Geschreven door:
Dr Boon Lim
Cardioloog
Gepubliceerd: 23/11/2018
Edited by: Bronwen Griffiths
Dr Boon Lim is een gerenommeerd cardioloog en expert in de diagnose en behandeling van ritmestoornissen. Hij presenteerde onlangs op het 2018 Heart Rhythm Congress in Birmingham, de grootste bijeenkomst van hartritmespecialisten in het Verenigd Koninkrijk. Hier presenteerde hij over verschillende onderwerpen, waaronder het fascinerende verband tussen aritmie (specifiek ectopische slagen) en angst.
Hoe kunnen aritmieën angst veroorzaken?
Om deze vraag te beantwoorden is het belangrijk dat we begrijpen hoe ons hart reageert op stress en hoe aritmieën zelf kunnen bijdragen aan stress en angst.
Het hart bestaat uit vier kamers – de rechter en linker atria en de rechter en linker ventrikels. Hoog in de rechterboezem hebben we de sinusknoop (ook bekend als de sinoatriale (SA) knoop), die verantwoordelijk is voor de start van alle hartactiviteit.
Wat gebeurt er wanneer onze hartslag (te snel) toeneemt?
Wanneer we worden geconfronteerd met stress of een dreigende bedreiging, die in zijn meest primaire vorm een sabeltandkat zou kunnen zijn geweest, reageren we met een vecht- of vluchtreactie, waarbij het autonome zenuwstelsel wordt geactiveerd. Beide reacties brengen een toename van adrenaline teweeg, die op zijn beurt onze hartslag verhoogt.
Om dit in de context van deze tijd te plaatsen, terwijl we niet geconfronteerd worden met ontmoetingen met gevaarlijke dieren, hebben we wel te maken met andere mentale stressoren, zoals vergeten je schoonmoeder een verjaardagscadeau te kopen of te laat komen voor een belangrijke vergadering! Hoewel we weten dat deze niet hetzelfde niveau van bedreiging vormen als een sabeltand kat, ons hart weet niet het verschil.
Daarom, de reactie is hetzelfde – adrenaline kicks in, het verhogen van zowel de sinusknoop snelheid (chronotropie) en de kracht van cardiale contractie (inotropie), die kan worden waargenomen als een hartklopping.
Een voorbeeld van een atriale ectopische slag (rode pijl), gezien op een elektrocardiogram (ECG) ritmestrook:
Een voorbeeld van een ventriculaire ectopische slag (blauwe pijl), gezien op een elektrocardiogram (ECG) ritmestrook:
Patiënten ervaren dit als een sterke, krachtige en snelle hartslag die vaak verkeerd wordt geïnterpreteerd als een hartritmeafwijking. Wij ervaren dezelfde reactie tijdens het sporten, maar in deze context baart het ons geen zorgen, omdat we erkennen dat het een natuurlijke reactie op adrenaline is. Wanneer we dit gevoel ervaren zonder lichamelijke inspanning, maken velen van ons zich zorgen over de gezondheid van hun hart.
Wat gebeurt er wanneer onze hartslag te traag is?
Achter de andere kant kan onze hartslag soms te traag zijn (bradycardie). Dit kan het gevolg zijn van voortschrijdende littekenvorming in het elektrische systeem van het hart, een probleem dat wel een interventie vereist, zoals een pacemaker. Dit probleem kan duizeligheid en flauwvallen bij de patiënt veroorzaken. Een traag hart kan ook het gevolg zijn van iemand die extreem fit is. Zo kan een nachtelijke hartslag van 35 slagen per minuut bij een triatleet volkomen normaal zijn voor die persoon, zolang hij geen symptomen van flauwvallen of duizeligheid ervaart.
Wat zijn ectopische slagen?
