Free Press

Amerika’s eerste Olympische Spelen waren misschien wel de slechtste, of op zijn minst de meest bizarre. Louis, waren de spelen verbonden met de Wereldtentoonstelling van dat jaar, die de honderdste verjaardag van de Louisiana Purchase vierde en tegelijk, zoals alle tentoonstellingen van rond de eeuwwisseling, het idee van Amerikaans imperialisme bevorderde. Hoewel er momenten waren van verrassende en echte triomfen (turner George Eyser behaalde zes medailles, waaronder drie gouden, ondanks zijn houten been), werden de spelen grotendeels overschaduwd door de wereldtentoonstelling, die haar eigen programma van sportevenementen aanbood, waaronder de controversiële Antropologiedagen, waarin een groep ‘wilden’ uit de internationale dorpen van de wereldtentoonstelling deelnam aan een reeks atletische prestaties, waaronder het beklimmen van een vetstapel, ‘etnisch’ dansen en moddergooien voor het amusement van blanke toeschouwers. Pierre de Coubertin, een Franse historicus en oprichter van het Internationaal Olympisch Comité, nam afkeurend kennis van het spektakel en maakte een vooruitziende opmerking: “Deze schandalige vertoning zal natuurlijk haar aantrekkingskracht verliezen wanneer zwarte mannen, rode mannen en gele mannen leren rennen, springen en werpen en de blanken achter zich laten. Het belangrijkste onderdeel van de Olympische Spelen, de marathon, was bedoeld om het klassieke Griekse erfgoed te eren en de band tussen het oude en het moderne te benadrukken. Maar vanaf het begin was de marathon van 1904 minder showstopper dan bijzaak, een grillig spektakel dat meer leek te passen in de carnavalssfeer van de kermis dan in de eerbiedige stemming van de spelen. Het resultaat was zo schandalig dat het evenement bijna voorgoed werd afgeschaft.

Een paar van de lopers waren erkende marathonlopers die de Boston Marathon hadden gewonnen of zich hadden geplaatst in eerdere Olympische marathons, maar het merendeel van het veld bestond uit middenafstandslopers en diverse “rariteiten”. De Amerikanen Sam Mellor, A.L. Newton, John Lordon, Michael Spring en Thomas Hicks, allen ervaren marathoners, behoorden tot de favorieten. Een andere Amerikaan, Fred Lorz, trainde ’s nachts omdat hij overdag een baan als metselaar had, en verdiende zijn plaats in de Olympische Spelen door zich te plaatsen in een “speciale vijf-mijls race” gesponsord door de Amateur Athletic Union. Onder de belangrijkste rariteiten waren tien Grieken die nog nooit een marathon hadden gelopen, twee mannen van de Tsuana-stam uit Zuid-Afrika die in St. Louis waren als onderdeel van de Zuid-Afrikaanse Wereldtentoonstelling en die blootsvoets aan de start kwamen, en een Cubaans staatsburger en voormalige postbode genaamd Félix Carbajal, die geld bijeenbracht om naar de Verenigde Staten te komen door zijn hardloopkunsten in heel Cuba te demonstreren, waarbij hij een keer het hele eiland doorkruiste. Bij zijn aankomst in New Orleans verloor hij al zijn geld bij een dobbelspel en moest hij lopen en liften naar St. Louis. Louis. Met zijn 1,80 meter was hij een klein maar opvallend figuur aan de startlijn, gekleed in een wit hemd met lange mouwen, een lange donkere broek, een baret en een paar straatschoenen. Een medeolympiër kreeg medelijden, vond een schaar en knipte Carbajal’s broek bij de knie af.

