Door Catherine Brahic
Mannelijke harige kikkers groeien draden van gevasculariseerde huid tijdens paarseizoen – Meer beelden hieronder (Beeld: Gustavocarra / Creative Commons License) De scherpe benige klauwen lijken op kleine weerhaakjes (Beeld: Blackburn) 
De klauw breekt af van een klein stukje bot (zie pijl) aan het uiteinde van de teen van de kikker
(Beeld: Blackburn)
“Amfibieënhorror” is geen filmgenre, maar op basis van dit bewijs zou het dat misschien wel moeten zijn. Biologen van Harvard hebben een bizarre, harige kikker beschreven met katachtige uitschuifbare klauwen.
Trichobatrachus robustus breekt actief zijn eigen botten om klauwen te produceren die zich een weg banen uit de teenkussens van de kikker, waarschijnlijk wanneer hij wordt bedreigd.
David Blackburn en collega’s van Harvard University’s Museum of Comparative Zoology, denken dat het gruwelijke gedrag een verdedigingsmechanisme is.
De onderzoekers zeggen dat er salamanders zijn die hun ribben door hun huid forceren om op verzoek beschermende weerhaken te produceren, maar niets helemaal zoals dit mechanisme is eerder gezien.
De eigenschap wordt ook gevonden bij negen van de 11 kikkers die behoren tot het geslacht Astylosternus, waarvan de meeste in Kameroen leven.
Instant wapen
“Sommige andere kikkers hebben benige stekels die uit hun pols steken, maar bij die soorten lijkt het erop dat de botten door de huid heen groeien in plaats van deze te doorboren wanneer dat nodig is voor verdediging,” zegt Blackburn.
In rust zijn de klauwen van T. robustus, die alleen aan de achterpoten voorkomen, genesteld in een massa bindweefsel. Een brok collageen vormt een verbinding tussen de scherpe punt van de klauw en een klein stukje bot aan het uiteinde van de teen van de kikker.
Het andere uiteinde van de klauw is verbonden met een spier. Blackburn en zijn collega’s denken dat wanneer het dier wordt aangevallen, het deze spier samentrekt, waardoor de klauw naar beneden wordt getrokken. De scherpe punt breekt dan los van de benige punt en snijdt door het teenvlies, waarbij het aan de onderkant tevoorschijn komt.
Heerlijke horror
Het eindresultaat lijkt misschien op een kattenklauw, maar het breek- en snijmechanisme is heel anders en uniek onder de gewervelde dieren. Ook uniek is het feit dat de klauw gewoon uit bot bestaat en geen buitenste laag keratine heeft zoals andere klauwen wel hebben.
Omdat Blackburn alleen dode exemplaren heeft bestudeerd, zegt hij niet te weten wat er gebeurt als de klauw zich terugtrekt – of zelfs hoe hij zich terugtrekt. Hij lijkt geen spier te hebben om hem terug naar binnen te trekken, dus het team denkt dat hij passief terug in het teenkussen kan glijden wanneer de spier ontspant.
“Omdat het amfibieën zijn, zou het niet verrassend zijn als sommige delen van de wond genezen en het weefsel wordt geregenereerd,” zegt Blackburn.
Mannetjes van de soort, die ongeveer 11 centimeter wordt, produceren ook lange haarachtige strengen huid en slagaders wanneer ze zich voortplanten (zie afbeelding). Men denkt dat de “haren” hen in staat stellen meer zuurstof op te nemen via hun huid terwijl ze voor hun broedsel zorgen.
Spiky snack
In Kameroen worden ze geroosterd en gegeten. Jagers gebruiken lange speren en machetes om de kikkers te doden, blijkbaar om te voorkomen dat ze gewond raken door hun klauwen.
“Dit is een ongelooflijk verhaal,” zegt Ian Stephen, conservator herpetologie bij de Zoological Society of London, UK. “Sommige kikkers groeien stekels op hun duimen tijdens het broedseizoen, maar dit is heel anders.”
“Voor mij onderstreept het de noodzaak van veel meer onderzoek naar amfibieën, vooral in het licht van de dreiging van massale uitsterving,” voegt hij eraan toe.
Het bestaan van kikkers met rechtopstaande klauwen zoals katten werd voor het eerst beschreven door de Belgische zoöloog George Boulenger in 1900 bij kikkers die werden gevonden in de Franse Congo, nu de Republiek Congo.