Definitie
Doel
Beschrijving
Risico’s
Normale resultaten
Amandabale resultaten
Middelen
Definitie
Een token-economie is een vorm van gedragsmodificatie die is ontworpen om gewenst gedrag te vergroten en ongewenst gedrag te verminderen met behulp van tokens. Individuen ontvangen tokens onmiddellijk na het vertonen van gewenst gedrag. De tokens worden verzameld en later geruild voor een betekenisvol voorwerp of privilege.
Doel
Het primaire doel van een token economie is om wenselijk gedrag te verhogen en ongewenst gedrag te verminderen. Vaak worden token economies gebruikt in institutionele settings (zoals psychiatrische ziekenhuizen of penitentiaire inrichtingen) om het gedrag te beheersen van individuen die agressief of onvoorspelbaar kunnen zijn. Het grotere doel van symbolische economieën is echter het aanleren van gepast gedrag en sociale vaardigheden die gebruikt kunnen worden in iemands natuurlijke omgeving. Speciaal onderwijs (voor kinderen met ontwikkelings- of leerstoornissen, hyperactiviteit, aandachtstekort, of gedragsstoornissen), regulier onderwijs, hogescholen, verschillende soorten groepshuizen, militaire afdelingen, verpleeghuizen, verslavingsbehandelingsprogramma’s, beroepssettings, gezinshuizen (voor echtelijke of opvoedingsmoeilijkheden), en ziekenhuizen kunnen ook gebruik maken van token economies. Token economies kunnen individueel of in groepen worden gebruikt.
Beschrijving
Er zijn verschillende elementen nodig in elke token economy:
- Tokens: Alles wat zichtbaar en telbaar is, kan als token worden gebruikt. Munten moeten bij voorkeur aantrekkelijk zijn, gemakkelijk te dragen en uit te delen, en moeilijk te vervalsen. Vaak gebruikte voorwerpen zijn pokerchips, stickers, puntentellers, of speelgeld. Wanneer een individu gewenst gedrag vertoont, krijgt hij of zij onmiddellijk een bepaald aantal tokens. Munten hebben geen waarde van zichzelf. Ze worden verzameld en later geruild voor betekenisvolle voorwerpen, privileges of activiteiten. De individuen kunnen ook tokens (reactiekost) verliezen voor het vertonen van ongewenst gedrag.
- Een duidelijk bepaald doelgedrag: Individuen die deelnemen aan een tokeneconomie moeten precies weten wat ze moeten doen om tokens te ontvangen. Wenselijk en ongewenst gedrag wordt van tevoren uitgelegd in eenvoudige, specifieke termen. Het aantal tokens toegekend of verloren voor elk bepaald gedrag wordt ook gespecificeerd.
- Back-up bekrachtigers: Back-up reinforcers zijn de betekenisvolle objecten, privileges, of activiteiten die individuen ontvangen in ruil voor hun tokens. Voorbeelden zijn voedsel, speelgoed, extra vrije tijd, of uitjes. Het succes van een token-economie hangt af van de aantrekkingskracht van de back-up versterkers. Individuen zullen alleen gemotiveerd zijn om tokens te verdienen als ze anticiperen op de toekomstige beloning die de tokens vertegenwoordigen. Een goed ontworpen token economie zal gebruik maken van back-up versterkers gekozen door individuen in behandeling in plaats van door het personeel.
- Een systeem voor het uitwisselen van tokens: Een tijd en plaats voor het kopen van back-up versterkers is noodzakelijk. De waarde van de fiches van elke back-up bekrachtiger is vooraf bepaald op basis van de monetaire waarde, de vraag, of de therapeutische waarde. Bijvoorbeeld, als de bekrachtiger duur of zeer aantrekkelijk is, moet de waarde van de token hoger zijn. Als het bezit van of deelname aan de bekrachtiger zou helpen bij het aanleren van vaardigheden door het individu, moet de waarde van het fiche lager zijn. Als de waarde van de token te laag is, zullen individuen minder gemotiveerd zijn om tokens te verdienen. Omgekeerd, als de waarde te hoog is, kunnen individuen gemakkelijk ontmoedigd raken. Het is belangrijk dat elk individu ten minste enkele tokens kan verdienen.
- Een systeem voor het registreren van gegevens: Voordat de behandeling begint, wordt informatie (basislijngegevens) verzameld over het huidige gedrag van elk individu. Veranderingen in gedrag worden vervolgens vastgelegd op dagelijkse gegevensbladen. Deze informatie wordt gebruikt om de individuele vooruitgang te meten, evenals de effectiviteit van de token-economie. Informatie over de uitwisseling van tokens moet ook worden geregistreerd.
- Consistente implementatie van de token-economie door het personeel: Om een tokeneconomie te laten slagen, moeten alle betrokken personeelsleden hetzelfde gedrag belonen, de juiste hoeveelheid tokens gebruiken, voorkomen dat er gratis back-up reinforcers worden verstrekt, en voorkomen dat tokens worden nagemaakt, gestolen of anderszins onrechtmatig worden verkregen. De verantwoordelijkheden van het personeel en de regels van de token-economie moeten beschreven worden in een geschreven handleiding. Medewerkers moeten ook periodiek worden geëvalueerd en de kans krijgen om vragen of zorgen te uiten.
