Systematisch risico ontstaat als gevolg van macro-economische factoren. Het wordt ook wel marktrisico of niet-verspreidbaar of volatiliteitsrisico genoemd omdat het buiten de controle van een specifiek bedrijf of individu ligt en dus niet kan worden gespreid. Alle beleggingen en effecten hebben te lijden onder dit soort risico. Men kan een dergelijk risico niet elimineren door meer aandelen te bezitten.
Dit risico omvat alle onvoorziene gebeurtenissen die zich in het dagelijks leven voordoen, waardoor het buiten de controle van de beleggers valt. Systematisch risico heeft gevolgen voor de gehele sector en niet voor één enkel bedrijf of effect.
Voorbeeld systematisch risico
Inflatie en rentewijzigingen beïnvloeden bijvoorbeeld de hele markt. Men kan dit dus alleen vermijden door niet in risicovolle activa te beleggen. Meer voorbeelden van systematisch risico zijn wetswijzigingen, belastinghervormingen, renteverhogingen, natuurrampen, politieke instabiliteit, wijzigingen in het buitenlands beleid, waardeveranderingen van valuta’s, faillissementen van banken, economische recessies.
Verschil tussen Systematisch en Niet Systematisch Risico
Voor een beter begrip moeten we het verschil begrijpen tussen systematisch en niet systematisch risico. Niet-systematisch of “Specifiek Risico” of “Diversificeerbaar Risico” of “Residueel Risico” zijn hoofdzakelijk de industrie- of bedrijfsspecifieke risico’s die in elke belegging aanwezig zijn. Dergelijke risico’s zijn ook onvoorspelbaar en kunnen zich op elk moment voordoen. Bijvoorbeeld, als werknemers van een productiebedrijf gaan staken, waardoor de aandelenkoers van dat bedrijf daalt.
Hieronder volgen de verschillen tussen de twee:
- Onsystematisch risico heeft betrekking op de specifieke bedrijfstak, segment of effect, terwijl het systematisch risico het verlies is dat verband houdt met de gehele markt of het segment.
- Onsystematisch risico is te wijten aan de interne factoren, en kan dus worden gecontroleerd of verminderd. Systematisch risico daarentegen is oncontroleerbaar.
- Onsystematisch risico beïnvloedt de aandelen van een specifieke onderneming, terwijl systematische risico’s bijna alle effecten op de markt beïnvloeden.
- We kunnen onsystematisch risico wegnemen door diversificatie. Systematische risico’s kunnen echter alleen worden beheerst met behulp van methoden als hedging en assetallocatie.
Typen systematische risico’s
Renterisico
Dergelijk risico is het gevolg van een verandering in de marktrente. Het beïnvloedt vooral de vastrentende effecten, aangezien de obligatieprijzen omgekeerd evenredig zijn met de rentevoet.
Marktrisico
Het is het resultaat van de algemene tendens van de beleggers om met de markt mee te bewegen. Het is dus eigenlijk de neiging van effectenprijzen om collectief te bewegen. In een dalende markt bijvoorbeeld daalt de aandelenkoers van zelfs de best presterende onderneming. Gewoonlijk maakt het marktrisico ongeveer twee derde van het totale systematische risico uit.
Koopkrachtrisico
Ook wel het inflatierisico genoemd, doet zich voor als gevolg van de erosie van de koopkracht van geld. Inflatie is de stijging van het algemene prijsniveau, wat betekent dat met dezelfde hoeveelheid geld minder goederen en diensten worden gekocht. Als het inkomen van de belegger dus geen gelijke tred houdt met de stijgende inflatie, verdient hij in reële termen minder dan voorheen. Net als het renterisico treft het koopkrachtrisico vooral de vastrentende effecten, omdat de inkomsten uit dergelijke effecten vast zijn.
Wisselkoersrisico
Dit risico vloeit voort uit de onzekerheid van de veranderingen in de waarde van de valuta’s. Het treft dus alleen de bedrijven die deviezentransacties verrichten, zoals export- en importbedrijven.
Politiek risico
Dit type risico doet zich vooral voor als gevolg van politieke instabiliteit in een land of een regio. Als een land bijvoorbeeld in oorlog is, worden de bedrijven die er actief zijn als risicovol beschouwd.
Kansenkosten en systematisch risico
Omdat systematisch risico niet kan worden gediversifieerd, vragen beleggers een premie om deze risicofactor te compenseren. Als bijvoorbeeld een risicovrij overheidspapier een rendement van 5% oplevert, verwacht een belegger meer dan dat van een belegging in aandelen, bijvoorbeeld 8%. Dit verschil van 3% (of een premie van 3%) is het gevolg van het systematische risico.
Het systematische risico kan dus ook worden gezien als de opportuniteitskosten voor de keuze van het ene effect boven het andere. Als een belegger bijvoorbeeld de keuze heeft tussen twee opties – een risicovrije staatslening van 5% en aandelen met een rendement van 15% – zal hij een keuze maken op basis van zijn financiële doelstellingen. Gaat hij voor de eerste optie, dan is het rendement laag, maar is er geen risico aan verbonden, ook geen systematisch risico. En als hij voor de tweede optie kiest, dan is het extra rendement de opportuniteitskost van het genomen risico door voor het riskante actief te gaan in plaats van de veiligere optie.
Gebruik Beta voor systematisch risico
Een andere naam van systematisch risico is volatiliteitsrisico. En wij kunnen de volatiliteit in effecten meten door de gevoeligheid van het rendement van een effect ten opzichte van het marktrendement. Deze gevoeligheid wordt weergegeven door, die wordt berekend door het rendement van een effect te regresseren tegen het marktrendement.
Dus, een bèta van een aandeel vertelt hoe risicovol een bepaald aandeel of portefeuille is wanneer we het vergelijken met de markt. Als de berekende bèta nul is, betekent dit dat de portefeuille/het aandeel niet gecorreleerd is met het marktrendement; als de bèta groter is dan nul maar kleiner dan één, betekent dit dat het rendement van de portefeuille/het aandeel een positieve correlatie heeft met het marktrendement, maar dat de volatiliteit lager is; als de bèta groter is dan één, dan heeft de portefeuille/het aandeel een positieve correlatie met de markt, maar is de volatiliteit hoger. In dit geval, als de bèta van een aandeel 1,2 is, dan is het 20% volatieler dan de markt.
Een bèta van één betekent dat de portefeuille/het aandeel een perfecte correlatie heeft met het marktrendement; een bèta van minder dan nul suggereert dat de portefeuille/het aandeel een inverse correlatie heeft met het marktrendement.