen door een persoon die nog niet met de microbe in contact is geweest en geen vooraf aangemaakte antilichamen ter verdediging heeft. Het immuunsysteem zal uiteindelijk antilichamen tegen de microbe aanmaken, maar dit is een langzaam proces en als de microbe dodelijk is, is er misschien niet genoeg tijd om de antilichamen te gebruiken.
Artificiële actieve immunisatie is wanneer de microbe in de persoon wordt geïnjecteerd voordat deze in staat is om deze op natuurlijke wijze op te nemen. De microbe wordt behandeld, zodat zij de besmette persoon geen kwaad kan doen. Afhankelijk van het soort ziekte werkt deze techniek ook met dode microben, delen van de microbe, of behandelde toxinen van de microbe. Een veel voorkomend voorbeeld van deze vorm van actieve immunisatie zijn de vaccinaties, die in het verleden en ook nu nog tot verschillende controverses hebben geleid over hun veiligheid.
Een van de grootste zorgen in de loop der jaren over immunisatie en vaccinatie als geheel in het Westen is het gerucht geweest over het verband met het ontstaan van autisme. Maar dit gerucht begon in 1998 na de publicatie van een berucht en onnauwkeurig medisch artikel dat sindsdien bekend staat als de Lancet MMR autisme fraude. De massale paniek die hierdoor ontstond is gecategoriseerd als waarschijnlijk het schadelijkste medische bedrog van de afgelopen eeuw, omdat het bezorgde ouders ertoe heeft aangezet het MMR-vaccin helemaal te mijden, waardoor nog meer levens in gevaar zijn gebracht. In de twintigste eeuw en tot dusver in het begin van de eenentwintigste eeuw heeft de effectieve actieve immunisatie in verband met de poliovaccinatie ertoe bijgedragen dat de ziekte wereldwijd bijna is uitgeroeid. Toch blijven gebieden in Nigeria beruchte besmettingshaarden van polio, zelfs na de verhoogde vaccinatie-inspanningen van de Wereldgezondheidsorganisatie, de Verenigde Naties en de Bill and Melinda Gates Foundation. Veel van de bezorgdheid en tegenwerking die de effectieve distributie van de actieve Polio-vaccinatie in delen van Nigeria en elders heeft verhinderd, waren niet alleen terroristische activiteiten en het doden van hulpverleners, maar ook valse en geruchtmakende sterilisatie-initiatieven van westerse artsen.