Katten zijn meestal een bron van vermaak, maar soms kunnen ze een bron van schaamte zijn. Terwijl huisdiereigenaren het misschien leuk vinden om te zien hoe een kat met een plastic muis speelt of achter de rode straal van een laserlicht aangaat, zijn ze misschien niet geamuseerd over sommige van hun andere activiteiten. Een van de gênantste dingen die katten doen is hun “geslachtsdelen” likken. Er is geen geslachtsdiscriminatie bij het likken en er is geen beleefde manier om het te bespreken. Een kater zal zijn penis likken. Een vrouwtjeskat zal haar vulva likken. En ze likken allebei hun anale delen. Dit weinig aantrekkelijke gedrag ergert huisdiereigenaren overal.
Is het likken van geslachtsdelen ooit aanvaardbaar?
In de kattenwereld maakt een gematigde mate van likken deel uit van het normale verzorgingsgedrag. Een kater of poes kan bijvoorbeeld na het urineren de genitaliën likken om het gebied schoon te maken. Wanneer dit het geval is, is het likken alleen gerelateerd aan de eliminatie en is het niet hardnekkig.
Het komt niet zo vaak voor dat katten de anale streek likken na het poepen; maar als de ontlasting plakkerig of waterig is, kan de kat de behoefte voelen om zich een beetje op te frissen, vooral als er kattenbakvulling rond de anus blijft steken. Normale, stevige stoelgang wordt meestal niet gevolgd door likken.
Wanneer wordt het likken van geslachtsdelen als een probleem beschouwd?
Vaak of langdurig likken van de urogenitale (urinaire en genitale) zone kan erop wijzen dat er een medisch probleem bestaat. Waarschuw uw dierenarts als u een van de volgende tekenen ziet:
- gezwollen of rode penis, vulva, of anus
- aanwezigheid van puisten (pukkels) of rode bulten op de huid
- verkleuring van de huid (zwart of roestkleurig)
- spanning om te urineren
- verhoogde frequentie van urineren
- wrijven of wrijven van het rectale gebied over de grond
- aanwezigheid van een vieze geur tussen de eliminaties
- afscheiding uit penis of vulva
Wat zijn de oorzaken van de aandoeningen die gepaard gaan met likken?
Er zijn verschillende medische redenen waarom een kat aanhoudend de genitale of anale regio’s likt. Hier zijn enkele van de meest voorkomende problemen:
Blaasontsteking of blaasstenen/kristallen. Katten met een blaasontsteking of steen/kristalmateriaal kunnen na het plassen langdurig aan de penis of vulva likken of likken tussen de uitwerpselen door. Ze kunnen vaker plassen en zich inspannen om te plassen. Vaak voelen zij een aandrang om te plassen en produceren zij zeer weinig urine. Blaasontstekingen komen vrij vaak voor en worden veroorzaakt door bacteriën die meestal goed met antibiotica kunnen worden behandeld. Meervoudige orale antibiotica zijn gemakkelijk verkrijgbaar in zowel pil- als vloeibare vorm en zijn vrij effectief bij het oplossen van blaasontstekingen. Injecteerbare antibiotica zijn meestal voorbehouden voor behandeling in het ziekenhuis. Een langwerkend geneesmiddel genaamd cefovecin (merknaam Covenia®) kan nuttig zijn voor de behandeling. De toevoeging van supplementen of speciale diëten (zoals Hill’s® Prescription Diet® c/d®, Royal Canin® Urinary SO™, of Purina® Pro Plan® Veterinary Diets Urinary St/Ox™) aan het behandelingsschema kan het milieu in de blaas veranderen en herhaalde infecties helpen voorkomen. Als de bovenste urinewegen of de nieren geïnfecteerd zijn, kan de behandeling met gemiddeld 4-6 weken worden verlengd. Laboratoriumonderzoek, waaronder urineonderzoek, urinekweek en bloedonderzoek, zal helpen bij het bepalen van de beste kuur en de duur van de therapie.
