Wat is Blaas Diverticulum?
Diverticulum (meervoud diverticula) is het naar buiten uitstulpen van de binnenste epitheelbekleding van de blaas door een defect in de musculaire laag ervan. Het kan vanaf de geboorte aanwezig zijn of op latere leeftijd ontstaan door verschillende oorzaken.
Er zijn twee pieken in het voorkomen van diverticula – de ene met 10 jaar en de andere met 55-70 jaar
Bij kinderen is het meestal aangeboren en heel vaak is er maar één uitstulping (diverticulum). Bij volwassenen is het verworven en kunnen er meerdere zijn (diverticula). Aangeboren diverticula behoeven doorgaans geen behandeling, terwijl de verworven diverticula een specifieke behandeling van de onderliggende oorzaak behoeven.
Structuur en functie van de urineblaas in het kort
De urineblaas is het onderste deel van de urinewegen. De urinewegen bestaan uit de nier, de urineleider (de bovenste urinewegen), de urineblaas en de urethra (de onderste urinewegen). De urine die in de nier wordt gevormd, gaat via de urineleider naar de blaas, een hol spierorgaan waarin de urine tijdelijk wordt opgeslagen totdat de persoon de drang krijgt om de blaas te legen. De urine wordt dan via de urethrale opening naar buiten afgevoerd.
Onder een microscoop bekeken bestaat de blaas uit vier lagen. Van binnen naar buiten zijn dit namelijk de binnenste slijmvlieslaag van de blaas die bestaat uit een speciaal epitheel dat overgangsepitheel wordt genoemd. Aan de buitenkant van de epitheellaag bevindt zich het bindweefsel, het submucosa. Aan de buitenkant van het submucosa bevindt zich de dikke spierlaag van de urineblaas, die vervolgens wordt bedekt door de vierde en laatste laag van het peritoneum of de serosale laag.
Wat veroorzaakt blaas diverticulum?
Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor het ontstaan van blaas diverticula. Het gaat onder meer om de volgende oorzaken
Hollandse diverticula – Dit zijn uitstulpingen bij de opening van de urineleider in de blaas als gevolg van een aangeboren defect in de blaasspier. Ze worden alleen bij jongens gezien.
Blaashalsobstructie – Samendrukking van de blaashals (verbinding van de blaas en de urinebuis), waarbij de blaasspier wordt aangetast. Deze aandoening komt het meest voor bij mannen boven de 50 jaar.
Neurogene blaas – Schade aan de blaasspier die optreedt als gevolg van aandoeningen die het zenuwstelsel aantasten, bijv. diabetes, ziekte van Parkinson, multiple sclerose, vergiftiging met zware metalen, ruggenmergletsel of -ziekte, spina bifida.
Posterieure urethrale kleppen – Ook wel congenitale obstructie posterieure urethrale membranen of COPUM genoemd en wordt alleen bij jongens gezien.
Vergrote prostaat – Komt voor bij mannen boven de 50 jaar, waarbij een vergrote prostaatklier op de blaasspier drukt en deze verzwakt.
Ureterocele – Het distale uiteinde van de urineleider balloniseert op het punt waar deze de blaas ingaat. Gaat vaak gepaard met twee urineleiders die de nier afvoeren in plaats van één.
Urethrale strictuur – Vernauwing van de doorgang van de urinebuis als gevolg van infectie, ontsteking.
Diamond-Blackfan anemie – Beenmergstoornis die leidt tot bloedarmoede. Ongeveer 50 procent van de personen die aan deze aandoening lijden, heeft daarmee gepaard gaande lichamelijke afwijkingen, waaronder nier- en plasbuisproblemen.
Ehlers-Danlos syndroom – Groep aandoeningen waarbij bindweefsel betrokken is en die vele organen en weefsels kunnen aantasten.
Menkes syndroom – Aandoening die wordt gekenmerkt door een laag kopergehalte in het lichaam. Als gevolg hiervan is de blaasspier zwak en heeft deze de neiging onder druk naar buiten uit te puilen wanneer hij met urine wordt gevuld.
Pronkelbuiksyndroom – Ook wel Eagle-Barrett syndroom genoemd, dit is een zeldzame aandoening waarbij sprake is van gedeeltelijke of volledige afwezigheid van buikspieren en misvorming van de urinewegen.
Williams syndroom – Ontwikkelingsstoornis die verschillende delen van het lichaam beïnvloedt. Bij deze aandoening kunnen de groei en ontwikkeling van het lichaam gebrekkig zijn met elfachtige gelaatstrekken en een zekere mentale achterstand.
Wat zijn de symptomen van een blaasdivertikel?
