Endometriose wordt het meest gediagnosticeerd bij vrouwen van in de 30 en 40 jaar. Het komt voor bij ongeveer 1 op de 10 vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
Endometriose eenvoudig uitgelegd is een aandoening waarbij weefsel- of bloedafzettingen die zich normaal in de bekleding van de baarmoeder bevinden, het endometrium genoemd, buiten de baarmoeder worden aangetroffen. Afzettingen van baarmoederslijmvlies kunnen worden aangetroffen op het buikvlies, de eierstokken, de eileiders, de blaas, de urineleiders, de darmen en het rectum. Er zijn veel tegenstrijdige theorieën over de oorsprong van endometriose. Er zijn aanwijzingen dat retrograde menstruatie (het bloed dat achteruit door de eileiders stroomt in plaats van dat alles via de baarmoeder en de baarmoederhals naar beneden en naar buiten komt) kan ontstaan.
De meest voorkomende symptomen bij endometriose zijn chronische bekkenpijn. De pijn kan dof zijn of een scherpe pijnscheut die zich in de onderbuik of onderrug bevindt. De periodieke pijn komt het meest voor voor en tijdens de menstruatie. Pijn bij het vrijen kan ook een kenmerk zijn. Vrouwen kunnen ook last hebben van een zwartbruine afscheiding vóór de menstruatie. In sommige gevallen van ernstige endometriose kunnen de endometrium- of bloedafzettingen ook op de darm aanwezig zijn. Dit kan leiden tot ernstige darmklachten zoals pijnlijke stoelgang, constipatie en een constant opgeblazen gevoel, enz.
Het endometriumweefsel reageert op veranderingen in oestrogeen in het lichaam. De afzettingen groeien en bloeden op dezelfde manier als het baarmoederslijmvlies doet tijdens de menstruatiecyclus. Dit kan het weefsel irriteren, waardoor het ontstoken en opgezwollen raakt. Als dit elke maand gebeurt, kan er littekenweefsel ontstaan. De bloeding, ontsteking en littekenvorming kunnen hevige pijn veroorzaken, vooral voor en tijdens de menstruatie.
De diagnose van Endometriose is niet eenvoudig. Het is gebaseerd op klinische symptomen zoals eerder beschreven. De gynaecoloog zal een bekkenonderzoek uitvoeren, dat pijnlijk kan zijn en uw arts een indicatie kan geven van endometriose. Verdere evaluatie kan een bekkensonogram (echografie) omvatten om te controleren op eventuele eierstokcysten (ook wel chocoladecysten genoemd). De enige manier om endometriose nauwkeurig te diagnosticeren is via een procedure die laparoscopie wordt genoemd, waarbij een kleine camera via de buikholte wordt ingebracht om naar weefsel rond de organen te kijken. Op dat moment kan ook een biopsie, of een klein monster van het weefsel, worden genomen.
Bijna 40% van de vrouwen die endometriose hebben, kunnen problemen ondervinden om zwanger te worden. Ontsteking door endometriose kan of de beweging door de eileiders belemmeren en/of de innesteling in de baarmoeder beïnvloeden, wat tot onvruchtbaarheid leidt. De familiegeschiedenis van endometriose kan een rol spelen. Vrouwen met eerstegraads familieleden die endometriose hebben, lopen een 7-10 maal verhoogd risico de aandoening te ontwikkelen.
De behandeling van endometriose is afhankelijk van de symptomen en de kinderwens. Medicijnen zoals ontstekingsremmers (Ibuprofen/ Advil etc) en anticonceptiepillen zijn de eerstelijnsbehandelingsopties. Geboortebeperkingspillen helpen voorkomen dat nieuw baarmoederweefsel wordt gevormd, maar zijn niet in staat de reeds bestaande plekken van de endometriose te vernietigen. Meer geavanceerde anti-hormonale behandelingen kunnen bestaan uit Lupron, Depo-Provera of hormonale spiraaltjes die progesteron afgeven.
Een operatie voor endometriose moet worden gereserveerd als laatste optie in geval van falen van de respons op de eerder beschreven medische maatregelen. Veel vrouwen die een operatie hebben ondergaan om endometriotische implantaten te verwijderen, kunnen binnen 2 jaar na de operatie opnieuw pijn ervaren. Deze vrouwen kunnen na de operatie anticonceptiepillen nodig hebben om de vorming van nieuw weefsel te helpen voorkomen. Bij ernstige endometriose bij vrouwen die geen kinderen meer hebben of geen kinderwens hebben, kan een totale hysterectomie (verwijdering van baarmoeder, eileiders en eierstokken) worden uitgevoerd.
Endometriose kan levenslang een invaliderende aandoening zijn. Het leidt niet altijd tot ernstige problemen zoals onvruchtbaarheid of hysterectomie. De diagnose moet met zorg worden gesteld. Medelevende zorg bij de behandeling van endometriose gaat een lange weg.
Adeeti Gupta MD, FACOG