Games kunnen verschillende vormen aannemen, van competitiesporten tot bordspellen en videospellen.
Sporten
Vele sporten vereisen speciaal materiaal en speciale speelvelden, wat leidt tot de betrokkenheid van een gemeenschap die veel groter is dan de groep spelers. Een stad of gemeente kan dergelijke middelen reserveren voor de organisatie van sportcompetities.
Populaire sporten kunnen toeschouwers hebben die alleen al door het kijken naar wedstrijden worden vermaakt. Een gemeenschap zal zich vaak aansluiten bij een lokale sportploeg die haar zogenaamd vertegenwoordigt (zelfs als de ploeg of de meeste van haar spelers er pas onlangs zijn komen wonen); zij stellen zich vaak op tegen hun tegenstanders of hebben traditionele rivaliteiten. Het concept van fandom begon met sportfans.
Zekere wedstrijdsporten, zoals wielrennen en turnen, zijn geen spelen volgens definities zoals die van Crawford (zie hierboven) – ondanks de opname van vele in de Olympische Spelen – omdat concurrenten niet interageren met hun tegenstanders; ze dagen elkaar gewoon op indirecte manieren uit.
Zonnespelen
Zonnespelen zijn buitenspelen die op een gazon kunnen worden gespeeld; een gebied van gemaaid gras (of als alternatief, op gegradineerde grond) dat over het algemeen kleiner is dan een sportveld (veld). Varianten van vele spelen die traditioneel op een sportveld worden gespeeld, worden op de markt gebracht als “gazonspelen” voor thuisgebruik in een voor- of achtertuin. Veel voorkomende gazonspelen zijn hoefijzers, sholf, croquet, jeu de boules, en staak.
Tafelspelen
Een tabletop game is een spel waarbij de spelelementen beperkt zijn tot een kleine ruimte en weinig fysieke inspanning vereisen, meestal alleen het plaatsen, oprapen en verplaatsen van spelstukken. De meeste van deze spellen worden gespeeld aan een tafel waar de spelers omheen zitten en waarop de spelelementen zich bevinden. Veel spellen in deze categorie, vooral gezelschapsspellen, zijn echter vrijer in hun spel en kunnen fysieke activiteit zoals mime inhouden. Toch vereisen deze spelen geen grote ruimte om ze te spelen, grote hoeveelheden kracht of uithoudingsvermogen, of gespecialiseerd materiaal anders dan wat in een doos zit.
Vaardigheids- en coördinatiespelen
Deze klasse omvat elk spel waarbij het vaardigheidselement betrekking heeft op handvaardigheid of hand-oog coördinatie, maar niet op videospellen (zie hieronder). Spellen zoals jacks, papiervoetbal en Jenga vereisen slechts zeer draagbare of geïmproviseerde uitrusting en kunnen op elke vlakke vlakke ondergrond worden gespeeld, terwijl andere voorbeelden, zoals flipperkast, biljart, air hockey, tafelvoetbal en tafelhockey, gespecialiseerde tafels of andere autonome modules vereisen waarop het spel wordt gespeeld. De komst van videospelsystemen voor thuisgebruik heeft sommige van deze spelen, zoals tafelhockey, grotendeels vervangen, maar luchthockey, biljart, flipperkast en tafelvoetbal blijven populaire speeltoestellen in particuliere en openbare speelzalen. Deze en andere spelen, die reflexen en coördinatie vereisen, worden over het algemeen minder goed gespeeld door dronken personen, maar leiden waarschijnlijk niet tot verwondingen; daarom zijn deze spelen populair als drinkspelen. Bovendien impliceren specifieke drinkspelen zoals quarters en beer pong ook fysieke coördinatie en zijn ze populair om gelijkaardige redenen.
