Systemy opóźniające
Strzelanie opóźniające, lub rotacyjne, ma wiele zalet w stosunku do strzelania natychmiastowego w prawie wszystkich rodzajach robót strzałowych. Na ogół daje lepszą fragmentację, bardziej efektywne wykorzystanie materiału wybuchowego, mniejsze wibracje i wstrząsy oraz lepszą kontrolę nad skałą. Z tych, a czasem i innych powodów, większość operacji strzałowych jest obecnie przeprowadzana z systemem opóźniającym.
Prawdopodobnie pierwsze zastosowanie strzelania opóźniającego miało miejsce w tunelach. Najpierw wystrzeliwano środek, a następnie kolejne pierścienie wokół niego, aż do osiągnięcia pożądanych wymiarów tunelu. Procedura polegała na przycinaniu wszystkich lontów do tej samej długości, a następnie przycinaniu ich w kierunku środka, np. zewnętrzny pierścień lontu miał pełną długość, następny pierścień był o kilka centymetrów krótszy, itd. Dodatkowo zapalano lont od środka na zewnątrz, co powodowało nieco większe opóźnienie w pożądanym kierunku. Ta metoda strzelania nie mogła być stosowana, dopóki nie pojawił się bezpiecznik Bickforda, który miał jednakową prędkość spalania.
Elektryczne spłonki opóźniające są najczęściej stosowanym środkiem do uzyskania wystrzału rotacyjnego. Występują one w dwóch typach: (1) tak zwane regularne opóźnienie, które było w użyciu od wczesnych lat 1900, oraz (2) opóźnienie o krótkim interwale, lub milisekundowe, które zostało wprowadzone około 1943 roku. Z wyjątkiem elementu opóźniającego umieszczonego pomiędzy ładunkami zapłonu i spłonki, są one takie same jak natychmiastowe spłonki elektryczne.
Typowa seria opóźnień regularnych składałaby się z 14 okresów od kilku milisekund do około 12 sekund. Aby uniknąć nakładania się okresów i ponieważ istnieje pewna zmienność w szybkości spalania elementu opóźniającego, odstępy są dłuższe w wyższych okresach; na przykład, opóźnienie między okresami 1 i 2 może wynosić 0,8 sekundy, podczas gdy dla 13 i 14 może wynosić 1,5 sekundy. Zwykłe opóźnienia zostały w dużej mierze zastąpione przez opóźnienia o krótkim interwale, ale nadal są stosowane w znacznym stopniu do takich celów jak drążenie tuneli i głębienie szybów.
Okresy w opóźnieniach o krótkim interwale są zwykle oddzielone od siebie o 25 milisekund do 200 milisekund, o 50 do 500, a o 100 do 1000 (jedna sekunda). Tak małe odstępy dają lepszą fragmentację, możliwość odpalenia wielu otworów przy prawie żadnych większych wibracjach i wstrząsach niż przy odpaleniu jednego otworu, mniejsze prawdopodobieństwo, że detonacja jednego otworu odetnie sąsiedni otwór, oraz zmniejszenie ilości i kosztu materiałów wybuchowych. Opóźnienia krótkookresowe są stosowane na powierzchni ziemi, w takich pracach jak wykopy i kamieniołomy, oraz w prawie wszystkich typach górnictwa podziemnego. Ich rozwój jest jednym z głównych postępów w dziedzinie materiałów wybuchowych.
Elementy opóźniające do elektrycznych spłonek działają mniej więcej w ten sam sposób, co czarny proch w bezpiecznikach, z tą różnicą, że stosowane mieszaniny chemiczne są znacznie szybsze. Czasami mieszanka opóźniająca jest po prostu wciskana na wierzch mieszanki podkładowej. Zazwyczaj jednak umieszcza się ją w środku metalowej rurki w odcinkach, które dadzą pożądany odstęp czasu opóźnienia.
.