Free Press

Als Full House actrice Lori Loughlin en haar man wachten op hun volgende rechtbank datum, worden ze beschuldigd van het betalen van een $ 500.000 steekpenningen om hun dochters te krijgen in de Universiteit van Zuid-Californië als crew team rekruten. Hun verdediging zou berusten op de overtuiging dat ze een volkomen legale donatie deden aan de universiteit en haar atletiekteams (hun kinderen hebben nooit in hun leven een wedstrijd geroeid).

Legale strategieën en morele overwegingen daargelaten, heeft dit vreemde gedrag veel waarnemers zich laten afvragen: “Wat dachten ze wel niet?” Loughlin en haar familie moeten er toch zeker rekening mee hebben gehouden dat iemand op de universiteit de toelatingsgegevens zou controleren of zich zou realiseren dat de hooggeplaatste rekruten van de coach nog nooit een boot hadden geroeid.

We zullen misschien nooit precies weten wat Loughlin en haar familie dachten. Maar als arts die heeft bestudeerd hoe perceptie gedrag verandert, geloof ik dat om te begrijpen wat hen ertoe bracht zoiets doms te doen, een relevantere vraag zou zijn: “Wat namen ze waar?”

Inzicht in de wetenschap van betreurenswaardige beslissingen

Enkele jaren geleden bundelde ik mijn krachten met mijn collega George York, een gerespecteerd neuroloog verbonden aan de Universiteit van Californië Davis, om te begrijpen waarom slimme mensen dwaze keuzes maken in de politiek, sport, relaties, en het dagelijks leven. Samen kamden we de nieuwste hersenscanningstudies en tientallen jaren psychologische literatuur uit.

We vergeleken de wetenschappelijke bevindingen met een eindeloze reeks nieuwsberichten en verslagen uit de eerste hand van echte mensen die opmerkelijk irrationele dingen doen: We onderzochten de rechtbank getuigenis van een agent die, ondanks het behalen van de top vijf in zijn academie, zijn pistool verwarde met een Taser en een onschuldige man doodde. We hebben gegraven in het wrak van de carrière van een politicus die, hoewel hij de risico’s kende, zijn werktelefoon gebruikte om seksueel expliciete berichten te sturen. En we vonden tientallen studies die bevestigen dat artsen, de mensen die we vertrouwen om ons te behoeden voor ziektes, één op de drie keer dat ze een ziekenhuiskamer binnengaan hun handen niet wassen, een fout die elk jaar duizenden patiënten doodt.

Wanneer we lezen over beroemde mensen die hun leven ruïneren of horen over normale mensen die beroemd worden door publieke dwaasheden, schudden we ons hoofd in verwondering. We zeggen tegen onszelf dat we zoiets nooit zouden doen.

Maar de wetenschap vertelt ons dat we dat wel zouden doen, veel vaker dan we willen geloven.

Wat verandert onze percepties

In de wetenschappelijke literatuur, merkten George en ik een interessant patroon op: Onder de juiste omstandigheden zorgt een onbewuste neurobiologische sequentie in onze hersenen ervoor dat we de wereld om ons heen waarnemen op een manier die in tegenspraak is met de objectieve werkelijkheid, waardoor we vervormen wat we zien en horen. Deze krachtige verschuiving in waarneming heeft niets te maken met onze intelligentie, moraal of ons gedrag in het verleden. In feite weten we niet eens dat het gebeurt, noch kunnen we het controleren.

George en ik noemden dit fenomeen “hersenshift” en ontdekten dat het in twee verschillende situaties optreedt: die met een grote angst en die met een grote beloning.

Onder deze omstandigheden zouden we allemaal iets doen dat net zo betreurenswaardig is als de krantenkoppen-grappende verhalen hierboven, in tegenstelling tot wat we onszelf vertellen. Anders gezegd, we besluiten niet bewust om ons als een dwaas te gedragen. In plaats daarvan, zodra onze perceptie is vervormd, handelen we op manieren die redelijk lijken voor ons, maar dwaas voor waarnemers.