Bordspelen
Bordspellen gebruiken als centraal instrument een bord waarop de status, middelen en voortgang van de spelers worden bijgehouden met behulp van fysieke tokens. Bij veel spellen worden ook dobbelstenen of kaarten gebruikt. De meeste spellen die oorlog simuleren zijn bordspellen (hoewel er een groot aantal videospellen zijn gemaakt om strategische gevechten te simuleren), en het bord kan een kaart zijn waarop de speelfiguren van de spelers bewegen. Bij vrijwel alle bordspellen wordt “beurtgewijs” gespeeld; een speler overweegt en doet dan een zet, waarna de volgende speler hetzelfde doet, en een speler kan alleen tijdens zijn beurt handelen. Dit in tegenstelling tot “real-time” spel zoals dat voorkomt in sommige kaartspellen, de meeste sporten en de meeste videospellen.
Sommige spellen, zoals schaken en Go, zijn volledig deterministisch en berusten alleen op het strategie-element voor hun belang. Dergelijke spelen worden gewoonlijk beschreven als spelen met “perfecte informatie”; het enige onbekende is de precieze denkwijze van de tegenstander, niet de uitkomst van een onbekende gebeurtenis die inherent is aan het spel (zoals het trekken van een kaart of het gooien van een dobbelsteen). Kinderspelen daarentegen zijn meestal zeer op geluk gebaseerd, waarbij bij spelen zoals “Candy Land” en “Chutes and Ladders” vrijwel geen beslissingen hoeven te worden genomen. Volgens sommige definities, zoals die van Greg Costikyan, zijn het geen spellen omdat er geen beslissingen genomen hoeven te worden die de uitkomst beïnvloeden. Vele andere spelen met een hoge graad van geluk staan geen directe aanvallen tussen tegenstanders toe; de toevallige gebeurtenis bepaalt eenvoudig een winst of verlies in de status van de huidige speler binnen het spel, die onafhankelijk is van enige andere speler; het “spel” is dan eigenlijk een “race” volgens definities zoals die van Crawford.
De meeste andere bordspelen combineren strategie en geluksfactoren; het spel backgammon vereist dat de spelers de beste strategische zet beslissen op basis van de worp van twee dobbelstenen. Trivia spellen hebben een grote mate van willekeur gebaseerd op de vragen die iemand krijgt. Bordspellen in Duitse stijl vallen op omdat ze vaak een minder grote geluksfactor hebben dan vele andere bordspellen.
Bordspellen omvatten race games, roll-and-move games, abstracte strategiespellen, woordspellen, en wargames, evenals trivia en andere elementen. Sommige bordspellen vallen in meerdere groepen of bevatten elementen van andere genres: Cranium is een populair voorbeeld, waar spelers moeten slagen in elk van vier vaardigheden: kunstenaarschap, live performance, trivia, en taal.
Kaartspellen
Kaartspellen gebruiken een kaartspel als centraal hulpmiddel. Deze kaarten kunnen een standaard Engels-Amerikaans (52-kaarten) kaartspel zijn (zoals voor bridge, poker, Rummy, enz.), een regionaal kaartspel met 32, 36 of 40 kaarten en verschillende kleur tekens (zoals voor het populaire Duitse spel skat), een tarot deck van 78 kaarten (gebruikt in Europa om een verscheidenheid van trick-taking spellen te spelen die gezamenlijk bekend staan als Tarot, Tarock of Tarocchi spellen), of een deck dat specifiek is voor het individuele spel (zoals Set of 1000 blanco witte kaarten). Uno en Rook zijn voorbeelden van spellen die oorspronkelijk met een standaard kaartspel werden gespeeld en sedertdien met aangepaste kaartspellen zijn gecommercialiseerd. Sommige verzamelkaartspellen zoals Magic: The Gathering worden gespeeld met een kleine selectie kaarten die individueel zijn verzameld of gekocht uit grote beschikbare sets.