Op 30 augustus, precies om 15.03 uur, loste David R. Francis, voorzitter van de Louisiana Purchase Exposition Company, het startschot en de mannen gingen van start. De hitte en vochtigheid liepen op tot in de negentig, en het parcours van 24,85 mijl – door een beursfunctionaris “het moeilijkste dat een mens ooit heeft moeten afleggen” genoemd – kronkelde over wegen die centimeters diep in het stof lagen. Er waren zeven heuvels, variërend van 100 tot 300 voet hoog, sommige met brutaal lange beklimmingen. Op veel plaatsen lag gebroken steen over de weg, wat een gevaarlijke ondergrond vormde, en de mannen moesten voortdurend het stadsverkeer, bestelwagens, treinen, trolleywagens en mensen die hun hond uitlieten ontwijken. Er waren slechts twee plaatsen waar de atleten aan vers water konden komen, van een watertoren op 6 mijl en een put langs de weg op 12 mijl. James Sullivan, de hoofdorganisator van de spelen, wilde de vochtinname tot een minimum beperken om de grenzen en effecten van doelbewuste uitdroging te testen, een gangbaar onderzoeksgebied in die tijd. Auto’s met coaches en artsen reden langs de lopers, waardoor het stof opstoof en hoestbuien ontstonden.

Fred Lorz leidde de 32 starters vanaf het startschot, maar na de eerste mijl kwam Thomas Hicks op kop te liggen. William Garcia uit Californië werd bijna het eerste dodelijke slachtoffer van een Olympische marathon toen hij aan de kant van de weg in elkaar zakte en met bloedingen in het ziekenhuis werd opgenomen; het stof had zijn slokdarm bedekt en zijn maagslijmvlies gescheurd. Als hij een uur langer zonder hulp was gebleven, was hij misschien doodgebloed. John Lordon kreeg een aanval van braken en gaf het op. Len Tau, een van de Zuid-Afrikaanse deelnemers, werd een mijl uit koers gejaagd door wilde honden. Félix Carvajal draafde voort in zijn logge schoenen en uitwaaierend overhemd, en liep goed in de maat, ook al pauzeerde hij om met toeschouwers te praten in gebroken Engels. Op een keer stopte hij bij een auto, zag dat de inzittenden perziken aten, en vroeg er een. Toen hem dat geweigerd werd, greep hij er op ludieke wijze twee en at ze op terwijl hij rende. Een eindje verderop stopte hij bij een boomgaard en at een paar appels, die rot bleken te zijn. Met buikkrampen ging hij liggen en deed een dutje. Sam Mellor, nu aan de leiding, kreeg ook last van hevige krampen. Hij vertraagde tot wandelen en stopte uiteindelijk. Op de 9-mijlslijn werd Lorz ook geplaagd door krampen. Hij besloot mee te liften in een van de begeleidende auto’s en zwaaide naar toeschouwers en medelopers als hij passeerde.

Hicks, een van de vroege Amerikaanse favorieten, kwam onder de hoede van een twee man ondersteunende bemanning op de 10-mijlslijn. Hij smeekte hen om een drankje, maar ze weigerden, in plaats daarvan sponzen ze zijn mond met warm gedestilleerd water. Zeven mijl voor de finish gaven zijn begeleiders hem een brouwsel van strychnine en eiwit – het eerste geregistreerde geval van drugsgebruik in de moderne Olympische Spelen. Strychnine, in kleine doses, werd algemeen gebruikt als stimulerend middel, en in die tijd waren er geen regels over prestatiebevorderende middelen. Hicks’ team had ook een fles Franse brandewijn bij zich, maar besloot die achter te houden tot ze de conditie van de loper konden peilen.

Terwijl kwam Lorz, hersteld van zijn krampen, tevoorschijn uit zijn 11-mijl lange rit in de auto. Een van Hicks begeleiders zag hem en beval hem van het parcours te gaan, maar Lorz bleef lopen en eindigde met een tijd van net onder de drie uur. Het publiek brulde en begon te scanderen: “Een Amerikaan heeft gewonnen!” Alice Roosevelt, de 20-jarige dochter van president Theodore Roosevelt, legde een krans op Lorz’ hoofd en wilde net de gouden medaille om zijn nek hangen toen, zo meldde een getuige, “iemand verontwaardigd een einde maakte aan het proces met de beschuldiging dat Lorz een bedrieger was.” Het gejuich veranderde in boegeroep. Lorz glimlachte en beweerde dat hij nooit van plan was geweest de eer te aanvaarden; hij eindigde alleen voor de grap.Thomas Hicks, bijgestaan door zijn trainers.