Hoe onze angsten en verlangens ons voor de gek houden

Dit neurobiologische proces is het best waargenomen in een onderzoek, gepubliceerd in 2005 in het tijdschrift Biological Psychiatry, door de neuro-econoom Gregory Berns. Hij rekruteerde vrijwilligers voor wat hij aankondigde als een visie-experiment. Vijf deelnemers per keer werd gevraagd naar gecomputeriseerde 3D vormen te kijken en te beslissen of de figuren bij elkaar zouden passen of zouden botsen als ze werden gedraaid. De truc was deze: Vier van de vijf proefpersonen maakten deel uit van het onderzoeksteam en gaven opzettelijk verkeerde antwoorden op specifieke vragen, die konden worden gezien door de ene niet-acteur in de kamer. Zouden de andere antwoorden de keuzes van die persoon beïnvloeden?

Berns ontdekte dat 30 procent van de proefpersonen elke keer correct antwoordde, ondanks de tegenstrijdige antwoorden van anderen. MRI scans toonden aan dat deze daad van non-conformiteit de deelnemers veel ongemak bezorgde. Het activeerde ook een amandelvormige structuur in de temporale kwabben van de hersenen genaamd de amygdala, die wordt geassocieerd met negatieve emoties zoals angst en vrees.

De deelnemers wier antwoorden overeenkwamen met die van de anderen activeerden daarentegen een ander deel van de hersenen genaamd de pariëtale kwabben. Dit gebied, dicht bij de achterkant van het hoofd, is verantwoordelijk voor onze percepties: wat we zien, horen, proeven en voelen. Doordat ze de antwoorden van de anderen kenden, veranderden hun hersenen onbewust wat ze zagen. Op basis van deze veranderde perceptie stemden ze vervolgens in met de anderen, waardoor ze de stimulatie van de amygdala en de daarmee gepaard gaande pijn die ze anders zouden hebben ervaren, vermeden.

Kijkend naar de gegevens, gaven de proefpersonen, wanneer ze de foute antwoorden kregen voorgelegd, 41 procent van de tijd het verkeerde antwoord, maar slechts 13 procent wanneer ze zelf beslisten. In bijna alle gevallen vonden zij dat hun antwoorden juist waren. Slechts 3,4 procent van de proefpersonen zei dat ze het juiste antwoord hadden geweten, maar toch meegingen in het antwoord van de meerderheid.

Als groepsdruk en bewuste keuze de boosdoeners waren bij hun beslissingen, zouden de deelnemers zich ervan bewust zijn geweest dat het gebeurde. Maar de studie suggereert dat het een onbewuste verschuiving in perceptie was die zelfs kan optreden wanneer proefpersonen denken dat ze alleen zijn.

Het geval van de goede seminarist

In 1973 vroeg het onderzoeksduo van John Darley en Daniel Batson Princeton Theological Seminary studenten om een groep kinderen over de campus te bezoeken om een preek te houden over de parabel van de barmhartige Samaritaan.

De onderzoekers vertelden sommige van de toekomstige voorgangers, “Het zal een paar minuten duren voordat ze klaar voor je zijn, maar je kunt net zo goed daarheen gaan.” Tegen anderen zeiden ze: “Je bent laat. Ze verwachtten je een paar minuten geleden al. Je kunt maar beter opschieten.”

Terwijl ze over de campus liepen, passeerden ze een man die kreunend en hoestend in een deuropening zat.

Stel je voor dat je in deze situatie zit: Een klas met kinderen wacht op je, maar onderweg, kom je een man tegen die duidelijk in nood is. Is er enige twijfel wat je doet? Of wat religieus ingestelde leerlingen zouden doen? Ongeacht de omstandigheden zouden we verwachten dat iedereen zou helpen. Maar slechts 10 procent van de “gehaaste” studenten stopte om hulp te bieden.

De beste verklaring voor dit gedrag is dat, te midden van de angst om te laat te komen, de meeste studenten een perceptuele verschuiving ondergingen waardoor ze de man niet zagen of zijn nood niet herkenden. Anders zouden ze logischerwijze allemaal gestopt zijn om te helpen.

