concerto k?nchrt? kompozycja muzyczna zwykle na orkiestrę i solistę lub grupę solistów. W XVI w. concertare i concertato oznaczały zespół, wokalny lub instrumentalny. Pod koniec wieku concerto odnosiło się do muzyki, w której rywalizowały ze sobą dwa zespoły. Do 1750 roku oznaczało muzykę kontrastującą pełny zespół z solistami na przemian. Forma znana jako concerto grosso charakteryzuje się małą grupą solistów skontrastowanych z pełną orkiestrą. Giuseppe Torelli (1658?1709) i Vivaldi ustanowili concerto grosso w trzech częściach, podczas gdy Corelli stosował cztery lub więcej, na przemian części szybkie i wolne. Ci trzej kompozytorzy aktywnie uczestniczyli w rozwoju wszystkich form koncertu w okresie baroku. Sześć koncertów brandenburskich J.S. Bacha i koncerty Haendla reprezentują najpełniejszy rozwój typu barokowego. Pod koniec XVIII w. koncert solowy wyparł concerto grosso. Mozart stworzył klasyczny koncert w trzech częściach, z których pierwsza jest połączeniem formy ritornello z nowszą formą sonatową, na instrument solowy i orkiestrę. Beethoven rozszerzył rozmiary tej formy, nadając większe znaczenie orkiestrze. W XIX w. Liszt ujednolicił koncert, stosując te same tematy we wszystkich częściach. Wykorzystał formę koncertu jako pole do popisu dla wirtuozowskich popisów solowych. Repertuar koncertowy jest najsilniejszy w utworach na fortepian i skrzypce jako instrument solowy. W XX wieku ponowne zainteresowanie concerto grosso przejawiali tacy kompozytorzy, jak Hindemith, Bartk i Schnittke. Choć wcześniej opierał się na zasadzie tonalności, koncert solowy dostosował się do atonalności i muzyki seryjnej, jak w koncertach Schoenberga i Berga.
Zob. A. Veinus, The Concerto (rev. ed. 1964); D. F. Tovey, Essays in Musical Analysis: Concertos (1936, repr. 1972).
.