Fantasie jaagt ons angst aan, vooral vrouwelijke fantasie. Hoe kunnen we die reguleren? We kunnen het lichaam van een vrouw controleren, haar in huis opsluiten, haar gezicht met een sluier bedekken, maar hoe controleren we haar geest. Want in haar geest kan zij zich een betere man voorstellen, een perfecte man, die de echte mannen in haar leven ontoereikend maakt. Haar lichaam kan worden binnengedrongen en geschonden, maar kan haar geest ooit echt worden gedomesticeerd?
Deze vragen komen naar voren als we horen van censuurcommissies die certificaten weigeren voor films waarin vrouwelijke fantasie wordt gevierd, en van politieagenten en politici die vrouwen fysiek aanvallen, tegen alle normen van beschaafd gedrag in, met het argument dat als vrouwen toch willen ‘fantaseren’ over gelijk zijn aan mannen, ze toch zeker wel tegen een stootje of twee kunnen.
Een manier om fantasie te reguleren is door verhalen te propageren waarin vrouwen die hun verlangens najagen als gevaarlijk worden beschouwd, en dus moeten worden beteugeld voor het maatschappelijk welzijn. Zo worden in de Japanse mythologie de eerste man en vrouw Izanagi en Izanami genoemd.
Wanneer de vrouw de man uitnodigt naar bed te gaan, blijken de uit de verbintenis geboren kinderen de demonen te zijn, maar wanneer de man de vrouw uitnodigt naar bed te gaan, zijn de geboren kinderen de goden.
In de Abrahamitische mythologie leren we dat er vóór Eva nog een vrouw in Eden was, Lilith genaamd. Zij weigert onderdanig te zijn aan Adam en wijst de zendingsopdracht van de patriarchen af. Daarom wordt zij verstoten, en zij wordt de moeder van demonen, van de succubi en incubi, die mannen en vrouwen verleiden tot seksuele activiteit, en daardoor de ziel verontreinigen. Als zelfs Eva God trotseert en van de verboden vrucht eet en zich overgeeft aan de mogelijkheden die de duivel haar biedt, wordt zij gestraft en moet zij tot in de eeuwigheid verantwoording afleggen aan Adam.
De hele vrouwheid wordt verlost door Maria, die rustig het nieuws aanvaardt dat zij zwanger is van Jezus Christus, ook al is zij niet getrouwd en is zij nooit met een man samen geweest. Zij zal de Maagdelijke Moeder zijn van de Zoon, door God gezonden om alle zondaars te redden.
In de Hindoe-mythologie horen we het verhaal van Renuka, die op bevel van haar man Rishi Jamadagni wordt onthoofd omdat zij maar heel even een overspelige gedachte koesterde bij het zien van een mooie man die in de rivier baadde terwijl zij water aan het halen was. Hoe komt hij achter haar fantasie? Omdat hij merkt dat ze haar ‘sati’ krachten heeft verloren.
Sati is een mythische term die verwijst naar vrouwen die zo kuis zijn dat ze magische krachten verkrijgen, zoals het vermogen om de hitte van vuur te weerstaan. In het geval van Renuka had zij het vermogen om water op te vangen uit ongebakken potten van klei van de oever van de rivier. Ze verliest dit vermogen zodra ze naar de knappe man verlangt, en wordt daarom door haar man bruut gestraft.
Dit gezegd hebbende, is het Hindoeïsme nogal dubbelzinnig in zijn visie op de vrouwelijke seksualiteit; het streeft naar controle erover en erkent tegelijkertijd dat het niet gecontroleerd kan worden. En zo is het hoofd van Renuka, gescheiden van haar lichaam, een voorwerp van aanbidding in vele delen van Maharashtra en Karnataka. Het wordt meegenomen in processies, vastgemaakt aan de rand van een pot of een rieten mand, een herinnering aan vrouwelijke fantasie en seksualiteit.
Renuka wordt niet gezien als de gevallen vrouw maar als de moeder-godin, buiten de controle van de patriarchale samenleving. Zij is tegelijkertijd de kuise, gedomesticeerde boerderij en het wilde, onkuise bos, ongeremd door de regels van de boer, de patriarch. Natuurlijk, wanneer haar verhaal vandaag wordt naverteld, worden Renuka’s verlangens witgewassen, en wordt de nadruk gelegd op het herstel van haar status als sati, zuiver en kuis.
Culturele verhalen, die generaties lang worden herhaald, zetten zich vast in onze ziel en worden echt. We gaan ervan uit dat ze een objectieve waarheid van het universum onthullen, in plaats van de subjectieve waarheid van een cultuur.
Door middel van verhalen proberen we de natuur te trotseren, en verbeelding te ontkennen. Ons wordt herhaaldelijk verteld dat vrouwen begeerlijk moeten zijn, maar dat ze niet kunnen verlangen. Vrouwen die verlangen worden gestraft, zoals Surpanakha, wier neus wordt afgesneden, en Ahalya die in steen wordt veranderd. Ons wordt verteld dat Ahalya ‘onschuldig’ was, bedrogen door Indra die de gedaante van haar echtgenoot aannam.
Het wordt ons niet toegestaan alternatieve verhalen te overwegen dat zij misschien, heel misschien, de viriele hemelgod herkende en wilde, verveeld als zij was van haar stijve intellectuele oude echtgenoot.
In moderne hervertellingen, ondanks alle gepraat over feminisme, schuwen we de erotische fantasieën van Draupadi te beschrijven: vergelijkt en contrasteert zij de manier van vrijen van haar vijf echtgenoten? We vermijden te veel belang te hechten aan apsara’s die geweldige verleidsters zijn, maar die alle moederlijke instincten ontberen, zoals Menaka die Shakuntala op de bosgrond achterlaat, nadat ze Vishwamitra’s celibataire wil heeft overwonnen. Wij willen dat godinnen maagdelijk en kuis zijn. Wij vrezen de yogini’s die jonge nath-yogi’s omringen en in de val lokken met hun charmes; wij verklaren hen tot onverzadigbare heksen.
De hindoe-mythologie is uniek in die zin dat zij bestaat in een paradigma waarin niets volmaakt of permanent is. Alle dingen veranderen. En er is altijd een verhaal geschikt voor elke tijd. Tijd om ons koloniale puriteinse verleden te verwerpen en oude verhalen op te graven waarin Shakti Shiva benadert en eist dat hij haar bevredigt, en hij – ironisch genoeg bekend als Kamantaka, de doder van het verlangen – plichtsgetrouw gehoorzaamt.
Top Comment
Amitava Biswas
1439 dagen geleden
belachelijk artikel. zit vastgelijmd aan social media en kijk grondig naar 21ste eeuwse vrouwen van india. kijk wat voor talen ze gebruiken in veel gevallen!! denk je dat moderne indiaanse vrouwen avalas zijn! belachelijk! vergeet mythologie. denk in modern perspectief…. Read More
Disclaimer
De hierboven geuite meningen zijn die van de auteur zelf.