Termin 'strukturalizm’ może być stosowany do każdej analizy, która kładzie nacisk na struktury i relacje, ale zazwyczaj oznacza dwudziestowieczną europejską (zwłaszcza francuską) szkołę myślenia, która stosuje metody lingwistyki strukturalnej do badania zjawisk społecznych i kulturowych. Wychodząc z założenia, że zjawiska społeczne i kulturowe nie są fizycznymi obiektami i wydarzeniami, ale obiektami i wydarzeniami posiadającymi znaczenie, a zatem ich znaczenie musi być przedmiotem analizy, strukturaliści odrzucają analizę przyczynową i wszelkie próby wyjaśniania zjawisk społecznych i kulturowych jedno po drugim. Skupiają się raczej na wewnętrznej strukturze obiektów kulturowych i, co ważniejsze, na strukturach leżących u ich podstaw, które je umożliwiają. Aby zbadać krawaty, na przykład, strukturalizm próbowałby zrekonstruować (1) wewnętrzną strukturę krawatów (opozycje – szeroki/wąski, głośny/stłumiony – które umożliwiają różnym rodzajom krawatów nadawanie różnych znaczeń członkom danej kultury) oraz (2) leżące u podstaw struktury lub systemy „gniazdowe” danej kultury (jak krawaty odnoszą się do innych elementów odzieży, a noszenie krawatów do innych społecznie zakodowanych działań).
Ferdinand de Saussure, założyciel lingwistyki strukturalnej, nalega, że aby badać język, analitycy muszą opisać system językowy, który składa się ze struktur, a nie substancji. Fizyczne brzmienie słowa lub znaku jest nieistotne dla jego funkcji językowej: liczą się relacje, kontrasty, które różnicują znaki. Tak więc w alfabecie Morse’a kropka początkującego może być dłuższa niż kreska eksperta: liczy się strukturalna relacja, rozróżnienie między kropką a kreską.
Dla strukturalizmu kluczowym punktem jest to, że przedmiotem analizy nie jest korpus wypowiedzi, które językoznawcy mogą zbierać, to, co Saussure identyfikuje jako parole (mowa), ale leżący u podstaw system (la langue), zbiór formalnych elementów zdefiniowanych w relacji do siebie i które mogą być w różny sposób łączone w celu tworzenia zdań. Argumentując, że analiza systemów relacji jest właściwym sposobem badania zjawisk ludzkich, że nasz świat nie składa się z rzeczy, ale z relacji, strukturaliści często twierdzą, że zapewniają nowy paradygmat dla nauk o człowieku. We Francji strukturalizm wyparł egzystencjalizm w latach 60. jako publiczny ruch filozoficzny. Filozoficznie, zwolennicy strukturalizmu byli zaniepokojeni, aby odróżnić go od fenomenologii.