Als je je ooit in een situatie of plaats hebt bevonden die maar al te bekend aanvoelt, alsof je er al eerder bent geweest, ervaar je waarschijnlijk een déjà vu. Het kan een droomachtig, onwerkelijk gevoel zijn, vooral als je weet dat je nog nooit in je leven op die plaats bent geweest – en het komt ongelooflijk vaak voor.
In het Frans betekent déjà vu letterlijk “al gezien”, zelfs als je nog niet hebt gezien wat je ziet. Het kan aanvoelen alsof je geest je voor de gek houdt – maar als het gaat om alles wat met de hersenen en de hersenfunctie te maken heeft, ligt het natuurlijk veel gecompliceerder dan dat.
“Déjà vu’s treden op omdat de hersenen zowel een ‘snel’ proces van onmiddellijke gewaarwording en geheugen gebruiken, als een ‘langzamer’ proces om herinneringen uit het verleden en huidige ervaringen te integreren,” vertelt James Giordano Ph.D., professor in de neurologie aan het Georgetown University Medical Center, aan Bustle. “Bij deze processen zijn een aantal hersennetwerken betrokken, waaronder gebieden van de zintuiglijke cortex die functioneren bij het zien, horen, aanraken, ruiken, enzovoort; netwerken van de hippocampus en temporale kwab die functioneren bij het geheugen; en gebieden van het limbisch systeem en de prefrontale cortex die functioneren bij de besluitvorming.” Het coördineren van deze netwerken kan ingewikkeld zijn, en soms lopen ze niet goed synchroon – en heb je het gevoel dat je precies dit gesprek of deze ervaring al eerder hebt gehad, ook al is het totaal nieuw.
Hier zijn zeven redenen waarom je déjà vu’s ervaart, volgens deskundigen.
Things Have Become Out Of Sync In Your Brain
Volgens Giordano, hoewel die twee eerder genoemde paden meestal op een harmonieuze manier werken, kunnen ze stoppen met werken. “Soms raken ze ‘uit sync’,” zegt hij. De ‘snelle’ weg reageert sterk, en de ‘langzame’ weg haalt ze pas fracties van seconden later in. Het is een infinitesimale vertraging, maar het betekent dat je geheugen niet kan bepalen of dit eerder is gebeurd of niet.
Dit wordt een mismatch genoemd, en het verklaart waarom iets dat nooit is gebeurd, kan aanvoelen alsof het wel is gebeurd. “Netwerken van de temporale kwab en frontale cortex ‘interpreteren’ deze mismatch en we ervaren dit als een herinnering die in real time afspeelt, waardoor het lijkt alsof we iets ‘herbeleven’ dat eigenlijk nieuw is,” zegt Giordano. Uit een studie in Frontiers in Psychology in 2013 bleek dat déjà vu’s voortkomen uit een geheugenconflict in de hersenen, en dat het gevoel aanhoudt terwijl de hersenen proberen uit te zoeken wat een echte herinnering is en wat niet.
Je hersenen voelen vertrouwdheid
“Omdat déjà vu’s vaak plotseling optreden – zonder waarschuwing – en vluchtig van duur zijn, is het ongelooflijk moeilijk te bestuderen in een klinische setting bij een gezonde populatie,” vertelt neurowetenschapper & holistisch wellness expert Leigh Winters, M.A. M.S. vertelt Bustle.
Maar, net als Giordano, Winters is het ermee eens dat het wel neerkomt op hoe de hersenen het geheugen verwerken en de occasionele mismatch, waardoor het een kruising is tussen een geheugenfout en een “neurologische impuls glitch.” Je bent misschien ook meer bekend met de situatie die déjà vu’s veroorzaakt dan je denkt. “Het is mogelijk dat déjà vu’s zich voordoen wanneer je vertrouwdheid detecteert, waardoor de rhinale cortex wordt gestimuleerd, maar de hippocampus niet wordt geactiveerd, die je helpt meer concrete herinneringsdetails te herinneren,” zegt Winters. “Sommigen stellen dat dit de reden is waarom déjà vu dat griezelige gevoel van semi-herinnering heeft, of het gevoel dat je er eerder bent geweest maar je vinger er niet op kunt leggen.” Want, laten we eerlijk zijn, wie heeft niet een gevoel van griezeligheid gevoeld als het gaat om déjà vu? “Omdat déjà vu vaak plotseling optreedt – zonder waarschuwing – en vluchtig van duur is, is het ongelooflijk moeilijk om te bestuderen in een klinische setting in een gezonde populatie,” neurowetenschapper & holistische wellness-expert Leigh Winters, M.A. M.S. vertelt Bustle.
