Voordat we in het volgende deel duiken, moeten we duidelijk maken dat er geen definitief antwoord op deze vraag is. Veel mensen hebben inzicht gegeven, al dan niet gestaafd door bewijzen. Het antwoord is waarschijnlijk uiterst complex en een mengelmoes van alle facetten van het moderne leven en de maatschappelijke druk.
Geen twee mensen zijn hetzelfde; geen twee mensen hebben dezelfde ervaringen; geen twee mensen hebben dezelfde ervaring met angst.
Daarom is het hoogst onwaarschijnlijk dat er een antwoord is dat op alle maten past.
Dat gezegd hebbende, is er een scala van theorieën die proberen te verklaren waarom angst wellicht steeds meer op de voorgrond treedt.
Zoals we hebben gezien, is het aantal mensen in rijkere samenlevingen dat een angststoornis heeft verrassend hoog.
Het is echter de moeite waard om op te merken dat veel mensen die dagelijks angst ervaren misschien niet voldoen aan de criteria voor een angststoornis, maar er toch last van hebben.
Deze mensen zijn moeilijker te kwantificeren; ze vliegen onder de radar, ondergaan niet genoeg psychologisch ongemak om zich bij de GAD-gelederen te voegen, maar voelen nog steeds de kracht ervan.
“Als iemand me op weg naar huis inhaalt, overtuigt de angst me ervan dat het mijn schuld is omdat ik te langzaam ging. Als een familielid of vriend een ongeluk krijgt, overtuigt de angst me ervan dat het mijn schuld is dat ik ze geen veilige reis heb gewenst.”
Anon.
Hieronder staan een paar theorieën die de ronde hebben gedaan door mensen die geïnteresseerd zijn in hoe angst zou kunnen ontstaan.
Een verschuiving in de samenleving
Sommigen zeggen dat mensen in westerse samenlevingen psychisch gevoeliger worden omdat er minder druk op ons staat om te overleven nu voedsel en water zo overvloedig aanwezig zijn. Zij geloven dat onze blik is verschoven van overleven en naar binnen is verschoven.
Zij stellen dat we ons nu richten op extrinsieke verlangens, zoals een nieuwe auto en een groot huis, in plaats van intrinsieke verlangens, waaronder de vreugde van familie en vrienden, en ontmoeting met anderen in de gemeenschap.
Dit klinkt allemaal alsof het moeilijk kan zijn om vast te pinnen met onderzoek, maar sommige wetenschappers zijn tot vergelijkbare conclusies gekomen.
Een studie gepubliceerd in de jaren negentig ontdekte dat mensen die geld, uiterlijk en status nastreefden, meer kans hadden om zich angstig en depressief te voelen.
Een onderzoek naar veranderingen in de houding van eerstejaars over een periode van 40 jaar wees uit dat het aantal studenten dat belang hecht aan financieel gewin sinds de jaren zestig bijna is verdubbeld, terwijl “het ontwikkelen van een zinvolle levensfilosofie” dramatisch in belang is gedaald.
Een meta-analyse die de toegenomen psychopathologie bij Amerikaanse jongeren in de loop der tijd onderzocht, kwam tot de conclusie dat de psychopathologie bij jongeren in de V.S. in de loop der jaren is toegenomen.Amerikaanse jongeren concludeerde dat “de resultaten het best passen in een model waarin culturele verschuivingen naar extrinsieke doelen, zoals materialisme en status, en weg van intrinsieke doelen, zoals gemeenschap, zin in het leven, en verbondenheid, worden aangehaald.”
Motivaties drijven weg van de gemeenschap en naar het individu. Materialisme is van het grootste belang in de moderne samenleving. Het is onmogelijk om een rechte lijn te trekken tussen deze verschuivingen in de cultuur en angst, maar sommigen zijn geneigd om dat wel te doen.
“Het ergste is dat je je niet kunt concentreren – angst veroorzaakt een dikke hersenmist, waardoor het heel moeilijk is om je op het werk te concentreren. Als ik me op het werk niet kan concentreren, voel ik me angstig over hoe anderen mijn prestaties zien en dat voedt de cyclus.”
Anon.
Alleen wonen
Mensen wonen tegenwoordig veel vaker alleen dan 50 jaar geleden. In 1960 leefde in de VS minder dan 7 procent van de volwassenen alleen; in 2017 was dat cijfer gestegen tot ruim een derde van de volwassenen.
Zou dit een rol kunnen spelen? Natuurlijk zijn veel mensen ongelooflijk gelukkig om alleen te leven – anderen zijn dat echter niet.
