Free Press

Peter Clark, historicus van de Europese steden, impliceert dat ieder mens, ongeacht in welke klasse hij zich bevond, direct te maken had gehad met de industriële revolutie. Volgens Clark, “hoewel de beter gesitueerde klassen in grotere huizen woonden en een raffinaderij hadden… konden zij de vervuiling van fabrieken, overbevolking en gebrek aan sanitaire voorzieningen niet vermijden.” 1 Op deze pagina zullen we bronnen uit Groot-Brittannië analyseren die ingaan op enkele van die onvermijdelijke kenmerken. Uiteindelijk moet je in staat zijn om de volgende vraag te beantwoorden:

Hoe raakten grote rivieren tijdens de industriële revolutie vervuild en wat voor effect had dat op stedelijke gemeenschappen?

Waarom trokken mensen in de negentiende eeuw naar de stad? Vóór de industriële revolutie leefden mensen meestal op het platteland en werkten ze in de landbouw of hadden ze een ambachtelijk beroep. Naarmate de technologie voortschreed, konden boerderijen met minder mankracht worden onderhouden en verbruiksgoederen konden nu op grote schaal worden gemaakt, waardoor veel mannen, vrouwen en kinderen zonder werk kwamen te zitten. Omdat ze niet in hun levensonderhoud konden voorzien, verlieten veel mensen hun kleine steden en trokken naar de industriesteden. 2

Volgens Lynn Hunt nam “de bevolking van nieuwe industriesteden als Manchester en Leeds alleen al in de jaren 1820 met 40% toe”. Door de toevloed van mensen in de grote steden ontstonden er veel gezondheids- en sociale problemen. 3 In deze tijd waren de methoden voor het verwijderen van menselijk en dierlijk afval primitief. 4 Sommige steden waren al vroeg uitgerust met afvoersystemen, maar deze verbeterden de sanitaire voorzieningen niet. In de stad Bath waren ze naar verluidt slecht aangelegd en zorgden ze er vaak voor dat de straten bij slecht weer volliepen met afval. Dit probleem leidde uiteindelijk tot de invoering van de Bath Act in 1757, een wet die voorschreef dat alle gebouwen in Bath die vanaf 1758 werden opgetrokken, moesten worden uitgerust met regenpijpen die het water van het dak naar de grond brachten om het afvoersysteem doeltreffender te laten werken en de overstroming van afvalwater in de straten als gevolg van hevige regenval te verminderen. Ook de rioolafvoeren in Bath moesten aan bepaalde normen worden aangepast om dit probleem op te lossen. De overstromingen bleven in de negentiende eeuw voortduren als gevolg van bovengrondse spuwers op sommige oudere wooncomplexen die afval in de straten bleven lozen en als gevolg van steeds terugkerende verstoppingen van de rioleringssystemen. 5

Lynn Hunt beweert verder dat “in snel groeiende Britse industriesteden zoals Manchester, een derde van de huizen geen latrines bevatte.” Uitwerpselen van sommige van de infrastructuren met latrines moesten worden opgevangen in beerputten onder gebouwen en/of afgevoerd naar rivieren.6 In veel gevallen betekende dit dat rioolwater werd afgevoerd naar belangrijke watervoorraden die vaak ook bronnen voor drinkwater waren.Hierdoor consumeerden veel mensen onbewust het verontreinigde water en werden ziek. In Londen bijvoorbeeld werd rioolwater vaak geloosd in de rivier de Theems, die een belangrijke drinkwaterbron was voor de Londenaren.