Maar, net als Giordano, Winters is het ermee eens dat het wel neerkomt op hoe de hersenen het geheugen verwerken en de occasionele mismatch, waardoor het een kruising is tussen een geheugenfout en een “neurologische impuls glitch.” Je bent misschien ook meer bekend met de situatie die déjà vu’s veroorzaakt dan je denkt. “Het is mogelijk dat déjà vu’s zich voordoen wanneer je vertrouwdheid detecteert, waardoor de rhinale cortex wordt gestimuleerd, maar de hippocampus niet wordt geactiveerd, die je helpt meer concrete herinneringsdetails te herinneren,” zegt Winters. “Sommigen stellen dat dit de reden is waarom déjà vu dat griezelige gevoel van semi-herinnering heeft, of het gevoel dat je er eerder bent geweest maar je vinger er niet op kunt leggen.” Want laten we eerlijk zijn, wie heeft er niet een griezelig gevoel bij een déjà vu?
Het is een teken van epilepsie
“Er is gerapporteerd dat sommige epilepsiepatiënten dit fenomeen vlak voor een aanval ervaren – specifiek wanneer de aanvallen beginnen in de MTL , een integraal hersengebied voor langetermijnherinneringen en gebeurtenissen,” zegt Winters. “Door neuronale veranderingen in de rhinale cortex te isoleren, denkt men dat déjà vu grotendeels wordt veroorzaakt door elektrische impulsen die verkeerd gaan.” Dit betekent niet dat je naar de dichtstbijzijnde neuroloog moet rennen de volgende keer dat je een déjà vu ervaart. Als je echter een epilepsiediagnose hebt, kan je déjà vu een waarschuwingssignaal zijn van een beginnende aanval.
Je bent jong
“Ongeveer 60 tot 70% van de mensen meldt dat ze een déjà vu hebben, maar het is waarschijnlijk dat het vaker voorkomt, en déjà vu’s komen over het algemeen vaker voor bij jongere mensen,” zegt Giordano. We ervaren de meeste déjà vu’s tussen de periodes van 15 en 25.
Hoewel dit niet wil zeggen dat naarmate je ouder wordt je kansen om déjà vu’s te ervaren zullen verdwijnen, moet je er zeker van genieten als het zich voordoet. Het is echt een opmerkelijk fenomeen dat niet zomaar mag worden weggewuifd.
Je bent gestrest
Hoe meer gestrest mensen zijn, hoe meer ze melden déjà vu’s te ervaren. Dit zou kunnen komen doordat je hersenen, wanneer je onder grote druk staat of een hele hoop informatie tegelijk verwerkt, vaker ‘haperen’ en moeite hebben om het geheugen op het echte leven af te stemmen.
U hebt een vorig leven gehad
Hoewel de kans klein is dat u een neuroloog zult vinden die het met deze beoordeling eens is, is deze “reden” het vermelden waard als u in vorige levens gelooft – een geloof waartoe u het volste recht hebt.
“Buiten de neurowetenschap hebben velen op het gebied van de psychologie hun eigen gedachten over wat er aan de hand is als we dit gevoel ervaren dat we een situatie al hebben gezien of meegemaakt,” zegt Winters. “Sommige parapsychologen denken bijvoorbeeld dat déjà vu’s te maken hebben met iets dat we in een vorig leven hebben meegemaakt of mee te maken hebben gehad. Maar één ding is zeker – naarmate de technieken voor hersenbeeldvorming verbeteren, zal ook ons begrip van déjà vu verbeteren.”
Uw hersenen werken
“Déjà vu is eigenlijk een goed teken, en lijkt het vermogen van de hersenen te weerspiegelen om herinneringen op verschillende niveaus en met verschillende snelheden te verwerken,” zegt Giordano.
Ultimately, déjà vu is verder bewijs dat het menselijk brein verbazingwekkend is. Als een “mismatch” of een “glitch” kan resulteren in iets zo buitengewoon, het is een waar testament van hoe opmerkelijk het is. Dus de volgende keer dat u een déjà vu ervaart, hoe griezelig het op dat moment ook mag aanvoelen, omarm het dan voor de fantastische “glitch” die het is.
Deskundigen:
James Giordano Ph.D. M.Phil
Leigh Winters M.A. M.S.
Studies geciteerd:
Bartolomei, F., Barbeau, E. J., Nguyen, T., McGonigal, A., Régis, J., Chauvel, P., & Wendling, F. (2012). Rhinal-hippocampal interacties tijdens déjà vu. Klinische neurofysiologie: officieel tijdschrift van de Internationale Federatie voor Klinische Neurofysiologie, 123(3), 489-495. https://doi.org/10.1016/j.clinph.2011.08.012
O’Connor, A. R., & Moulin, C. J. (2013). Déjà vu ervaringen bij gezonde proefpersonen zijn niet gerelateerd aan laboratoriumtests van herinnering en vertrouwdheid voor woordstimuli. Frontiers in psychology, 4, 881. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2013.00881
Pešlová, E., Mareček, R., Shaw, D. J., Kašpárek, T., Pail, M., & Brázdil, M. (2018). Hippocampale betrokkenheid in niet-pathologische déjà vu: Subveld kwetsbaarheid in plaats van temporaalkwab epilepsie equivalent. Hersenen en gedrag, 8(7), e00996. https://doi.org/10.1002/brb3.996