Jezus zei: ‘En wanneer gij vast, kijk dan niet somber, zoals de huichelaars,
want zij verminkten hun gezicht opdat hun vasten door de mensen gezien zou worden. Waarlijk, Ik zeg u,
zij hebben hun loon ontvangen. Maar wanneer gij vast, zalf uw hoofd en was uw aangezicht,
opdat uw vasten niet gezien worde door de mensen, maar door uw Vader, die in het verborgene is;
en uw Vader, die in het verborgene ziet, zal u belonen.” Mattheüs 6: 16-18
(Evangelie van de vastenzondag)
Wanneer mensen denken aan het woord “vasten”, is het woord “vasten” een van de eerste dingen die in hen opkomen. De hoeksteen van de Veertigdagentijd is niet vasten, maar berouw en groeien in ons geloof. Vasten is een middel dat wordt gebruikt om te helpen bij geestelijke groei. Vasten wordt ook ten onrechte gezien als een vorm van ontbering, in plaats van een geestelijke discipline. Omdat vasten zo verkeerd wordt begrepen, wordt het vaak verkeerd gedaan.
In de orthodoxe wereld gebruiken we het woord “hartstochten” om de neigingen te beschrijven die ieder mens heeft en die ons tot zonde brengen. Ieder van ons heeft een “passie” voor woede, lust, macht, hebzucht, ego, enz. We komen niet door het leven zonder met elk van deze te worstelen, soms op dagelijkse basis. De meest elementaire “passie” is honger. Terwijl we een dag zonder een wellustige gedachte of een boze gedachte kunnen, kunnen we niet meer dan een paar uur zonder een hongerige gedachte. Dus, als we onze passie voor eten kunnen temmen, kunnen we hopelijk ook onze andere passies temmen. Als we onszelf kunnen disciplineren om het zonder bepaalde soorten voedsel te stellen, kunnen we onszelf hopelijk disciplineren zodat we het zonder bepaalde soorten gedrag kunnen stellen die geestelijk destructief zijn. Vasten gaat dus niet over het opgeven van iets om het daarna weer terug te krijgen. Vasten gaat over het onder controle krijgen van onze passies, het onder controle houden ervan, en uiteindelijk het geven van controle over onszelf aan God.
Het is de Orthodoxe Traditie om te vasten van voedselproducten die bloed bevatten. Dus, we vasten van vlees, vis, zuivelproducten, olie, en wijn. (Olie en wijn werden, tot de laatste paar eeuwen, bewaard in dierenhuiden. Daarom kunnen we druiven en olijven eten, maar geen wijn of olijfolie. Als de vasten-“regels” ooit herzien en bijgewerkt zouden worden, zou het verbod op olie en wijn onderzocht moeten worden). We kunnen schelpdieren eten omdat ze geen bloed bevatten. Christus heeft Zijn bloed voor ons vergoten, dus consumeren wij geen “bloed” of “dierlijke” producten. Het is de traditie van de kerk om de hele Grote Vasten en de Goede Week te vasten. De week na de tollenaar en de farizeeër is vrij van vasten, net als de week na Pascha en Pinksteren (en Kerstmis). In de week vóór de Grote Vasten hoeven we alleen te vasten van vlees, niet van zuivelproducten. Buiten de vastentijd is het traditie om elke woensdag (ter ere van het verraad van Christus) en vrijdag (ter ere van Zijn kruisiging) te vasten. Er is een veertigdaagse vasten die voorafgaat aan het feest van de Geboorte (15 november – 24 december), een veertiendaagse vasten die voorafgaat aan het feest van het Ontslapen (1-14 augustus), en de Vasten van de Heilige Apostelen (die begint op de dag na Allerheiligen en duurt tot 28 juni).
Als u nog nooit gevast hebt, zou ik u niet aanraden streng te vasten. Probeer te vasten op de woensdagen en vrijdagen van de vastentijd (en dan het hele jaar door), probeer dan volgend jaar te vasten op de woensdagen en vrijdagen plus de hele eerste week van de vastentijd en de hele Goede Week. Werk vanaf dat punt verder.
Hieronder staat een gids van enkele niveaus van vasten:
- Niveau één — Vasten van vlees op woensdag en vrijdag en in de Goede Week
- Niveau twee — Vasten van vlees en vis op woensdag en vrijdag en in de Goede Week
- Niveau drie — Vasten van vlees de gehele vastentijd en in de Goede Week
- Niveau vier — Vasten van vlees en vis de gehele Goede Week en in de Goede Week
- Niveau vier — Vasten van vlees en vis de gehele Goede Week en in de Goede Week
- Niveau drie — Vasten van vlees de gehele vastentijd en in de Goede Week.- Vasten van vlees en vis gedurende de gehele vastentijd en de Goede Week
- Niveau vijf — Niveau vier en geen zuivelproducten tijdens de Goede Week
- Niveau zes — Niveau vier en geen zuivelproducten op woensdag en vrijdag en tijdens de Goede Week.
- Niveau zeven — Niveau vier plus eliminatie van zuivelproducten gedurende de gehele Veertigdagentijd en de Goede Week
- Niveau acht — Niveau zeven plus eliminatie van olie en wijn gedurende de Goede Week
- Niveau negen — Het strenge vasten – geen vlees, vis, zuivelproducten, wijn of olie gedurende de gehele Grote Veertigdagentijd
**Vis is toegestaan op 25 maart (Annunciatie) en Palmzondag; olie en wijn zijn toegestaan op zaterdagen en zondagen, behalve op Goede Zaterdag.
