Free Press

gepubliceerd: 21 mei 2012

“Ongetwijfeld had God een betere bes kunnen maken, maar ongetwijfeld heeft God dat nooit gedaan.” Meer dan 400 jaar later weerspiegelt dit citaat van de 17e-eeuwse Engelse schrijver Dr. William Butler nog steeds de hoge achting die de meeste mensen voor de aardbei hebben. Het geurige aroma, de verrukkelijke zoete smaak en de schitterende kleur maken de aardbei bijna onweerstaanbaar. Of ze nu vers worden gesneden of bereid, de smaak van aardbei maakt het tot een van Amerika’s meest geliefde vruchten en mei is een ideale maand om de oogst van dit jaar te proeven.

Door de oudheid heen heeft aardbei veel verschillende toepassingen gekend, behalve als voedselbron. Zo werd de aardbei gebruikt als symbool voor Venus, de godin van de liefde, vanwege de hartvorm en de rode kleur. De oude Romeinen geloofden dat aardbei een grote medicinale waarde had; zij gebruikten het om de symptomen te verlichten van een groot aantal kwalen, variërend van melancholie tot nierstenen. Middeleeuwse steenhouwers kerfden aardbeienmotieven op altaren en rond de toppen van pilaren in kerken en kathedralen om perfectie en gerechtigheid te symboliseren. Een van de meest bizarre toepassingen was het baden in vers aardbeiensap door Madame Tallien, een prominente figuur aan het hof van keizer Napoleon. Naar verluidt gebruikte zij per bad 22 pond aardbeienvrucht.

Botanisch gezien is de “vrucht” van de aardbei helemaal geen vrucht. Het vlezige, eetbare deel van de plant is de vergrote bloembodem. De zichtbare “zaden” op het oppervlak van de aardbei zijn eigenlijk dopvruchten. Een dopvrucht is een soort droge vrucht die door sommige planten in de natuur wordt gedragen en waarvan de gerijpte eierstok slechts één zaadje bevat.

Velen gaan ervan uit dat de gewone naam “aardbei” afkomstig is van het feit dat de plant in de winter meestal met stro wordt bedekt. Hoewel de precieze oorsprong van de gewone naam onzeker is, is de naam aardbei waarschijnlijk een verbastering van “gestrooide bes”. Dit was een vroege benaming voor de plant die verwees naar het feit dat, naarmate een aardbeiplant uitlopers produceerde en zich verspreidde, de bessen ervan over de grond werden uitgestrooid. Andere bronnen suggereren dat de naam afkomstig is van het feit dat Engelse jongeren wilde aardbeien plukten en deze gespietst op grasstengels aan het publiek verkochten.

Aardbei is lid van de Rosaceae (rozen)-familie en draagt de wetenschappelijke naam Fragaria x ananassa. De letter “x” in de naam geeft aan dat de aardbei van hybride oorsprong is en, in het geval van de aardbei, van twee verschillende soorten. De oorsprong van die hybridisatie is zeer interessant en betreft een Pan-Amerikaanse unie die in Europa plaatsvond.

Er zijn aardbeisoorten die inheems zijn in temperatuurgebieden over de hele wereld. Het was echter de vereniging van twee soorten inheems in de Amerika’s die ons onze tuinaardbei gaf. Fragaria virginiana is een aardbeisoort die inheems is in Noord-Amerika. Zij wordt gekenmerkt door haar zeer aromatische bessen, die in grote hoeveelheden worden gedragen, maar tamelijk klein van formaat zijn. De geschiedenis leert dat Fragaria virginiana in 1624 vanuit de Nieuwe Wereld naar Frankrijk werd gebracht.

Fragaria chiloensis is een wilde aardbeisoort die inheems is in Chili. Hij draagt bessen zo groot als walnoten. Ook deze soort werd naar Frankrijk gebracht, maar pas in 1712. Beide soorten werden op grote schaal geteeld (vermoedelijk naast elkaar) in Europese tuinen. Er verschenen toevallige zaailingen van kruisingen tussen de twee soorten. Sommige waren krachtig, grootvruchtig en productief. Deze hebben waarschijnlijk gediend als de voorouders van onze moderne tuinaardbei, Fragaria x ananassa.

Pas aan het eind van de jaren 1700 vond de tuinaardbei zijn weg (terug) naar Amerika, en tegen 1825 was de aardbeienproductie in de Verenigde Staten goed ingeburgerd. Een van de eerste populaire cultivars was “Hovey”, die in 1838 werd geïntroduceerd door Charles Hovey, een fruitteler, plantenkweker en schrijver uit Massachusetts. Sindsdien hebben plantenkwekers enorme vooruitgang geboekt bij de verbetering van de vruchtkwaliteit en de algemene productiviteit van aardbeien.

De moderne aardbeiencultivars kunnen in drie verschillende types worden ingedeeld: junidragend, winterhard, of dagneutraal. Junidragende cultivars reageren op de korte dagen in het voorjaar door te bloeien en vruchten te dragen. Zij dragen hun hele oogst in een periode van twee tot drie weken. Doordragende cultivars daarentegen produceren twee oogsten per jaar: een in het voorjaar en een tweede, kleinere oogst in het najaar. Dagneutrale cultivars reageren niet op de lengte van de dag of de lengte van de nacht. Ze bloeien en zetten vruchten af wanneer de temperatuur tussen 35 en 85 graden F ligt. In tegenstelling tot junidragende soorten produceren dagneutrale cultivars al in het eerste jaar dat ze worden geplant een oogst.

Aardbeien zijn ideaal voor de thuistuin, omdat ze niet veel ruimte nodig hebben en (normaal gesproken) een goede oogst opleveren. Ze geven de voorkeur aan een standplaats in de volle zon op een tuinleem met organisch materiaal. De junidragende soorten moeten op een afstand van ongeveer 18 inches van elkaar worden geplaatst in rijen van 24 inches breed. Laat ongeveer een meter tussen de rijen. De plantdiepte is zeer belangrijk voor het succes; bedek de wortels en slechts de helft van de kroon van de plant met grond.

Voor een volledige bespreking van de aardbeienteelt, inclusief aanbevolen cultivars, bemesting, onkruidbestrijding en insecten- en ziektebestrijding, verwijzen wij u naar MU Extension Publication G6135 (Home Fruit Production: Strawberry Cultivars and Their Culture). Deze is te vinden op http://extension.missouri.edu/p/G6135

Interessante aardbeienfeiten:

• Volgens het Amerikaanse ministerie van landbouw bedraagt de jaarlijkse consumptie van verse en ingevroren aardbeien per hoofd van de bevolking 4,5 kg.

Volgens het Amerikaanse ministerie van landbouw bedraagt de jaarlijkse consumptie van verse en ingevroren aardbeien per hoofd van de bevolking 4,5 kg.85 pond.

• Meer dan 53 procent van de zeven- tot negenjarigen koos aardbeien als hun favoriete fruit.
• Aardbeien zijn vetarm maar rijk aan vitamine C, vezels, foliumzuur en kalium. Een kopje aardbeien bevat slechts 55 calorieën.
• Aardbeien worden in elke staat van de Verenigde Staten en in elke provincie van Canada geteeld.
• Californië produceert elk jaar een verbazingwekkende één miljard pond aardbeien. Als alle aardbeien die in Californië in een jaar worden geproduceerd van bes tot bes zouden worden gelegd, zouden ze 15 keer rond de aarde cirkelen.
• Volgens het Guinness Book of Records was ’s werelds grootste aardbeiencake 827 vierkante voet groot en woog 6.000 pond. Het werd gemaakt in 1999 in Plant City, Florida.