| Zeervis Ontleding |
|
Inleiding:
Echinodermen zijn radiaal symmetrische dieren die alleen in zee voorkomen (op het land of in zoet water zijn er geen). Echinodermen betekent “stekelhuid” in het Grieks. Veel stekelhuidigen, maar niet alle, hebben een stekelhuid. Er zijn meer dan 6.000 soorten. Stekelhuidigen hebben meestal vijf aanhangsels (armen of stralen), maar er zijn enkele uitzonderingen.
Radiale symmetrie betekent dat het lichaam een naaf is, zoals een fietswiel, en dat de tentakels spaken zijn die er uit komen (denk aan een zeester). Als larven zijn stekelhuidigen tweezijdig symmetrisch. Als ze volwassen zijn, worden ze radiaal symmetrisch. De meeste volwassen stekelhuidigen leven op de bodem van de oceaan. Veel stekelhuidigen hebben zuignappen aan de uiteinden van hun poten, die worden gebruikt om prooien te vangen en vast te houden, en om zich vast te houden aan rotsen in een snelle stroming.
Zee-sterren
Zee-sterren (groepsnaam Stelleroidea) worden soms zeesterren genoemd, hoewel het geen echte vissen zijn (ze missen zowel ruggenwervels als vinnen). Er zijn twee subtypen zeesterren:
- Asteroidea zijn de echte zeesterren en zonnesterren.
- Ophiuroidea zijn broze sterren en mandsterren.
De verschillen tussen de twee subtypen liggen in de manier waarop de armen met de centrale schijf verbonden zijn. Ophiuroiden hebben armen die niet met elkaar verbonden zijn. Er is een duidelijke grens tussen arm en centrale schijf. Asteroïden hebben armen die met elkaar verbonden zijn. Ook is het bij asteroïden moeilijker te zien waar de centrale schijf eindigt en de armen beginnen. De bovenkant (of huid) van de zeester ziet er stekelig uit als je hem bekijkt. Als je heel goed kijkt, zul je zien dat er verschillende soorten aangroeisels op het oppervlak zitten. Sommige knobbels dienen om zuurstof op te nemen, ze worden dermale branchiae genoemd. Pedicellaria zijn pincher-achtige orgaantjes die gebruikt worden om het huidoppervlak schoon te maken. Zonder deze organen zouden zeepoklarven op een zeester kunnen landen en beginnen te groeien.
Hoe bewegen zeesterren?
Elke zeester heeft honderden kleine voetjes aan de onderkant van elke straal. Dit zijn buisvoetjes, of podia. Deze kleine voetjes kunnen met zeewater worden gevuld. Het vasculaire systeem van de zeester is ook gevuld met zeewater. Door water uit het bloedvatenstelsel in de kleine voetjes te brengen, kan de zeester een voetje laten bewegen door het uit te zetten. Zo bewegen zeesterren zich voort. Spieren in de voetjes worden gebruikt om ze in te trekken. Elke straal van een zeester heeft een lichtgevoelig orgaan dat een oogvlek wordt genoemd. Hoewel ze niet zo goed kunnen zien als wij, kunnen zeesterren licht en de richting ervan detecteren. Ze hebben een idee van waar ze heengaan.
Prelabvragen (klik hier)
Materialen:
Geconserveerde zeesterren, ontleedpan, schaar, scalpel, tang, T-pennen, potlood, labschort, veiligheidsbril
Procedure (Aboraal oppervlak):
- Krijg een geconserveerde zeester en spoel het conserveermiddel af met water.
- Plaats de zeester in de ontleedpan met het dorsale of aborale (boven)oppervlak naar boven.
- Observeer de zeester en bepaal de symmetrie.
- Localiseer de centrale schijf in het midden van de zeester. Tel en noteer het aantal armen of stralen dat de zeester heeft.
- Locate the small, round hard plate called the madreporite on top of the central disc. Het water komt hierdoor in het watervatenstelsel. Label de centrale schijf, de armen en de madreporiet op figuur 1.
- Voel aan het bovenoppervlak van de zeester of er stekels zijn. Deze stekels beschermen de zeester en maken deel uit van hun inwendig skelet. Label deze op figuur 1.