Sommige bordspellen bevatten een kaartspel als een spelelement, gewoonlijk voor randomisatie of om de voortgang van het spel bij te houden. Omgekeerd gebruiken sommige kaartspellen, zoals Cribbage, een bord met bewegende delen, gewoonlijk om de score bij te houden. Het onderscheid tussen de twee genres hangt in dergelijke gevallen af van welk element van het spel voorop staat; een bordspel dat kaarten gebruikt voor willekeurige acties kan gewoonlijk een andere methode van randomisatie gebruiken, terwijl bij Cribbage evengoed de score op papier kan worden bijgehouden. Deze gebruikte elementen zijn eenvoudigweg de traditionele en gemakkelijkste methoden om hun doel te bereiken.
Dobbelspelen
Dobbelspellen gebruiken een aantal dobbelstenen als hun centrale element. Bordspellen gebruiken dobbelstenen vaak als een element van willekeur, en dus heeft elke worp van de dobbelstenen een grote invloed op de uitkomst van het spel, maar dobbelspellen onderscheiden zich in die zin dat de dobbelstenen niet het succes of het falen van een ander element van het spel bepalen; in plaats daarvan zijn zij de centrale indicator van de positie van de persoon in het spel. Populaire dobbelspelen zijn Yahtzee, Farkle, Bunco, Liar’s Dice/Perudo, en Poker dobbelen. Aangezien dobbelstenen van nature ontworpen zijn om schijnbaar willekeurige getallen te produceren, is er bij deze spelen gewoonlijk sprake van een hoge mate van geluk, dat tot op zekere hoogte door de speler kan worden gestuurd door middel van meer strategische spelelementen en door leerstellingen van de waarschijnlijkheidsrekening. Dergelijke spelen zijn dus populair als gokspellen; het spel Craps is misschien wel het bekendste voorbeeld, hoewel Liar’s dice en Poker dice oorspronkelijk ook als gokspellen werden opgevat.
Domino- en tegelspelen
Dominospelen lijken in veel opzichten op kaartspelen, maar het generieke apparaat is in plaats daarvan een set tegels die domino’s worden genoemd, die traditioneel elk twee uiteinden hebben, elk met een bepaald aantal stippen, of “pips”, en elke combinatie van twee mogelijke eindwaarden zoals die op een tegel voorkomt is uniek in de set. De spellen die gespeeld worden met dominostenen draaien grotendeels om het spelen van een dominosteen uit de “hand” van de speler op het bijbehorende eind van een andere dominosteen, en het algemene doel kan zijn om altijd een spel te kunnen maken, om alle open eindpunten bij elkaar op te tellen tot een bepaald getal of veelvoud, of simpelweg om alle dominostenen uit iemands hand op het bord te spelen. Sets variëren in het aantal mogelijke punten aan een kant, en dus van het aantal combinaties en stukken; de meest voorkomende set is van oudsher dubbel-zes, hoewel in recentere tijden “uitgebreide” sets zoals dubbel-negen zijn geïntroduceerd om het aantal beschikbare dominostenen te vergroten, waardoor grotere handen en meer spelers in een spel mogelijk zijn. Muggins, Mexican Train, en Chicken Foot zijn zeer populaire dominospellen. Texas 42 is een dominospel dat meer lijkt op een “trick-taking” kaartspel.
Variaties op het traditionele dominospel zijn er in overvloed: Triomino’s zijn vergelijkbaar in theorie, maar zijn driehoekig en hebben dus drie waarden per tegel. Ook een spel bekend als Quad-Ominos gebruikt vierzijdige tegels.
Enkele andere spellen gebruiken tegels in plaats van kaarten; Rummikub is een variant van de Rummy kaartspel familie die tegels gebruikt genummerd in oplopende rang tussen vier kleuren, zeer vergelijkbaar in samenstelling met een 2-deck “pack” van de Anglo-Amerikaanse speelkaarten. Mahjong is een ander spel dat erg op Rummy lijkt en dat gebruik maakt van een set tegels met kaart-achtige waarden en kunst.
