Er zijn vele soorten verzakkingen, die verschillen afhankelijk van welk orgaan is aangetast. Wanneer de wanden van de vagina verslappen, puilen de organen die ze zouden moeten ondersteunen in de vagina uit, waardoor het gevoel ontstaat dat er een knobbel naar beneden hangt. De baarmoeder wordt aan de bovenzijde van de vagina ondersteund, en wanneer de banden in deze wand verslappen, puilt de baarmoeder naar beneden uit. Deze aandoening wordt baarmoederverzakking genoemd. Andere vormen van prolaps zijn prolaps van de blaas in de voorwand van de vagina (cystocele), prolaps van het rectum in de achterwand (rectocele) en prolaps van de dunne darm in de bovenwand van de vagina (enterocele). Een combinatie van de laatste twee wordt recto-enterocele genoemd.
Oorzaken van prolaps
De meest voorkomende oorzaken van prolaps zijn bevalling, verlies van hormonen in de menopauze, overgewicht en chronische ziekten die veel druk in de buik veroorzaken (zoals chronische longaandoeningen, die veel stuwing en hoesten veroorzaken). Het komt minder vaak voor bij vrouwen die geen baby hebben gehad, en het meest bij vrouwen die een moeilijke vaginale bevalling hebben gehad, maar er zijn aanwijzingen dat vrouwen die een keizersnede hebben gehad, ook een zwakke vaginawand kunnen ontwikkelen. Men denkt dat dit te wijten is aan zwangerschapshormonen, waardoor de weefsels zich over hun reboundgrenzen heen kunnen rekken, en ook aan het gewicht van een steeds groter wordende baarmoeder met daarin de baby. Prolaps kan ook worden verergerd door het verlies van spierspanning dat gewoonlijk gepaard gaat met veroudering.
Symptomen
Baarmoederverzakking
Diegenen die lijden aan baarmoederverzakking melden vaak een gevoel van slepen, zwaarte of trekken in het bekken, met een gevoel van “op een klein balletje zitten”. Het kan ook gepaard gaan met lage rugpijn en, in matige tot ernstige gevallen, uitstulping uit de vaginale opening. Een verzakking van de baarmoeder kan ook leiden tot moeilijke of pijnlijke geslachtsgemeenschap.
Blaasverzakking
Laxte ondersteuning van de blaas leidt tot een “reservoireffect” waarbij de blaas niet volledig wordt geleegd wanneer de urine wordt gepasseerd. De resterende urine irriteert de blaas en leidt tot overactiviteit van de blaas, die aandrang veroorzaakt en soms ernstig genoeg is om onvrijwillig urineverlies (incontinentie) te veroorzaken. De verlaging van de blaashals door een blaasverzakking kan stressincontinentie veroorzaken, waarbij urine in de urinebuis lekt als reactie op een plotselinge druk, vaak gevolgd door een samentrekking van de blaas die nog meer urineverlies veroorzaakt. Een slappe en overactieve blaas kan ook lekken tijdens het vrijen, door de druk die erop wordt uitgeoefend.
Rectale prolaps
Diegenen die aan rectale prolaps lijden, klagen over een gevoel van uitstulping in de vagina wanneer zij zich inspannen om hun darmen te openen. Er is in feite een “S-bocht” effect in de vagina, waar de ontlasting in het door de verzakking ontstane reservoir stroomt. Ondanks de aandrang om de darmen te openen, zal er waarschijnlijk weinig beweging in de darmen zijn, omdat de reflexen door dit buideleffect verloren gaan. Constipatie en prikkelbare darm syndroom kunnen hier het gevolg van zijn. Wanneer ook de dunne darm verzakt is, klagen patiënten over een uitstulping en een slepend of “ballonachtig” gevoel in de bovenste vaginale wand. Dit kan ook geslachtsgemeenschap pijnlijk maken.
Diagnose
Prolaps wordt meestal gediagnosticeerd door een bekkenonderzoek.
Behandeling
Physiotherapiesessies kunnen zeer succesvol zijn in het helpen verminderen van de symptomen. Als de verzakking hinderlijk is, zijn er zachte ringpessaria verkrijgbaar. Het effect hiervan is dat de wanden van de vagina van het centrum worden weggehouden en zo de “hangmat” van weefsels die de organen vasthouden, strakker wordt. Deze ringen moeten regelmatig worden vervangen en worden vaak samen met oestrogeencrèmes gebruikt. Wanneer de prolaps de baarmoeder of de bovenkant van de vagina betreft, of wanneer er geen baarmoeder is als gevolg van een eerdere hysterectomie, kan een ander apparaat, een Gellhorn Pessarium, worden ingebracht, dat effectief een extra plankachtige steun biedt voor de prolaps. Ook hier helpt het gebruik van hormooncrèmes de weefsels gezond te houden en maakt het gebruik van deze hulpmiddelen op lange termijn mogelijk.
Als pessaria niet effectief, oncomfortabel of ongewenst zijn, is chirurgie vaak de volgende stap. Reparatie van prolaps met vaginale of abdominale chirurgie kan worden uitgevoerd waarbij de prolaps wordt verkleind en ondersteunende hechtingen worden ingebracht. Patiënten moeten de mogelijke behandelingsopties met hun arts bespreken.