Allergieën. Milieu- en voedselallergieën kunnen beide jeuk in het genitale gebied veroorzaken. Wanneer een voedselallergie de boosdoener is, treedt de jeuk het hele jaar door op, terwijl milieuallergieën over het algemeen seizoensgebonden zijn, afhankelijk van welke planten of bomen er bestuiven, tenzij het veroorzakende allergeen zich binnenshuis bevindt. Het vermijden van het allergeen zal het likken verminderen. Zo zouden binnen- en buitenkatten met een omgevingsallergie ’s morgens vroeg en ’s avonds laat naar buiten moeten gaan, wanneer de dauw op de grond de hoeveelheid stuifmeel in de lucht vermindert. Voor binnenkatten moeten de ramen ook alleen tijdens deze periodes worden geopend. Na het naar buiten gaan moeten de poten, buik en andere delen van de kat die in aanraking komen met de grond worden schoongemaakt met een vochtige handdoek of babydoekje om een deel van de pollen te verwijderen die aan de haren vastzitten. Dit zal de hoeveelheid stuifmeel verminderen, niet elimineren, maar het zal de blootstelling aan het beledigende allergeen minimaliseren. Voedselallergieën ontstaan wanneer de kat gesensibiliseerd is voor eiwitten (meestal kip, rund- of varkensvlees) of andere moleculen in het voedsel. Deze allergieën kunnen onder controle worden gehouden door de kat een hypo-allergeen dieet te geven met unieke natuurlijke nieuwe eiwitten (zoals lam, zalm, kangoeroe, konijn, enz.), of gehydrolyseerde of kunstmatige eiwitten waaraan de kat niet is blootgesteld. Zowel voedsel- als omgevingsallergieën kunnen een medische behandeling vereisen, evenals vermijdingstherapie. Immuunmodulerende medicijnen, waaronder hyposensibilisatie-injecties (allergie-desensibilisatie), cyclosporine (merknaam Atopica®) en lokale behandelingen zijn beschikbaar die een veilige, effectieve, langdurige verlichting van allergieën bieden zonder de bijwerkingen van steroïden. Steroïden (meestal prednisolon) kunnen doeltreffend zijn, maar worden vaak gereserveerd voor ernstige gevallen of als laatste redmiddel. Antihistaminica hebben een wisselende effectiviteit bij katten en worden minder vaak gebruikt.
Infectie van de huid. De aanwezigheid van bacteriën en gist op de huid is normaal; maar als een van beide in overmaat aanwezig is, als de huidbarrière ongezond is, of als de kat immuungecompromitteerd is, kan een infectie optreden. Bacteriële of gistinfecties van de huid kunnen zeer jeukerig zijn en resulteren in het constant likken van het getroffen gebied. De aanwezigheid van puisten of rode bulten wijst meestal op een bacteriële infectie en rechtvaardigt een antibioticumkuur. Een muffe geur of een rood-zwarte verkleuring van de huid kan wijzen op een schimmelinfectie die een aanvullende behandeling vereist. Zowel bacteriële als schimmelinfecties reageren meestal beter wanneer lokale therapie in de vorm van gemedicineerde shampoos of doekjes wordt toegevoegd aan de orale behandeling.
Anaalklierontsteking. Katten hebben twee anaalklieren, overblijfselen van geurklieren, die zich in de buurt van het rectum bevinden. Deze klieren vullen zich met stinkende vloeistof en legen zich wanneer er druk wordt uitgeoefend door de rectale spieren tijdens een stoelgang. Wanneer ze normaal werken, hebben huisdieren en hun baasjes niet eens in de gaten dat er anaalklieren zijn; wanneer de anaalklieren echter overvuld raken, worden ze duidelijk zichtbaar. Verstopte klieren verspreiden een onaangename geur en de anale streek kan gezwollen en geïrriteerd raken. Als reactie op de irritatie kan de kat het rectale gebied likken of met de anus over de grond schuiven. Manuele evacuatie van de opgezwollen anaalklieren door manipulatie met de hand lost het probleem meestal op. Als dit wordt genegeerd, kan een verstopping optreden, omdat het vocht zo dik wordt dat het niet meer door de nauwe opening naar het rectum kan stromen. Een verstopping leidt vaak tot infectie. Ernstige infecties kunnen leiden tot de vorming van een abces dat door de huid heen naar de buitenzijde van de anus breekt. Deze infecties moeten met antibiotica worden behandeld (amoxicilline, cefalexine of fluorochinolonen zijn gangbare middelen). Orale, topische of injecteerbare vormen van antibiotica kunnen worden gebruikt. Pijnstillers en warm water kunnen het ongemak verlichten. Herhaalde infecties kunnen chirurgische verwijdering van de klieren noodzakelijk maken.
Katten zullen altijd aan hun geslachtsdelen likken. Als uw kat meer likt dan zou moeten, ga dan naar uw dierenarts voor hulp. De juiste medische behandeling kan het ongemak van uw kat verminderen.