Eenzaamheid heeft de afgelopen jaren veel belangstelling gekregen en is besproken als een potentiële risicofactor voor depressie en Alzheimer, naast andere aandoeningen.
Hoewel depressie en angststoornissen afzonderlijke aandoeningen zijn, ervaren personen met depressie vaak soortgelijke symptomen, zoals nervositeit. Sociale angststoornis komt vaak samen voor met depressie.
Het is zelfs zo dat mensen die later een depressie ontwikkelen, vaak eerder in hun leven een angststoornis ontwikkelen.
Angst komt soms ook voor als onderdeel van de stemmingsveranderingen die plaatsvinden in de vroege en middenstadia van de ziekte van Alzheimer.
Eenzaamheid kan ook de symptomen verergeren voor mensen met chronische pijn, een aandoening die vaak angst met zich meebrengt.
Zo ook kan het verkeren in een staat van grote angst het niveau van waargenomen pijn verhogen, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat; als iemand pijn heeft, voelt hij zich angstig, en angst drijft de pijn aan.
Het lijkt erop dat sociale isolatie de angst mogelijk via een aantal paden kan verhogen.
Om de wateren verder te vertroebelen, kiezen sommige mensen die hoge niveaus van angst ervaren ervoor om alleen te leven. Het grotere aantal mensen dat alleen woont, kan dus een deel van de oorzaak en het gevolg zijn van een toename van het angstniveau in het Westen.
Een chemische wereld
Misschien zit er iets in het water? Dat klinkt een beetje samenzweerderig, maar we moeten het niet uit de hand wijzen. Er is zeker een logge reeks chemicaliën in de omgeving waarin we leven.
Een literatuurstudie – gepubliceerd in 2013 – beoordeelde het bewijs dat chemicaliën in de omgeving de zich ontwikkelende hersenen zouden kunnen beïnvloeden terwijl we in de baarmoeder zijn.
Purend naar bestaand onderzoek, onderzochten de wetenschappers chemische stoffen waarvan bekend is dat ze giftig zijn (zoals lood), chemische stoffen die pas in de afgelopen decennia als gevaarlijk werden beschouwd (zoals methylkwik), en verbindingen die nu pas worden bestudeerd op potentiële toxiciteit (waaronder bepaalde ingrediënten in plastic).
Van de chemische stoffen die ze testten, waren er slechts twee die specifiek in verband werden gebracht met angst. Dit waren ftalaten en bisfenol-A, die beide worden gebruikt bij de productie van kunststoffen. De bevindingen waren echter niet overtuigend, en de relevante studies die zij analyseerden produceerden tegenstrijdige resultaten.
Een grote BMJ-studie waarbij meer dan 70.000 vrouwelijke verpleegkundigen betrokken waren, legde verbanden tussen luchtvervuiling en angst.
Om tot deze conclusie te komen, schatten de onderzoekers de blootstelling aan langdurige vervuiling en vergeleken deze met gegevens van een angstvragenlijst. Zij ontdekten dat degenen die een hogere mate van blootstelling hadden, meer kans hadden om symptomen van angst te rapporteren.
Dit onderzoeksgebied is notoir moeilijk te ontrafelen; mensen worden nooit blootgesteld aan slechts één enkele chemische stof. We baden allemaal in een cocktail van wisselende samenstelling; een cocktail waarvan de ingrediënten in de loop van de dagen, maanden en jaren veranderen.
Het zal nog een hele tijd duren voordat zelfs maar halfzachte conclusies kunnen worden getrokken over chemicaliën in het milieu en angst.
“Mijn angst is meestal een beetje als witte ruis op de achtergrond – ik ga verder met het leven, maar het voelt altijd alsof er iets is dat ik mis, iets dat ik niet heb bijgehouden, of dat er iets is dat ik vreselijk verkeerd heb gedaan.”
Anon.
Sommigen anderen hebben gekeken naar de invloed van sociale media op de geestelijke gezondheid. Sociale media hebben de samenleving immers in zo’n korte tijd zo grondig overspoeld, dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat ze helemaal geen invloed hebben gehad.
Facebook werd opgericht in 2004; vandaag de dag gebruiken bijna 1.Vandaag gebruiken bijna 1,5 miljard mensen het minstens één keer per dag.
Dus één enkele, op zichzelf staande website wordt nu door ongeveer 1 op 5 mensen wereldwijd gebruikt.
Dat is ongelooflijk, en Facebook is slechts één van de vele socialemediagiganten.
Studies die kijken naar het verband tussen sociale media en angst zijn relatief gemakkelijk te vinden.
