Sinds het begin van de 20ste eeuw gebruiken medici colloïdaal zilver oraal, uitwendig en intraveneus als behandeling voor verschillende aandoeningen veroorzaakt door virussen, bacteriën en schimmels. Anderen beschouwen het als een “alles genezende” therapie. Zilver is sindsdien beschikbaar in verschillende preparaten zoals zilvernitraat voor neonatale ophtalmie profylaxe en zilversulfadiazine voor brandwonden. Met de komst van krachtiger antibiotica werd zilver minder populair. Bij chronische blootstelling aan zilver zijn ook nadelige effecten geconstateerd, zoals systemische argyrie en in zekere mate oculaire argyrosis. Dit kan te wijten zijn aan preparaten van inferieure kwaliteit, die de toxiciteit verder in de hand werken. Op het gebied van de alternatieve geneeskunde is het gebruik van colloïdaal zilver echter weer in opkomst. Het wordt nu voorgeschreven voor tal van ziekten, waaronder bindvliesontsteking. Colloïdaal zilver bestaat uit nanodeeltjes zilver die in een oplossing zweven. De zilverdeeltjes zijn zo minuscuul dat ze niet worden beïnvloed door de zwaartekracht terwijl ze gelijkmatig worden verspreid in water. Vandaar dat in colloïdaal zilverpreparaten van superieure kwaliteit geen sedimenten te zien zijn. De deeltjesgrootte van zilver is essentieel, idealiter variërend van 0,05 tot 0,01micron. De grootte van de deeltjes beïnvloedt het vermogen van zilver om door het lichaam te worden geabsorbeerd zonder bij lage doses enige celbeschadiging aan menselijk weefsel toe te brengen. De enige bijwerking is argyrie. Colloïdaal zilver, de meer biologisch actieve vorm van zilver, wordt gemakkelijk door het lichaam geabsorbeerd.
Het werkingsmechanisme van zilver op microben zou zich op cel-membraan niveau bevinden. Het beïnvloedt de functie van membraangebonden enzymen, zoals die welke betrokken zijn bij de ademhalingsketen, door binding met de thiolgroepen. Recente elektronenmicroscopische studies, zoals die van Yamanaka, Hara en Kudo, suggereren echter dat de antimicrobiële werking in het cytoplasma van de cel plaatsvindt. Zilver blijkt door de ionenkanalen te dringen zonder schade aan het celmembraan te veroorzaken. Zilver denatureert de ribosomen en onderdrukt de expressie van enzymen en eiwitten die essentieel zijn voor de ATP-productie, wat uiteindelijk de celdood veroorzaakt. Ondanks deze studies zijn er veel tegenstrijdige rapporten over de werkzaamheid van colloïdaal zilver. Sommige studies beweren dat colloïdaal zilver geen antimicrobiële eigenschappen bezit. In een recente studie van Van Hasselt, Gashe, en Ahmad, werd colloïdaal zilver getest tegen vergelijkbare groepen organismen met behulp van well-diffusion (ABAT) en discdiffusion test (Kirby Bauer). Deze testen toonden geen effect op de groei van de testorganismen, wat suggereert dat de antimicrobiële werking van colloïdaal zilver wellicht meer mythe dan feit is. In deze studie werd getracht deze beweringen onafhankelijk te verifiëren.
METHODEN
Een stockoplossing van colloïdaal zilver (30 delen per miljoen, ppm) werd gebruikt voor deze studie. Deze stockoplossing werd verdund met steriel water om 20, en 10 ppm colloïdaal-zilverpreparaten te produceren. Om het zilver in zijn deeltjesvorm te behouden, werden deze bewaard in steriele, amberkleurige flesjes met deksel, waarbij directe blootstelling aan licht en elektrische stromen werd vermeden. De colloïdale zilveroplossingen werden getest tegen culturen van Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis en Bacillus subtillis met behulp van antibacteriële-activiteitstesten (ABAT) en Kirby Bauer disc diffusie. Voor ABAT werden zes putjes gemaakt met een steriele kurkboor die op gelijke afstand van elkaar gaatjes in de agar prikte. Elk bacterieel inoculum werd over het agaroppervlak uitgewreven. Vervolgens werd één druppel van elk van de concentraties colloïdaal zilver (10 ppm, 20 ppm, 30 ppm), oftalmologische topische antibiotica tobramycine (Tobrex, Alcon Laboratories, Fort Worth, TX, USA), lomefloxacine (Okacin, CIBA Vision Ophthalmics, Basel, Zwitserland), moxifloxacine (Vigamox, Alcon Laboratories, Fort Worth, TX, USA), en ampicilline op de agar wells aangebracht. Ampicilline werd als controle-antibioticum gekozen vanwege de gevoeligheid van de testorganismen ervoor. Voor Kirby Bauer-disc diffusie werden met elk antimicrobieel middel doordrenkte gevoeligheidsschijven equidistant op de agarplaat gelegd, die met het testorganisme was geïnoculeerd. Verschillende platen met verschillende testorganismen werden gedurende 24 uur bij 35° Celsius geïncubeerd. De gevoeligheid voor geneesmiddelen werd vervolgens beoordeeld door het oppervlak van de klaring (in millimeters) rond het geteste antimicrobiële middel of de remmingszone te meten (tabel 1),
Tabel 2. De metingen werden vergeleken met die van ampicilline om de resistentie of gevoeligheid voor het geneesmiddel te beoordelen.