Ten slotte zijn er spellen die grafische tegels gebruiken om een bord te vormen, waarop andere elementen van het spel worden gespeeld. Kolonisten van Catan en Carcassonne zijn voorbeelden. In beide spellen bestaat het “bord” uit een reeks tegels; in Kolonisten van Catan is het beginpatroon willekeurig maar statisch, terwijl in Carcassonne het spel wordt gespeeld door het bord tegel voor tegel “op te bouwen”. Hive, een abstract strategiespel dat tegels als bewegende stukken gebruikt, heeft mechanische en strategische elementen die op schaken lijken, hoewel het geen bord heeft; de stukken zelf vormen zowel de layout als kunnen zich daarin bewegen.
Pencil- en papierspelen
Pencil- en papierspelen vereisen weinig of geen speciale uitrusting anders dan schrijfmateriaal, hoewel sommige van dergelijke spelen als bordspellen zijn gecommercialiseerd (Scrabble, bijvoorbeeld, is gebaseerd op het idee van een kruiswoordpuzzel, en tic-tac-toe sets met een raster in dozen en stukken zijn in de handel verkrijgbaar). Deze spellen variëren sterk, van spellen waarbij het tekenen van een ontwerp centraal staat, zoals Pictionary en “verbind-de-stippen”-spellen zoals Sprouts, tot letter- en woordspellen zoals Boggle en Scattergories, tot solitaire en logische puzzelspellen zoals Sudoku en kruiswoordpuzzels.
Raadspellen
Een raadspel heeft als kern een stukje informatie dat één speler weet, en het doel is om anderen te dwingen dat stukje informatie te raden zonder het daadwerkelijk in tekst of gesproken woord prijs te geven. Charades is waarschijnlijk het bekendste spel van dit type, en heeft talrijke commerciële varianten voortgebracht met verschillende regels over het soort communicatie dat moet worden gegeven, zoals Catch Phrase, Taboo, Pictionary, en dergelijke. Het genre omvat ook vele spelshows zoals Win, Lose or Draw, Password en $25.000 Pyramid.
Video games
Videospelletjes zijn door een computer of microprocessor gestuurde spelletjes. Computers kunnen virtuele ruimten creëren voor een grote verscheidenheid aan spelsoorten. Sommige videospellen simuleren conventionele spelobjecten zoals kaarten of dobbelstenen, terwijl andere omgevingen kunnen simuleren die ofwel gegrond zijn in de werkelijkheid of fantastisch van ontwerp zijn, elk met zijn eigen reeks regels of doelen.
Een computer- of videospelletje maakt gebruik van een of meer invoerapparaten, meestal een knop/joystick-combinatie (bij arcadespellen); een toetsenbord, muis of trackball (computerspellen); of een controller of een bewegingsgevoelig instrument (consolegames). Voor de invoer zijn ook meer esoterische apparaten gebruikt, zoals peddelcontrollers.
Er zijn vele genres videospellen; het eerste commerciële videospel, Pong, was een eenvoudige simulatie van tafeltennis. Naarmate de verwerkingscapaciteit toenam, werden nieuwe genres ontwikkeld, zoals avonturen- en actiespellen, waarbij de speler een personage vanuit een derde-persoonsperspectief door een reeks hindernissen leidt. Dit “real-time” element kan niet gemakkelijk worden gereproduceerd door een bordspel, dat over het algemeen beperkt is tot “turn-based” strategie; dit voordeel stelt videospelletjes in staat situaties zoals gevechten realistischer te simuleren. Bovendien vereist het spelen van een videospelletje niet dezelfde fysieke vaardigheid, kracht of gevaar als een echte weergave van het spel, en kan het ofwel zeer realistische, overdreven of onmogelijke fysica bieden, waardoor elementen van fantastische aard, spelletjes met fysiek geweld, of simulaties van sporten mogelijk worden. Ten slotte kan een computer, met wisselend succes, een of meer menselijke tegenstanders simuleren in traditionele tafelspellen zoals schaken, wat leidt tot simulaties van dergelijke spellen die door één speler kunnen worden gespeeld.
