Free Press

Dit voorjaar brengt Netflix de animatieserie Neon Genesis Evangelion uit het midden van de jaren ’90 naar het platform. Voor fans van de serie, het is een gelegenheid op gelijke voet met de wederkomst. Voor anderen is het een hoofdbreker: Wat is Neon Genesis Evangelion? In het kort: Het is een anime – en zo veel meer, waardoor het moeilijk is om te weten waar te beginnen.

Evangelion vertelt een beknopt en prachtig verhaal dat het psychologische trauma van zijn tienerheld personages volgt, die staan als de enige strijders van een oorlog die mensen geen schijn van kans hebben om te winnen. Ze moeten reusachtige robotmonsters (Eva’s) besturen om de strijd aan te gaan met ondoorgrondelijke vijanden, de zogenaamde Angels. Het is vanaf het begin een verloren wedstrijd: Vrienden worden gekwetst, herhaaldelijk, onherroepelijk; onze hoofdrolspeler, Shinji Ikari, wordt keer op keer door zijn eigen vader door het slijk gehaald. Tegelijkertijd gaat hij door de pijnen van de puberteit, en het werken met twee middelbare school meisjes helpt hem niet om zich te concentreren.

Dit is het verhaal dat zich ontvouwt in de loop van de originele anime. Toch is Evangelion meer dan alleen de 26 afleveringen tellende serie die in 1996 werd afgerond (en die in de jaren daarna in hoog aanzien is gebleven). Er zijn ook twee directe speelfilm vervolgfilms, en een hele reeks films die het verhaal van de TV show “navertellen”.

Als je een anime fan bent die de show nog steeds niet heeft gezien maar dat wel van plan is, kun je in de verleiding komen door film-length recaps. Ze zijn veel gemakkelijker beschikbaar dan de originele serie is (totdat het wordt gestreamd, dat wil zeggen), en ze theoretisch condenseren 15-ish uur van actie en drama en existentiële angst in een kortere verpakking met slanker, gemoderniseerde animatie.

Tegen u, zeg ik: Doe dit niet. Kijk niet naar de Rebuild of Evangelion filmserie voordat je de anime hebt gezien zoals het was. Wacht tot Netflix. Er is een juiste manier om van de anime te genieten, en het vereist geduld.

Begin met het begin: de tv-show

Evangelion is niet alleen berucht om zijn versnipperde tempo, maar ook om de productiehel die het heeft voortgebracht. Beide zijn duidelijk als je de anime bekijkt. Laat je hierdoor niet afschrikken: Het heeft geen invloed op de kwaliteit. Het is ook geen belemmering voor het verhaal. Er is iets noodzakelijks aan de manier waarop Evangelion zich perfect in tweeën vouwt, van een actie-animatie zoals Gundam tot een introspectieve verhandeling over emotioneel misbruik, adolescentie en hun verbanden met geestelijke gezondheid. Een recap schuift in het midden van deze twee delen om die overgang, zo niet gemakkelijker, puntig te maken.

De notoir dialoog-zware, tweedelige finale kan ook een afknapper zijn voor mensen die de show alleen kennen via retrospectieven of memes. Het wordt gevolgd door nog een recap, Death & Rebirth, en dan de zeer donkere, deprimerende en gruwelijke filmische conclusie, The End of Evangelion.

Death & Rebirth is absoluut essentieel. Het vertelt het hele seizoen tot aan deze laatste momenten, maar het bevat nieuwe scènes voor de afleveringen 21 tot en met 24. De vernieuwde afleveringen worden de “director’s cut” versies genoemd, en ze vullen de gaten op die in de originele uitzendingen van deze afleveringen waren achtergebleven. (De director’s cut van aflevering 22 in het bijzonder is verplichte kost, en moet worden gezien in plaats van de uitgezonden editie. Het is erg verontrustend! Maar ook goed.)