Tot nu toe hebben deze voorbeelden aangetoond hoe mensen zich gedragen in de context van gecontroleerde onderzoeksstudies. Maar George en ik hebben dezelfde onbewuste vervorming van de werkelijkheid zien uitspelen in tientallen voorbeelden uit het echte leven door de geschiedenis heen.

Observeren van het “brainshift” -proces in het echte leven

Een van de beruchtere voorbeelden is het geval van de Norden Bombsight, een verhaal dat meesterlijk wordt verteld in Malcolm Gladwell’s beroemde TED-talk uit 2011.

Het was de begindagen van de Tweede Wereldoorlog, en met nazi-agressie in beweging, moesten de geallieerden massale luchtaanvallen uitvoeren om de overwinning te behalen. Maar Amerikaanse generaals en hoge militaire functionarissen stonden voor een dilemma dat angst inboezemde: hoe militaire doelen uit te schakelen zonder onbedoeld burgers te doden in nabijgelegen gebouwen? Carl Norden, een Zwitserse ingenieur, beloofde een oplossing. Hij beweerde dat het Norden Bombsight een bom in een augurkenvat kon laten vallen vanaf 20.000 voet.

Overtuigd dat het burgerlevens zou redden, kochten Amerikaanse leiders in 1940 90.000 stuks en betaalden een hedendaags equivalent van $30 miljard. Er was slechts één probleem: Nordens apparaten werkten niet. Amerikaanse vliegers schatten dat maar liefst 90 procent van de bommen hun doel misten.

MRI-machines bestonden natuurlijk nog niet in de jaren veertig, maar we kunnen voorspellen wat ze zouden hebben gevonden. De immense waarde van een precisiebombardement zou de beloningscentra van de generaals hebben gestimuleerd, hun pariëtale kwabben hebben geactiveerd, en hen ertoe hebben gebracht de technologie als effectief te beschouwen, ondanks overweldigend bewijs van het tegendeel.

Misschien zouden de generaals andere beslissingen hebben genomen als zij zelf op het slagveld hadden gestaan. Deze volgende studie onderzoekt wat mensen doen als ze direct in gevaar zijn.

Wanneer beloningsmogelijkheden ons in levensbedreigende situaties brengen

Om de geestveranderende effecten van een gevaarlijke situatie aan te tonen, wenden we ons tot een aflevering uit 2010 van NBC’s Dateline genaamd “What Were You Thinking?”

Presentator Chris Hansen zet de scène: “We huurden deze kamer op de vierde verdieping van een oud gebouw en huurden deze uitzendkrachten die werd verteld dat ze administratief werk zouden doen voor de dag.”

De werknemers weten het niet, maar iedereen in de kamer is een Dateline-medewerker die weet wat er staat te gebeuren. Als rook de kamer begint te vullen, doen de medewerkers alsof er niets aan de hand is. De rook is natuurlijk onschadelijk, maar de uitzendkrachten weten dat niet. Het lijkt alsof het gebouw in brand staat en toch blijft 90 procent van de sollicitanten zitten, zelfs nadat de ruimte zich volledig met rook heeft gevuld. Op de vraag waarom ze de dreiging negeerden, meldden de proefpersonen dat ze de situatie niet als gevaarlijk zagen.

We kunnen dit onlogische gedrag niet toeschrijven aan “groepsdenken” of “groepsdruk,” of een andere verklaring dan een veranderde perceptie. Als onze veiligheid in gevaar is, besluiten we niet met anderen te sterven om erbij te horen. Ouders vragen hun kinderen graag of ze van een brug zouden springen als hun vrienden dat ook zouden doen. Ze weten dat het antwoord nee is.