In het begin worden tokens vaak en in hogere bedragen toegekend, maar naarmate individuen het gewenste gedrag leren, nemen de mogelijkheden om tokens te verdienen af. (De hoeveelheid en frequentie van tokenverstrekking wordt een versterkingsschema genoemd.) Bijvoorbeeld, in een klaslokaal kan elke leerling de eerste dag 25 tot 75 jetons verdienen, zodat ze snel de waarde van de jetons leren. Later kunnen leerlingen 15 tot 30 jetons per dag verdienen. Door de beschikbaarheid van jetons geleidelijk af te bouwen (fading), moeten leerlingen leren om het gewenste gedrag zelfstandig te vertonen, zonder het onnatuurlijke gebruik van jetons. Versterkers die individuen normaal in de maatschappij zouden ontmoeten, zoals verbale lof, zouden het toekennen van penningen moeten begeleiden om te helpen in het fading proces.
Voordelen van token-economie zijn dat gedrag onmiddellijk kan worden beloond, beloningen zijn hetzelfde voor alle leden van een groep, het gebruik van straf (respons kosten) is minder beperkend dan andere vormen van straf, en individuen kunnen vaardigheden leren met betrekking tot planning voor de toekomst. Nadelen zijn de aanzienlijke kosten, de inspanningen en de uitgebreide opleiding en het beheer van het personeel. Sommige professionals vinden symbolische economieën tijdrovend en onpraktisch.
Risico’s
Risico’s bij symbolische economieën zijn vergelijkbaar met die bij andere vormen van gedragsverandering. Medewerkers die de therapie uitvoeren kunnen opzettelijk of onopzettelijk de rechten van de behandelde personen veronachtzamen. Token economies mogen nooit mensen beroven van hun basisbehoeften, zoals voldoende voedsel, comfortabel beddengoed, of redelijke mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding. Als het personeel onvoldoende opgeleid is of er een tekort aan personeel is, kan het zijn dat gewenst gedrag niet wordt beloond of dat ongewenst gedrag onbedoeld wordt beloond, wat kan leiden tot een toename van negatief gedrag. Er bestaat controverse over het plaatsen van individuen in behandeling tegen hun wil (zoals in een
KEY TERMS
Back-up reinforcer -Een wenselijk item, privilege, of activiteit die wordt gekocht met tokens en dient als een uitgestelde beloning en daaropvolgende motivatie voor het (gewenste) doelgedrag.
Baseline gegevens -Informatie over de frequentie en de ernst van het gedrag, verzameld voordat de behandeling begint.
Gedragsmodificatie -Een benadering van therapie gebaseerd op de principes van operante conditionering. Gedragsmodificatie probeert ongewenst gedrag te vervangen door gewenst gedrag door het gebruik van positieve of negatieve bekrachtiging.
Fading -Het geleidelijk verminderen van de hoeveelheid of frequentie van een bekrachtiger, zodat het doelgedrag onafhankelijk van eventuele beloningen begint op te treden.
Bekrachtigingsschema -De frequentie en hoeveelheid van toegediende bekrachtigers.
Bekrachtiger -Alles wat een toename van een bepaald gedrag veroorzaakt.
Responskosten -Een gedragstechniek waarbij een stimulus uit de omgeving van een individu wordt verwijderd, zodat de respons die direct voorafgaat aan de verwijdering wordt verzwakt. In een token-economiesysteem is responskost een vorm van straf waarbij tokens verloren gaan als gevolg van ongepast gedrag, wat resulteert in een verminderd vermogen om back-up reinforcers te kopen.
Doelgedrag -Het specifieke gedrag dat moet worden verhoogd of verlaagd tijdens de behandeling.
Therapeutische waarde -Het potentiële voordeel van een object of situatie, in termen van het vermogen om het functioneren (sociaal, emotioneel, intellectueel, beroepsmatig, etc.) bij een individu te verbeteren.
Token -Een item dat kan worden gezien en verzameld (zoals stickers of punten in een puntentelling) dat geen eigen waarde heeft, maar wordt gebruikt als een onmiddellijke beloning voor gewenst gedrag dat later wordt ingewisseld voor back-up reinforcers.
psychiatrisch ziekenhuis), en beslissen welk gedrag als wenselijk en welk gedrag als ongewenst moet worden beschouwd.
Normale resultaten
In het algemeen zullen individuen de vaardigheden die ze in een token-economie hebben geleerd, in hun dagelijkse omgeving gebruiken. Zij zullen het ongewenste gedrag minder vaak of helemaal niet vertonen. Ze zullen ook vaker positief, adaptief gedrag vertonen.
Anormale resultaten
Als de token-economie niet effectief was, of de tijd die aan de token-economie werd besteed beperkt was, kunnen individuen geen veranderingen of een toename in het ongewenste gedrag vertonen.
Bronnen
BOODS
Ayllon, Teodoro. How to Use Token Economy and Point Systems. 2nd ed. Austin, Texas: Pro-Ed, 1999.
Higgins, Stephen T. and Kenneth Silverman. Motivating Change Among Illicit Drug Abusers: Research on Contingency Management Interventions. Washington, DC: American Psychological Association, 1999.
Martin, Garry. Gedragsaanpassing: What It Is and How to Do It. 6th ed. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice-Hall, 1999.
Miltenberger, Raymond G. Behavior Modification: Principles and Procedures. 2nd ed. Belmont, California: Wadsworth/Thomson Learning, 2001.
PERIODICALS
Moore, James W., Daniel H. Tingstrom, R. Anthony Doggett, and William D. Carlyon. “Restructuring an Existing Token Economy in a Psychiatric Facility for Children. Child & Family Behavior Therapy 23, no. 3 (2001): 53-59.
ORGANISATIES
Association for Behavioral Analysis. 213 West Hall, Western Michigan University, 1903 W. Michigan Avenue, Kalamazoo, Michigan 49008-5301. (616) 387-8341; (616) 384-8342. http://www.wmich.edu/aba
Cambridge Center for Behavioral Studies. 336 Baker Avenue, Concord, Massachusetts 01742-2107. (978) 369-2227. www.behavior.org
Sandra L. Friedrich, M.A.