Ook opgenomen in Death & Rebirth is de eerste versie van episode 25 van de 26 afleveringen tellende anime. Het is ook de moeite waard om te kijken, maar vooral uit nieuwsgierigheid; het is ook in wezen het eerste deel van The End of Evangelion, die je natuurlijk moet kijken nadat je klaar bent met aflevering 26.

Alles bij elkaar zal de originele Evangelion anime een nummer doen op je psyche. Veel plezier!

Maar hoe zit het met de film remakes?

Klinkt dit intimiderend en misschien bizar? Het zou kunnen, vooral omdat de handiger Rebuild of Evangelion in eerste instantie tonaal duidelijker lijkt. Het doel van de films, volgens het animatieteam, was om de serie bij een breder publiek onder de aandacht te brengen, een publiek dat de originele serie niet heeft gezien. Dus, ze lijken moderne hervertellingen … op het eerste.

De eerste film, Evangelion: 1.0 You Are (Not) Alone., herhaalt de grond van de eerste zes afleveringen van de anime of zo, waardoor het een grotendeels ingeperkte actiefilm. Het is prachtig, en duidelijk gemaakt met een veel hoger budget dan de originele serie. Regisseur Hideaki Anno leed naar verluidt aan zware depressies tijdens het maken van de 26 afleveringen tellende serie, maar vond zichzelf beter in staat om aan de tetralogie te werken. De eerste drie van de Rebuild films kwamen in een gestaag tempo in de bioscoop, van 2007 tot, meest recent, 2012.

De volgende twee films wijken af van die “toegankelijkheid” premisse. Er zijn nog steeds scènes en verhaallijnen uit de originele serie, maar er zijn ook compleet nieuwe personages. Het einde van Evangelion: 2.0 You Can (Not) Advance, de tweede film, gaat volledig tegen de verwachting in; het past op de een of andere manier in episodes zeven tot en met 26 en gaat dan verder met een origineel plot. De derde film zet die draad voort en wordt iets heel anders.

Dit alles wil zeggen dat, als je Evangelion wilt kijken en denkt dat je ermee wegkomt om alleen naar de films te kijken, eerst of alleen … doe het niet. Doe het dan niet. Ze zijn niet gelijkwaardig, maar aanvullend. Bekijk ze op hun eigen manier en voor hun eigen verdiensten, zeker. Het is nog steeds aan te raden om ze te bekijken na het kijken van de anime, om een beter begrip te hebben van hoe en waarom de Rebuilds op verschillende manieren afgaan, en om te voorkomen dat je met veel verschillende vooroordelen de TV show ingaat.

Plus! Zelfs de films zijn nogal ingewikkeld om bij te houden. De DVD-versies van de Rebuild-films hebben een nieuwe naam – respectievelijk 1.11, 2.22 en 3.33 – en zijn voorzien van nieuwe animaties en andere aanpassingen. Oy.

Persoonlijk, na het bekijken van 1.11 voordat ik Evangelion vanaf het begin bekeek, was het hebben van het meer generieke begin van de show gecomprimeerd in een enkelvoudige film zonder de opeenvolgende twist die onmiddellijk volgt op de eerste zes afleveringen van de show een emotioneel beroofde en onspectaculaire ervaring. Het zou niet je introductie moeten zijn tot de broedende, moeilijke, briljante Evangelion.

Het belangrijkste: Met de laatste van de vier Rebuild-films, 3.0+1.0, niet verwacht tot ten minste 2020, kun je jezelf beter gewoon een dienst bewijzen door de klassieke Studio Gainax-anime in zijn geheel te bekijken. Dat is degene die geboorte gaf aan de erfenis. Je moet misschien wachten tot 2019 om dat te doen, wanneer de klassieke Neon Genesis Evangelion-saga deel uitmaakt van je Netflix-abonnement – omdat de meest complete dvd-boxset uitverkocht is en honderden dollars kost bij wederverkopers – maar het zal het waard zijn.