Op basis van de beschikbare neurobiologische gegevens is de meest logische conclusie dat deze uitzendkrachten, op zoek naar de beloning van een fulltime baan, een onbewuste verschuiving in perceptie hebben ervaren die hen ertoe heeft gebracht zich te gedragen op een manier waar ze waarschijnlijk spijt van hadden toen de show eenmaal was uitgezonden. Hetzelfde fenomeen werd tientallen jaren eerder geïllustreerd tijdens de elektrische schokstudie van Stanley Milgram, het soort gruwelijke experiment dat de wetenschappelijke gemeenschap van vandaag niet langer zou toestaan.

Waarom we bij slechte beslissingen blijven nadat we ze hebben genomen

Het Dateline-experiment heeft ons laten zien dat situaties waarbij angst en beloning een rol spelen, kunnen leiden tot slechte “snelle oordelen”. Maar waarom houdt iemand vast aan een dwaze beslissing?

De gedragseconomie leert ons dat we, nadat we een beslissing hebben genomen, zelfs een onlogische, de neiging hebben eraan vast te houden. Dat wil zeggen, we filteren afwijkende informatie weg terwijl we op zoek gaan naar gegevens die ons oorspronkelijke standpunt bevestigen. Psychologen noemen dit “ankeren”.

De combinatie van vervormde perceptie en ankeren verklaart waarom een keur aan durfkapitalisten, hooggeplaatste generaals en zakenmagnaten allemaal in de rij stonden om te investeren in Theranos, de nu in ongenade gevallen startup voor bloedtesten, opgericht door Elizabeth Holmes.

Het is onduidelijk of Holmes de neurobiologische progressies die onze perceptie vervormen heeft bestudeerd of ervan op de hoogte was, maar ze gebruikte ze tot in de perfectie. In haar verkooppresentaties, speelde ze in op een angst die bijna alle mensen delen: Ze sprak over grote naalden die het ene flesje bloed na het andere afnamen en beloofde dat haar technologie het proces pijnloos kon maken. Tegelijkertijd activeerden haar opmerkingen het beloningscentrum van de hersenen toen ze uitlegde hoe slechts een paar druppels bloed konden leiden tot de vroegere detectie van kanker en, in haar woorden, “een wereld waarin niemand ooit te vroeg afscheid hoeft te nemen.”

Hoe krachtig waren deze angst- en beloningstriggers? Tegen mei 2015 hadden investeerders Holmes $900 miljoen gegeven zonder ooit een gecontroleerde jaarrekening te eisen of gepubliceerd bewijs dat haar technologie werkte. Anchoring bias, de partner in misdaad van brainshift, verklaart waarom zoveel van Holmes’ bestuursleden en investeerders bij haar bleven, zelfs nadat onderzoeksrapporten het bedrijf als frauduleus begonnen te ontmaskeren.

Kunnen we onszelf hiertegen beschermen?

Op basis van ons onderzoek, de eerste grote stap naar het vermijden van de gevaarlijke gevolgen van brainshift is zich ervan bewust dat we allemaal kwetsbaar zijn, ongeacht onze ethiek, sociale status, of IQ.

Volgende, moeten we ons bewust zijn van situaties die onze angsten en verlangens aanwakkeren: Die met geld, seks, en roem/erkenning zijn goede plaatsen om te beginnen. Voordat we beslissingen nemen, moeten we een vertrouwde vriend of zelfs een buitenstaander om een mening vragen.

Wanneer situaties het toelaten, raadpleeg dan een onafhankelijke deskundige. Als een investeringskans te mooi lijkt om waar te zijn, probeer jezelf er dan uit te praten. Als uw tegenargument rationeel lijkt, luister dan.

Ten slotte, en vooral in de context van beloning, schrijf het antwoord op deze vragen op:

1. Wat is het ergste dat kan gebeuren?
2. Hoe zou ik me voelen als die uitkomst zich voordeed?

Als Lori Loughlin en haar man deze vragen hadden gesteld – met de beloning van een USC toelatingsbrief op het spel – hadden ze misschien geen mogelijke gevangenisstraf tegemoet gezien.

Dr. Robert Pearl is de voormalige CEO van de Permanente Medical Group, Kaiser Permanente. Momenteel is hij professor aan de Stanford Graduate Schools of Business and Medicine.