Cholera was een zeer dodelijke ziekte die floreerde tijdens de industrialisatie, en was een van de meest wijdverspreide ziekten van die tijd. Cholera is een besmettelijke diarreeziekte die wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie van de darm die wordt verspreid via uitwerpselen, meestal in water. Als deze ziekte niet wordt behandeld, kan ze binnen enkele uren dodelijk zijn. Cholera zou uiteindelijk de bijnaam “Koning Cholera” krijgen vanwege de snelle besmettingsgraad en de algehele verwoesting van de ziekte. 7

Zoals hierboven vermeld, groeide de bevolking in de steden snel en door de beperkte leefruimte moesten ongekend veel mensen in dezelfde ruimte wonen. Persoonlijke hygiëne was vrij moeilijk te verwerven voor de mensen uit de lagere klassen, omdat zij slechts zoveel water per jaar kregen. 8 De overbevolking en de onreinheid droegen ook bij tot de verspreiding van de ziekten tyfus en tuberculose. Tuberculose (TBC) was een van de dodelijkste ziekten in deze tijd. TBC begint met een infectie in de longen, en kan vervolgens via de lucht worden verspreid, waardoor het besmettelijk wordt. Naar verluidt was tbc de oorzaak van ongeveer 1/3 van het totale aantal sterfgevallen in Groot-Brittannië tijdens de grote jaren van industrialisatie.9 De meeste problemen die in deze tijd werden vastgesteld, hielden verband met de vervuiling door het ontbreken van riolering. Veel mensen waren getuige van de ongelijkheid die deze ziekten veroorzaakten en riepen daarom op tot overheidsmaatregelen.

Edwin Chadwick, die in de eerste helft van de 19e eeuw een gerespecteerd journalist was, zou de oproep tot openbare sanitaire hervormingen hebben gedaan. In 1834 werd Chadwick secretaris van de nieuwe Poor Law Commission, die zetelde in Somerset House, en toezicht hield op de uitvoering van de Poor Law Amendment Act tussen 1834 en 1846. Chadwick was grotendeels verantwoordelijk voor het ontwerpen van het systeem waarbij het land werd verdeeld in groepen parochies die werden bestuurd door gekozen raden van voogden, waarbij elke raad zijn eigen geneesheer had. Bijgevolg begon hij aan een nationaal onderzoek naar de volksgezondheid dat culmineerde in het historische rapport “into the Sanitary Condition of the Labouring Population of Great Britain,” dat hij privé en op eigen kosten publiceerde in 1842. In deze publicatie gaat Chadwick specifiek in op twee gebieden die door middel van parlementaire actie zouden kunnen worden verbeterd. Ten eerste bekijkt hij de toestand waarin veel van de arbeidersbevolking van Groot-Brittannië leeft, en ten tweede hoe deze levensomstandigheden verbeterd zouden kunnen worden tot tevredenheid van de werkende bevolking.10 In het kielzog van deze getuigenis werden meer wetsvoorstellen ingediend in de hoop de mensen in de steden van Groot-Brittannië efficiënte levensomstandigheden te bieden, vrij van vervuiling.

Link uit en lees de getuigenis van Chadwick in zijn geheel met de bron hieronder. Was Chadwick’s getuigenis effectief genoeg om de problemen met de sanitaire omstandigheden voor de werkende bevolking in deze tijd aan te tonen? Waren sommige van zijn voorstellen werkelijk uitvoerbaar? En zouden deze voorgestelde veranderingen helpen om de omstandigheden te verbeteren of was de inspanning niet de moeite waard? Dit zijn vragen om over na te denken bij het lezen van onderstaande bron.

http://www.victorianweb.org/history/chadwick2.html

Al in 1839 werd een wetsvoorstel ingediend dat de bevoegdheid gaf aan de Metropolitan Court of Sewers. Deze nieuwe instantie zou een aantal wijzigingen aanbrengen in het gebrekkige systeem dat voor hun overname werd gehanteerd, waaronder de eis dat nieuw gebouwde gebouwen daadwerkelijk op de riolering moesten worden aangesloten.

In 1844, nadat de Metropolitan Court of Sewers de instantie in Londen was geworden die het rioleringssysteem regelde, kwam de Metropolitan Buildings Act tot stand. Deze wet was de eerste norm die door de Metropolitan Court of Sewer werd vastgesteld, zes jaar voordat alle gebouwen op de riolering moesten worden aangesloten. De Metropolitan Buildings Act stelde als eis dat nieuwe gebouwen op een gemeentelijke riolering moesten worden aangesloten als die riolering zich binnen 30 voet van het nieuwe gebouw bevond. De afstandseis werd later in een wijziging van de wet verhoogd tot 100 voet. Naast nieuwe gebouwen werd de eis uitgebreid tot zowel uitbreidingen als reconstructies van gebouwen die gebouwd waren voordat de wet van kracht werd. De Metropolitan Buildings Act deed echter weinig om oudere gebouwen, tenzij ze werden uitgebreid of herbouwd, te verleiden tot aansluiting op riolering.