Zo bleek uit een onderzoek naar het gebruik van sociale media, slaap en geestelijke gezondheid bij meer dan 400 Schotse adolescenten dat degenen die het meest sociale media gebruikten, vooral ’s nachts, een lager gevoel van eigenwaarde hadden en hogere niveaus van angst en depressie.
Een ander onderzoek ondervroeg meer dan 1.700 jonge Amerikaanse volwassenen. De onderzoekers vergeleken het aantal gebruikte sociale platforms met niveaus van angst en depressie.
Mensen die een groter aantal sociale platforms frequenteerden, rapporteerden hogere niveaus van depressie en angst. Een andere studie bij 18-22-jarigen kwam tot soortgelijke conclusies.
Voordat we Facebook en hun medewerkers voor de leeuwen gooien, moeten we niet vergeten dat oorzaak en gevolg in de overgrote meerderheid van deze studies niet kunnen worden vastgesteld.
Het is mogelijk dat een angstig persoon troost zoekt in sociale media. Misschien is het niet zo dat sociale media angst veroorzaken, maar dat sociale media aantrekkelijk zijn voor mensen die al angstig zijn. Misschien drijft angst de gebruiker ertoe zich vaker met sociale media bezig te houden.
Omdat sociale media zo alomtegenwoordig zijn, is het moeilijk een onderzoek uit te voeren met een controlegroep van volwassenen die er niet mee in aanraking zijn gekomen.
“Voor mij betekent het hebben van OCD-gerelateerde angst dat niets – zelfs niet de meest banale alledaagse activiteit – kan worden ervaren zonder schuldgevoel en angst. En dat is waarom het zo vermoeiend is. Ik ben voortdurend op zoek naar de schade die ik onvrijwillig zou kunnen veroorzaken.”
Anon.
Is het leven nu gewoon stressvoller?
Zijn banen stressvoller? Is het woon-werkverkeer de schuldige? Als we kinderen vertellen dat ze “alles kunnen bereiken als ze maar hard genoeg hun best doen”, maken we ze dan klaar om te falen? Niet ieder kind kan immers president (of Beyoncé) worden.
Wordt ons zelfbeeld de grond in geboord door het constante bombardement op onze zintuigen van perfect gefilterde, digitaal bewerkte modellen?
Heeft het kapitalisme de aandacht verlegd van vriendelijke sociale bezigheden naar onbereikbare persoonlijke verlangens, en ons achtergelaten met een gapende kloof die we nooit kunnen dichten?
Kunnen we een deel van de schuld in de schoenen schuiven van de moderne media, het eeuwige, felverlichte nieuwscabaret dat ons vertelt dat de wereld kapot is, dat wij hem kapot hebben gemaakt en dat hij niet kan worden gerepareerd, en dat alles ons kanker bezorgt? Price, een voormalig praktiserend psychiater, schrijft bij de introductie van een artikel over de evolutie van sociale angst dat “als praktiserend clinicus, adviseer ik al mijn angstige patiënten om het kijken naar tv-nieuws te vermijden.”
Klimaatverandering, nucleaire apocalyps, ebola, vleesetende virussen, antibioticaresistentie, steeds groeiende economische ongelijkheid, nepnieuws…de lijst is eindeloos.
Anxiety zou kunnen overheersen omdat de samenleving waarin we leven stressvoller is dan 5, 10 of 50 jaar geleden.
Hoewel, beoordelen hoe stressvol een samenleving is in vergelijking met een andere, grenst aan onmogelijk.
Misschien is angst overheersend in de VS vanwege alle of geen van de bovenstaande redenen. Immers, iedereen is anders, en angst kan een groot aantal oorzaken hebben in elk individu.
Het ontrafelen van de ins en outs van geestelijke gezondheid is geen eenvoudige taak; voorwaarden overlappen, symptomen variëren, en oorzaak en gevolg zijn vaag.
Is angst een spectrum dat we allemaal bewonen? Is de mensheid een van nature angstige soort? De ernst en de prevalentie ervan kunnen fluctueren met de sociale omstandigheden van de tijd, maar misschien zit het in ons allemaal.
Misschien staat angst klaar om toe te slaan wanneer we onze waakzaamheid laten verslappen, of wanneer onze waakzaamheid wordt verminderd door externe krachten.
Dit artikel heeft veel meer vragen opgeroepen dan beantwoord, maar het laat op zijn minst zien hoe complex de kwestie van angst is. Misschien wel het belangrijkste is dat het u laat zien dat als u persoonlijk wordt getroffen door angst, u niet alleen bent.