De sinusknoop is de natuurlijke pacemaker van ons hart. Hij werkt continu en levert ongeveer 100.000 slagen per dag, waarbij hij ’s nachts langzamer gaat kloppen en overdag sneller is als dat nodig is. Het hart is ook gemaakt met wat wij omschrijven als ‘back-up’ pacemaker cellen die ectopische slagen veroorzaken. Deze cellen kunnen op andere plaatsen dan de sinusknoop voorkomen en kunnen eenmalige sprongen in de hartslag veroorzaken, los van een stressreactie of inspanning. Dit is wat een ectopische slag is. Ze kunnen voorkomen in de bovenste kamers (atria) of de onderste kamers (ventrikels), en we zijn in staat om te detecteren waar in het hart ze vandaan komen met behulp van een ECG (elektrocardiogram).
Dus, ectopische slagen zijn een reeks van extra slagen en ze zijn een diagnose en geen symptoom, terwijl hartkloppingen een beschrijving van de patiënt van zijn symptomen zijn. Ectopische hartkloppingen kunnen al dan niet gepaard gaan met symptomen, en hartkloppingen kunnen al dan niet gepaard gaan met ectopische hartkloppingen.
Dus, hoe past angst in dit alles?
Arrhythmieën zijn hartritmeafwijkingen en komen voor in de vorm van:
Ectopische slagenAtriumfibrilleren Atriumflutter Supraventriculaire tachycardie Ventriculaire aritmie
Al deze hartritmeafwijkingen kunnen worden uitgelokt door activering van het autonome zenuwstelsel.
Een gevoel van angst kan worden uitgelokt door een enkele ectopische slag, waardoor bijvoorbeeld de vecht- of vluchtreactie in werking wordt gesteld, die op zijn beurt het adrenalineniveau verhoogt, waardoor u meer hartkloppingen kunt krijgen. Zo kan adrenaline hartritmestoornissen uitlokken, waardoor uw angst toeneemt omdat de hartritmestoornis wordt gezien als iets om bang voor te zijn, enzovoort, enzovoort. Hier beschrijven we een vicieuze cirkel die voor cardiologen een uitdaging kan zijn om te beheersen.
Kan angst bijdragen tot hartritmestoornissen?
Ja. Zoals hierboven beschreven, wanneer we gestrest of angstig zijn, ziet ons hart dit als een dreigende bedreiging, waardoor onze vecht- of vluchtreactie wordt geactiveerd waarbij adrenaline vrijkomt, die aritmie kan uitlokken, wat op zijn beurt weer een extra afgifte van adrenaline veroorzaakt.
Welke instrumenten kunnen worden gebruikt om hartkloppingen te onderzoeken en aritmieën te diagnosticeren?
ECG (elektrocardiogram)Langdurige hartritmemonitoring (24-uurs, 48-uurs Holter-monitoring)7-daagse event recorder (ook bekend als een 7-daags ECG)Implanteerbare loop recorder Zelf-monitoring smart devices (bijv. de Kardia mobile)Tilt test Loopband test Echocardiogram MRI
Welke strategieën kan een patiënt volgen om zichzelf te helpen?
Dit zal volledig afhangen van wat de diagnose is. Als uw hartkloppingen te wijten zijn aan goedaardige ectopische slagen, bevestigd door uw cardioloog, dan is er meestal geen medische behandeling nodig en zult u hiervan gerustgesteld worden. Het is echter mogelijk dat u aanzienlijke symptomen blijft houden en het kan de moeite waard zijn een vorm van ontspanningstherapie te volgen waarmee u zich op uw gemak voelt. Dit kan zijn:
Diepe ademhalingsoefeningenMeditatieVisualisatietherapieZelfhypnotherapieEen psycholoog bezoeken om zorgstrategieën te ontwikkelen om met de symptomen om te gaan wanneer ze zich voordoen.
Welke ondersteuning en behandeling kan een cardioloog bieden?
Een cardioloog kan, afhankelijk van de diagnose, de volgende ondersteuning bieden:
Als er een hartritmeafwijking wordt vastgesteld, kan uw cardioloog een specifieke behandeling aanbevelen, die medicamenteuze therapie of katheterablatie kan omvatten.Als uw hartkloppingen te wijten zijn aan goedaardige ectopische slagen, dan helpt de eenvoudige geruststelling van uw cardioloog dat de diagnose goedaardig en veilig is, meestal al een heel eind om de symptomen te verlichten.