In computersimulaties met een meer open einde, ook wel bekend als sandbox-style spellen, biedt het spel een virtuele omgeving waarin de speler vrij is om te doen wat hij wil binnen de grenzen van dit universum. Soms ontbreekt het aan doelen of tegenstand, wat tot discussie heeft geleid over de vraag of deze als “spellen” of als “speelgoed” moeten worden beschouwd. (Crawford noemt met name Will Wrights SimCity als voorbeeld van een stuk speelgoed.)
Online games
Online games maken al deel uit van de cultuur sinds de allereerste dagen van genetwerkte en in de tijd gedeelde computers. Vroege commerciële systemen zoals Plato waren minstens even wijd en zijd bekend om hun spelletjes als om hun strikt educatieve waarde. In 1958 domineerde Tennis for Two de bezoekersdag en vestigde de aandacht op de oscilloscoop van het Brookhaven National Laboratory; in de jaren tachtig was Xerox PARC vooral bekend om Maze War, dat als praktische demo aan bezoekers werd aangeboden.
Moderne online-spellen worden gespeeld met behulp van een internetverbinding; sommige hebben speciale client-programma’s, terwijl voor andere alleen een webbrowser nodig is. Sommige eenvoudigere browserspellen spreken meer casual gamende demografische groepen aan (met name oudere doelgroepen) die anders zeer weinig videospellen spelen.
Rolenspel spelen
Rollenspel, vaak afgekort als RPG’s, is een type spel waarin de deelnemers (meestal) de rol aannemen van personages die in een fictieve setting optreden. De oorspronkelijke rollenspellen – of tenminste die welke expliciet als zodanig op de markt worden gebracht – worden gespeeld met een handvol deelnemers, meestal face-to-face, en houden de zich ontwikkelende fictie bij met pen en papier. Samen kunnen de spelers meewerken aan een verhaal waarbij die personages betrokken zijn; de setting creëren, ontwikkelen en “verkennen”; of plaatsvervangend een avontuur beleven buiten de grenzen van het alledaagse leven. Pen-en-papier rollenspellen zijn bijvoorbeeld Dungeons & Dragons en GURPS.
De term rollenspel is ook toegeëigend door de videospellenindustrie om een genre van videospellen te beschrijven. Dit kunnen single-player games zijn waar één speler een geprogrammeerde omgeving en verhaal ervaart, of ze kunnen spelers toelaten om te interageren via het internet. De ervaring is gewoonlijk heel anders dan bij traditionele rollenspellen. Spelletjes voor één speler zijn onder meer Final Fantasy, Fable, The Elder Scrolls en Mass Effect. Online multiplayer games, vaak aangeduid als Massively Multiplayer Online role playing games, of MMORPG’s, zijn onder meer RuneScape, EverQuest 2, Guild Wars, MapleStory, Anarchy Online, en Dofus. Sinds 2009 is de meest succesvolle MMORPG World of Warcraft, dat de overgrote meerderheid van de markt beheerst.
Business games
Business games kunnen verschillende vormen aannemen, van interactieve bordspellen tot interactieve spellen met verschillende rekwisieten (ballen, touwen, hoepels, enz.) en verschillende soorten activiteiten. Het doel van deze games is een link te leggen met een of ander aspect van organisatieprestaties en discussies op gang te brengen over bedrijfsverbetering. Veel business games zijn gericht op organisatorisch gedrag. Sommige daarvan zijn computersimulaties, andere zijn eenvoudige ontwerpen voor spel en debriefing. Teambuilding is een veel voorkomende focus van dergelijke activiteiten.
Simulatie
De term “spel” kan simulatie of re-enactment van diverse activiteiten of gebruik in het “echte leven” voor diverse doeleinden omvatten: b.v. training, analyse, voorspelling. Bekende voorbeelden zijn oorlogsspelletjes en rollenspellen. De oorsprong van deze betekenis ligt wellicht in de menselijke voorgeschiedenis van spelen die de antropologie heeft afgeleid uit de observatie van primitieve culturen, waarin kinderspelen in belangrijke mate de activiteiten van volwassenen nabootsen: jagen, oorlog voeren, verzorgen, enz. Dit soort spelen is bewaard gebleven in de moderne tijd.