Na een paar jaar op één niveau, daag jezelf uit om een niveau hoger te gaan.
Meer belangrijk echter dan het vasten van voedsel, is het vasten van gedrag dat geestelijk destructief is. We moeten vasten van dingen die ons in moeilijkheden brengen – misschien de televisie, alcohol, ongepast materiaal op de computer en in films, schuttingtaal, enz. Vasten betekent ook niet “er” uitgeput uitzien, klagen over wat je niet kunt eten, of een show maken van je vasten. Sterker nog, als je aan het vasten bent en je wordt bij iemand thuis uitgenodigd voor het avondeten en er wordt vlees opgediend, eet dan het vlees, maar maak er geen show van. Oordeel ook niet over anderen die niet in dezelfde mate vasten als jij. Paulus herinnert ons eraan in Romeinen 14:3-4: “Laat hij die eet niet verachten wie onthoudt, en laat hij die onthoudt niet oordelen over hem die eet, want God heeft hem verwelkomd. Wie ben jij om te oordelen over de dienaar van een ander? Het is voor zijn eigen Meester dat hij staat of valt.” Zoals Christus ons zegt, wordt ons vasten gezien door onze “Vader die in het verborgene is,” en Hij zal ons belonen voor onze inspanningen.
Nogmaals, de vastentijd is geen seizoen van ontbering, noch moeten we iets “opgeven” om het terug te krijgen als de vastentijd voorbij is. De vastentijd gaat over berouw, en het maken van kleine en permanente veranderingen om ons dichter bij de Heer te brengen, veranderingen die lang zullen duren nadat de vastentijd voorbij is. Dit is het doel van de vastenreis. Vasten is een hulpmiddel om ons daarbij te helpen.
De tijd is gekomen – het begin van onze geestelijke wedstrijden, de overwinning op de demonen,
de volle wapenrusting van zelfbeheersing de waardigheid van de engelen, het vertrouwen voor God.
Daarbij werd Mozes in gesprek met de Schepper, en hoorde de onzichtbare stem.
Lord, maak ons door vasten waardig om Uw lijdensweg en heilige verrijzenis te aanbidden,
zoals U de mensheid liefhebt. (Doxastikon van Orthros, Kaasverlofzondag, Trans. door Fr. Seraphim Dedes)
Denk vandaag nog eens na over uw vastenplan voor de Veertigdagentijd!
Wij moedigen u aan om op twee manieren deel te nemen aan deze reis onder leiding van pater Stavros:
Koop het boek “De weg terug naar Christus: Reflections on Lent, Holy Week and the Resurrection” door pater Stavros N. Akrotirianakis
Maak deel uit van de Prayer Team Daily Devotion e-maillijst en ontvang elke morgen een overdenking als deze in uw inbox
Over Grote Vasten, de Goede Week en Pascha
Er is elk jaar een periode van 19 zondagen (18 weken) in de Orthodox Christelijke Kerk die het feest van Pascha (Pasen) omringt. De eerste drie weken, waaronder vier zondagen, worden het Triodion genoemd, of de periode voorafgaand aan Pasen. De volgende veertig dagen, die bijna zes weken en vijf zondagen omvatten, worden de Grote Vasten genoemd. In de Orthodoxe Kerk begint de Grote Veertigdagentijd op een maandag die Schone Maandag wordt genoemd, in plaats van Aswoensdag, zoals in andere kerken het geval is. De grote vastentijd eindigt op een vrijdag.
Daarop volgt de Goede en de Heilige Week.
Het feest van de Verrijzenis wordt Pascha genoemd en begint met een veertig dagen durende periode van viering. Na veertig dagen viert de kerk het feest van de Hemelvaart. Tien dagen later (vijftig dagen na de Verrijzenis) viert de kerk het Pinksterfeest. De zondag na Pinksteren is het feest van Allerheiligen. Hiermee eindigt deze cyclus van “verplaatsbare feesten” (zo genoemd omdat hun datum elk jaar verschuift), die het feest van Pascha omringen.
Over “De weg terug naar Christus”
De weg terug naar Christus: Reflections on Lent, Holy Week and the Resurrection is een serie korte dagelijkse reflecties op de lezingen van de Goede Week en de verslagen van de verrijzenis en de verschijningen van Christus na de verrijzenis. Ontworpen om de lezers door de reis te leiden, zal het zowel inspireren als uw geloof nieuw leven inblazen door meditatie, gebed en een dieper begrip van het lijden en de opstanding van Jezus Christus.
Over Fr. Stavros
Fr. Stavros Akrotirianakis is de Proistamenos (Presiderende Priester) van de St. John the Baptist Grieks-Orthodoxe Kerk in Tampa, FL. Sinds 2000 is hij directeur van het zomerkamp van St. Stephen’s van de Metropool Atlanta. De Prayer Team Ministry, een dagelijkse overdenking geschreven door Fr. Stavros die begon in februari 2015, heeft drie boeken opgeleverd, “Let All Creation Rejoice: Reflections for Advent, the Nativity and Epiphany” en “The Road Back to Christ: Reflections on Lent, Holy Week and the Resurrection”, en Gezegend is het Koninkrijk, nu en voor altijd: Reflections on the Divine Liturgy” werd uitgebracht. Pater Stavros en zijn vrouw, Presbytera Lisa, wonen in Tampa met hun zoon, Nicholas.