De Nuisances Removal and Diseases Prevention Act van 1846 maakte een einde aan deze lacune in de Metropolitan Buildings Act door een bepaling in te voeren die een gemeente toestond oudere gebouwen te reguleren die niet aan de eis voor een aansluiting op het rioolstelsel voldeden, in een poging de verspreiding van ziekten tegen te gaan. In 1848-1849 zag de General Board of Health zich genoodzaakt deze door de Nuisances Removal and Diseases Prevention Act gecreëerde bepalingen te gebruiken in het licht van de cholera-epidemie.11

De vervuiling van waterwegen wordt in Engeland zo’n ernstig probleem dat JC Morrell van de Manchester Statistical Society schreef over de vervuiling van waterwegen en hoe hij die ervaart. Morrell verklaarde dat er vanaf 1875 een wetsvoorstel van de regering in het parlement lag over waterverontreiniging, de Rivers Pollution Act. Zelfs Morrell had echter problemen met het wetsvoorstel. Hij vreesde dat velen zouden zeggen dat ze probeerden te stoppen met vervuilen zonder dat daadwerkelijk te doen en dat het wetsvoorstel dit toeliet.12

Bijna honderd jaar later werden Morrells zorgen versterkt, toen Desmond Clyde van de Clyde River Purification Board, een raad die in de jaren tachtig van de vorige eeuw was ingesteld om de vervuiling van een rivier in Groot-Brittannië op te ruimen, verklaarde dat de Rivers Pollution Act van 1876 in het parlement sterk was afgezwakt vanwege de voordelen van de industrialisatie.13

1. Peter Clark. European Cities and Towns:400-2000. (New York: Oxford University Press Inc, 2009), 197.

2. Merry E. Wiesner e.a., Discovering the Western Past:A Look at the Evidence, vol.2, 7th ed. (Stamford:Cengage Learning, 2015), 200.

3. Lynn Hunt et al., The Making of the West: Peoples and Cultures, 3rd ed. (Boston:Bedford/St.Martin’s, 2009), 644.

4. Wiesner e.a., 200.

5. Emily Cockayne. Filth, Noise and Stench in England (New Haven: Yale University Press, 2007), 195-202.

6. Lynn Hunt e.a., The Making of the West: Peoples and Cultures, 3rd ed. (Boston:Bedford/St.Martin’s, 2009), 647

7. Chris Trueman. “Diseases in Industrial Cities in the Industrial Revolution,” The History Learning Site, Moocow, Laatst gewijzigd 3 maart 2016, http://www.historylearningsite.co.uk/britain-1700-to-1900/industrial-revolution/diseases-in-industrial-cities-in-the-industrial-revolution/

8. Lynn Hunt e.a., The Making of the West: Peoples and Cultures, 647.

9. Chris Trueman. “Diseases in Industrial Cities in the Industrial Revolution.”

10. Edwin Chadwick, “Report on Sanitary Conditions,” The Victorian Web: Laatst gewijzigd op 11 oktober 2002, http://www.victorianweb.org/history/chadwick2.html.

11. Stephen Halliday, The Great Stink of London: Sir Joseph Bazalgette and the Cleansing of the Victorian Capital, (Sutton: Stroud, 2000), 47-48

12. JC, Morrell, “On the Pollution of Rivers and Water, and Its Prevention,” Economic and Social Investigations in England since 1833: Transactions of the Manchester Statistical Society, Parts One and Two: The Transactions of the Manchester Statistical Society 1853/54 to 1875/76. 1875: 101-112, datum geraadpleegd 14 apr 2016, http://tinyurl.galegroup.com/tinyurl/3DPkf9.

13. Desmond Hammertonm, “Cleaning the Clyde-A Century of Progress?” The Journal of Operational Research Society 37: 9 (1986): 911-921.