RESULTATEN
Er werd geen remmende activiteit waargenomen voor de 10-, 20-, en 30-ppm colloïdaal-zilverpreparaten tegen S. aureus, S. epidermidis, B. subtilis, en E. coli op ABAT. Sterk remmende activiteit werd waargenomen voor tobramycine, lomefloxacine, en moxifloxacine terwijl volledige remmende activiteit werd waargenomen voor ampicilline tegen de testorganismen (tabel 2). De gevoeligheid van bacteriën voor 30-ppm colloïdaal-zilverpreparaat werd aangetoond met de Kirby Bauer discdiffusiemethode (Tabel 3). De remmingszone van het 30-ppm preparaat tegen S. epidermidis was aanmerkelijk kleiner dan die van tobramycine, lomefloxacine, moxifloxacine en ampicilline. De remmingszone van het 30 ppm-preparaat tegen S. aureus was groter dan die van tobramycine en ampicilline, maar kleiner dan die van lomefloxacine en moxifloxacine. De remmingszone van het 30-ppm preparaat tegen B. subtilis was kleiner dan die van tobramycine, lomefloxacine, en moxifloxacine, maar groter dan die van ampicilline. De 10-, 20-, en 30 ppm preparaten van colloïdaal zilver leverden geen remmingszones op tegen E. coli. De testantibiotica tobramycine, lomefloxacine, moxifloxacine en ampicilline vertoonden significante remming tegen E. coli.
DISCUSSIE
Colloïdaal zilver in een concentratie van 30 ppm vertoonde significante remmende activiteit tegen S. epidermidis, S. aureus, en B. subtilis op de Kirby Bauer disc-diffusie methode. Dit ondersteunt bevindingen in eerdere studies dat zilver de groei van deze organismen effectief remt, waardoor colloïdaal zilver een effectief antimicrobieel middel is.
ABAT leverde echter negatieve resultaten op, wat te wijten kan zijn aan omstandigheden en agentia die de stabiliteit van colloïdaal zilver beïnvloeden. Zoals aanbevolen door de fabrikant, moet colloïdaal zilver worden opgeslagen in een afgesloten, amberkleurige glazen fles om direct contact met licht te voorkomen. Contact met plastic veroorzaakt ook een ionische reactie, waardoor zilverdeeltjes zich aan elkaar gaan binden in plaats van verspreid te raken in het waterige medium. Door het samenklonteren van de zilverdeeltjes ontstaat een colloïdale zilveroplossing van inferieure kwaliteit, wat te zien is aan de verandering van de kleur van lichtgeel naar bruinachtig. In deze toestand komt de therapeutische werking van colloïdaal zilver in gevaar. Klinische observatie suggereert dat onze laboratoriumtechniek kan hebben bijgedragen tot de negatieve resultaten bij ABAT. Bij de Kirby Bauer disc-diffusietest werd de oplossing geabsorbeerd door de gevoeligheidsschijf, waardoor de werking van colloïdaal zilver op de agar-plaat wordt verlengd door de verdampingstijd te verlengen, dit in tegenstelling tot ABAT, waarbij de oplossing in een putje op de agar-plaat werd gedruppeld. In toekomstige studies moet daarom aandacht worden besteed aan de factoren die van invloed zijn op de stabiliteit van colloïdaal zilver. Samenvattend heeft deze studie aangetoond dat de tegenstrijdige resultaten met betrekking tot de antimicrobiële activiteit van colloïdaal zilver te wijten kunnen zijn aan verschillen in studieopzet en factoren die de stabiliteit van de colloïdaal-zilveroplossing beïnvloeden.
1. Wadhera A, Fung M. Systemic argyria associated with ingestion of colloidal silver. Dermatol Online J 2005; 11: 12-20.
2. Dean W, Mitchell M, Lugo VW, South J. Reduction of viral load in AIDS patients with intravenous mild silver protein. Clin Pract Alt Med 2001; 2: 48-53.
3. Brandt D, Park B, Hoang M, Jacobe HT. Argyria secundair aan ingestie van zelfgemaakte zilveroplossing. J Acad Dermatol 2005; 53: S105-S107.
4. Percival SL, Bowler PG, Russell D. Bacteriële resistentie tegen zilver bij wondverzorging. J Hosp Infect 2005; 60: 1-7.
5. Lansdown AB, Sampson B, Laupattarakasem P, Vuttivirojana A. Silver aids healing in the sterile skin wound. Br J Dermatol 1997; 137: 728-735.
6. Katzung BG, et al. Basic in Clinical Pharmacology 6th edition: Desinfectantia en Antiseptica. 1995; Chapter 51, p749.
7. Walker M, Cochrane CA, Bowler PG, et al. Silver deposition and tissue staining associated with wound dressings containing silver. Ostomy Wound Manage 2006; 52: 42-50.
8. Yamanaka M, Hara K, Kudo J. Applied Environmental Microbiology: 2005 Nov; Bactericide acties van een zilver-ion oplossing op Escherichia Coli, bestudeerd door energiefiltering Transmissie Elektronen Microscopie en Proteomische Analyse. 71(11): p7589- 93.
9. Van Hasselt P, Gashe BA, Ahmad J. Colloïdaal zilver als antimicrobieel middel: feit of fictie. J Wound Care 2004; 13: 154-155.
Acknowledgment
1. De auteurs danken Vicente O. Santos Jr., MD, medisch directeur van Fatima Medical Center, voor zijn onschatbare steun; en Joy Delfin, RMT, van Our Lady of Fatima University, voor haar hulp bij het uitvoeren van de laboratoriumtesten.