Hicks, de strychnine gierend door zijn bloed, was asgrauw en slap geworden. Toen hij hoorde dat Lorz gediskwalificeerd was, veerde hij op en dwong zijn benen in een drafje. Zijn trainers gaven hem nog een dosis strychnine en eiwitten, deze keer met wat brandewijn om het weg te spoelen. Ze haalden warm water en drenkten zijn lichaam en hoofd. Na het baden leek hij op te leven en versnelde hij zijn pas. “Over de laatste twee mijl,” schreef race official Charles Lucas, “liep Hicks mechanisch, als een goed geolied stuk machine. Zijn ogen waren dof, glansloos; de asgrauwe kleur van zijn gezicht en huid was verdiept; zijn armen leken als gewichten goed vastgebonden; hij kon zijn benen nauwelijks optillen, terwijl zijn knieën bijna stijf waren.”

Hij begon te hallucineren en geloofde dat de finish nog 20 mijl verwijderd was. In de laatste mijl smeekte hij om iets te eten. Toen smeekte hij om te gaan liggen. Hij kreeg meer brandewijn, maar weigerde thee. Hij slikte nog twee eiwitten. Hij liep de eerste van de laatste twee heuvels op, en jogde toen naar beneden op de helling. Terwijl hij het stadion binnenzwaaide, probeerde hij te rennen, maar hij kon niet meer dan sloffen. Zijn trainers droegen hem over de lijn, hielden hem omhoog terwijl zijn voeten heen en weer bewogen, en hij werd tot winnaar uitgeroepen.

Hij had vier dokters en een uur nodig om zich goed genoeg te voelen om het terrein te verlaten. Hij was in de loop van de race acht pond afgevallen, en verklaarde: “Nog nooit in mijn leven heb ik zo’n ontroerend parcours gelopen. De geweldige heuvels scheuren een man gewoon aan stukken.” Hicks en Lorz zouden elkaar het jaar daarop weer ontmoeten bij de Boston Marathon, die Lorz won zonder hulp van iets anders dan zijn benen.

Bronnen:

Boeken: Susan Brownell, De antropologiedagen en Olympische Spelen van 1904. Lincoln: University of Nebraska Press, 2008; David E. Martin, De Olympische marathon. Champaign, IL: Human Kinetics, 2000. George R. Matthews, Amerika’s eerste Olympische Spelen: De St. Louis Spelen van 1904. Columbia: University of Missouri Press, 2005; Pamela Cooper, De Amerikaanse marathon. Syracuse: Syracuse University Press, 1998; Daniel M. Rosen, Dope: A history of Performance Enhancement in Sports From the Nineteenth Century to Today. Westport, Conn: Praeger, 2008; Charles J. P. Lucas, The Olympic Games, 1904. St. Louis, Mo: Woodward & Tieran Printing Co., 1905.

Artikelen: “De Olympische Spelen van 1904: Comedic, Disgraceful, and ‘Best Forgotten.” Wall Street Journal, 11 augustus 2004; “Marathon boeide menigte op 1904 Olympische Spelen.” St. Louis Post-Dispatch, 14 december 2003; “New York Athlete Wint Marathon Race.” New York Times, April 20, 1905; “1904 Set Record voor het Ongebruikelijke.” Los Angeles Times, 24 juli 1984; “De marathon van 1904 was een pure marteling.” Cedar Rapids Gazette, 3 augustus 2008; “Marathon Madness,” New Scientist 183 (7-13 augustus, 2004); “St. Louis Games waren extreem primitief naar huidige maatstaven.” St. Louis Post-Dispatch, augustus 2004; “One Man’s Poison In a Brazen and Forgotten Incident of Doping.” Boston Globe, 22 februari 2009.