- Kijk naar de punt van elke arm en zoek de oogvlek. Label deze op figuur 1.
Figuur 1 -Aboraal oppervlak
Procedure (Mondoppervlak):
- Draai de zeester om naar het ventrale of mondoppervlak (onderkant).
- Localiseer de mond in het midden van de centrale schijf. Zoek de ring van orale stekels rond de mond. Label deze op figuur 2.
- Zoek de groef die zich uitstrekt langs de onderzijde van elke arm. Dit wordt de ambulacrale groef genoemd. Label deze op figuur 2.
- Voel de talrijke, zachte buisvoetjes binnenin elke groef. deze maken deel uit van het watervatenstelsel & helpen bij beweging en voeding. Label deze op figuur 2.
Figuur 2 – Mondoppervlak
Procedure (Inwendige anatomie):
- Met het aborale oppervlak van de zeester naar u toe, snijdt u de punt van een straal af. Snijd langs de lijnen a, b en c (figuur 3) en verwijder vervolgens deze huidflap.
Figuur 3 – Sneden in arm
- In elke arm bevinden zich twee lange spijsverteringsklieren, de pyloric caeca genaamd. Deze maken enzymen aan om voedsel in de maag te verteren. Label ze op afbeelding 4.
- Snijd een cirkelvormige huidflap van de centrale schijf. (U zult ook rond de madreporite moeten snijden om deze flap te verwijderen). Let op de maag onder de centrale schijf. Label deze op figuur 4.
- Verwijder de pylorische caeca van de ontlede straal. Zoek de gonaden (testikels of eierstokken) eronder. Deze kunnen klein zijn als de zeester NIET in het broedseizoen is. Label deze op figuur 4. Verwijder deze om de rest van het watervatenstelsel te zien.
- Snijd de punt van een rog af om de delen van de buisvoetjes te bekijken. Zoek de ritsachtige richel die zich uitstrekt over de lengte van de straal. Hieraan zitten de buisvoetjes vast.
- Localiseer de bolvormige top van een buisvoetje, de ampulla. Deze zak werkt als de top van een oogdruppelaar om zuigkracht te creëren. De onderkant van de buisvoet is een zuignap. Label deze in figuur 4.
- Ingebed in de zachte lichaamswand zitten skeletplaten die ossikels worden genoemd. Zoek deze op en etiketteer ze in figuur 4.
Figuur 4 – Spijsverteringsstelsel van de zeester & Voortplantingsstelsel
- Door het midden van elke arm loopt een lateraal kanaal waaraan de buisvoeten zijn bevestigd. Label dit in figuur 5.
- In de centrale schijf sluiten de vijf laterale kanalen aan op een cirkelvormig kanaal, het ringkanaal genoemd. Zoek dit kanaal & label het op figuur 5.
- Een kort, kanaal genaamd het steenkanaal leidt van het ringkanaal naar de madreporiet waar water binnenkomt. Zoek dit kanaal & label het steenkanaal & madreporiet op figuur 5.
- Teken een pijl op figuur 5 die de weg aangeeft die het water neemt als het & de zeester binnenkomt.
Figuur 5 – Watervatenstelsel
Anatomische vragen over zeesterren:
1. Welke symmetrie heeft de zeester?
2. Hoe heet het bovenvlak van de zeester?
3. Hoe heet het ondervlak van de zeester?
4. Op welk vlak zijn deze delen van een zeester te zien:
a. Mond –
b. Madreporiet –
c. Zuigers –
d. Orale stekels –
e. Oogvlekken –
d. Ambulcarale groef –
5. Geef in woorden de weg aan die het water door het watervatenstelsel aflegt.
6. Welk deel van de buisvoet zorgt voor de zuiging om de schelpen te openen als de zeester zich voedt?
7. Waarom lijken de geslachtsklieren soms groter?
8. Welk type skelet, endoskelet of exoskelet, heeft de zeester?
9. Uit welke benige platen bestaat zijn skelet?
10. Wat is de functie van de pylorische caeca?
11. Waar bevindt zich de maag van een zeester? Wat kan de zeester doen met zijn maag als hij zich voedt met mosselen & oesters?