Veel blaasdiverticula veroorzaken geen symptomen en worden terloops ontdekt bij onderzoek naar urinaire symptomen. De diagnose blaasdiverticula moet worden vermoed in de aanwezigheid van urinewegsymptomen bij jonge kinderen of in het geval van prostaatvergroting. Symptomen en tekenen die vaak geassocieerd worden met blaas diverticula zijn de volgende:
- Recidiverende urineweginfecties doordat de urine stagneert in de buidel
- Lage abdominale volheid, pijn en ongemak
- Stenen in de blaas door stagnatie van urine in de blaas
- Moeite met plassen
- Bloed in de urine
- Pijn en koorts door ontsteking van het divertikel – (diverticulitis)
- Pijn en koorts door ontsteking van het divertikel – (divertikelontsteking)
- Pijn in de blaas
- Het terugstromen van urine in de nieren (“reflux”)
(diverticulitis)
Hoe wordt een blaasdivertikel gediagnosticeerd?
Zoals eerder vermeld, kunnen blaasdiverticula incidenteel worden gevonden tijdens onderzoek naar de hierboven genoemde symptomen van de urinewegen met beeldvormend onderzoek zoals echografie, CT (computerized tomography), MRI (magnetic resonance imaging) en IVU (intraveneus urogram). Ze kunnen verschijnen als slecht gedefinieerde massa’s in het bekken die moeilijk te diagnosticeren of te interpreteren zijn met beeldvormend onderzoek.
Cystoscopie – Diverticula kunnen worden gevisualiseerd met cystoscopie, waarbij een dunne flexibele buis die aan één kant verlicht is, in de urinebuis wordt ingebracht en de inspectie van de binnenkant van de blaas mogelijk maakt en specifieke aandoeningen kan diagnosticeren. Normaal duurt de procedure ongeveer 10-15 minuten
Urodynamisch onderzoek – Een druktest wordt uitgevoerd om te zien hoe goed de blaas werkt en om te controleren op blokkades in de blaas en de urinebuis en op urineverlies
Röntgenfoto van de blaas – Blaasdiverticula kunnen worden opgespoord op een röntgenfoto van de blaas. De test wordt gedaan door de blaas te vullen met een kleurstof die goed te zien is op röntgenfoto’s, (een zogenaamde “contrast”) foto’s die de diverticula zullen schetsen.
Hoe wordt een blaas diverticulum behandeld?
- Blaas diverticula veroorzaken niet altijd problemen en hoeven niet altijd behandeld te worden. Wanneer behandeling nodig is, is dat meestal om de onderliggende oorzaak aan te pakken.
- Bij diverticula die door een blokkade in de blaas worden veroorzaakt, wordt bijvoorbeeld de bron van de blokkade verwijderd en worden ook de diverticula verwijderd (diverticulectomie). Als er een abnormale groei in het divertikel wordt aangetroffen, worden er monsters genomen en microscopisch onderzocht op kanker.
- Afhankelijk van de oorzaak kan een open of laparoscopische operatie nodig zijn; in sommige gevallen kunnen de diverticula tijdens de cystoscopieprocedure worden verwijderd. Een robot kan al dan niet worden gebruikt om te assisteren bij de operatie.
- Bij degenen die geen open operatie kunnen ondergaan, moet het divertikel worden behandeld door de opening in de holte van de blaas te vergroten
- De behandeling is meestal effectief en de aandoening komt niet meer terug als de primaire oorzaak is behandeld. In sommige gevallen is periodieke controle nodig om te kijken of de aandoening terugkomt en om te controleren of de blaas goed functioneert.
- Bij sommige patiënten kan de blaasfunctie slecht zijn als gevolg van langdurige obstructie. Dergelijke patiënten hebben soms intermitterende katheterisatie nodig om de blaas te legen
- Na een blaasdivertikeloperatie is het mogelijk dat de persoon gedurende een week of twee een katheter nodig heeft om de blaas te legen. Dit kan ongemakkelijk zijn, maar is noodzakelijk.
- Risico’s bij een divertikeloperatie zijn beschadiging van de darmen of urineleiders, infectie of urineverlies.
De diagnose blaasdivertikel kan ontmoedigend lijken, en hoewel de prognose op lange termijn grotendeels afhangt van de onderliggende oorzaak, zijn veel urologen het erover eens dat een vroegtijdige diagnose en behandeling de sleutel is tot verbetering van het resultaat en de levenskwaliteit van de patiënt.
- Hoe wordt een blaasdivertikel behandeld? – (https://www.urologyhealth.org/urologic-conditions/bladder-diverticulum/treatment)
- Blaas divertikel – (https://radiopaedia.org/articles/urinary-bladder-diverticulum)
- Robotische Blaas Diverticulectomie – (https://med.nyu.edu/robotic-surgery/physicians/procedures/z-procedures-guide/robotic-bladder-diverticulectomy)