Koffie is ervan beschuldigd vele kwalen te veroorzaken, maar in bijna alle gevallen is het onschuldig verklaard, zoals we in de loop der jaren hebben gemeld. Het werd in verband gebracht met hartziekten en alvleesklierkanker, maar daarna vrijgesproken. Sommige onderzoekers vrezen nog steeds dat koffiedrinken een verhoogde bloeddruk kan bevorderen; de meeste studies hebben echter geen dergelijk effect gevonden. Enkele studies hebben gesuggereerd dat grote hoeveelheden koffie (gewone of decaf) het cholesterolgehalte in het bloed licht kunnen verhogen, maar de meeste onderzoeken hebben geen verhoging van het cholesterolgehalte of het cardiovasculaire risico aangetoond. Een uitzondering: het drinken van vijf of meer kopjes ongefilterde koffie, gezet in een Franse pers (een pot met een plunjer), verhoogt het cholesterolgehalte.
Cafeïne heeft eigenlijk potentiële voordelen. Naast het verhogen van de alertheid, heeft het een pijnstillende werking, dat is de reden waarom het wordt toegevoegd aan sommige pijnstillers. Verschillende studies suggereren ook dat het de ziekte van Parkinson helpt voorkomen. Een review van 18 studies, gepubliceerd in de Archives of Internal Medicine, suggereert dat een hoge inname van gewone en cafeïnevrije koffie, samen met thee, het risico op diabetes type 2 kan verminderen. En er zijn aanwijzingen dat het kan helpen tegen galstenen en gaatjes in het gebit.
Hoe zit het met cafeïnevrije koffie – brengt het risico’s met zich mee?
Hoewel cafeïnevrije koffie minder is bestudeerd dan gewone koffie, is het ook het onderwerp geweest van verschillende gezondheidsangsten die tot nu toe niet hebben uitgewezen. Zo bleek uit een studie onder vrouwen in Iowa dat degenen die vier of meer kopjes decaf per dag dronken een verhoogd risico op reumatoïde artritis hadden, maar een andere studie, van Harvard, vond geen dergelijk verband.
Decaf kan echter enkele van dezelfde effecten op het lichaam hebben als gewone koffie. Het kan ook brandend maagzuur veroorzaken of maagzweren irriteren bij gevoelige mensen. En vreemd genoeg, zelfs zonder de cafeïne, kan het ook het zenuwstelsel stimuleren en kortstondig de bloeddruk verhogen bij mensen die niet gewend zijn aan koffie, volgens Zwitserse onderzoekers. Maar koffie, cafeïnevrij of gewoon, veroorzaakt geen hoge bloeddruk.
Is cafeïnevrije thee net zo gezond als gewone?
Niemand weet het. De studies die gezondheidsvoordelen suggereren, hebben gekeken naar mensen die veel gewone thee drinken, geen cafeïnevrije. De voordelen lijken te komen van antioxidante verbindingen, flavonoïden genaamd. Cafeïnevrije thee bevat over het algemeen minder van deze stoffen, hoewel het gehalte aan flavonoïden sterk varieert per theesoort, dus het is moeilijk te voorspellen. Het gehalte hangt ook af van hoe de thee werd verwerkt. Bovendien zijn niet alle soorten flavonoïden lager in cafeïnevrije thee, en het is niet bekend welke het belangrijkst zijn. Enkele studies suggereren dat cafeïnevrije thee wel degelijk kanker kan tegengaan. Uit één onderzoek bleek bijvoorbeeld dat rokers die vier maanden lang dagelijks vier kopjes cafeïnevrije groene thee dronken, aanzienlijk minder DNA-schade opliepen, zoals bleek uit urinetests. In een andere studie werd de totale antioxidantcapaciteit van verschillende theesoorten gemeten en bleek dat sommige cafeïnevrije theeën hoger scoren dan sommige gewone theesoorten.
Aan de horizon: Onderzoekers werken nu aan het kweken van koffieplanten die tot 98 procent minder cafeïne bevatten. Maar het commercieel levensvatbaar maken van deze planten lijkt nog jaren te duren.