Free Press

Afgelopen december ben ik naar Göteborg in Zweden afgereisd om een bezoek te brengen aan de plaats waar het beroemde cameramerk Hasselblad zijn thuisbasis heeft. Voor Hasselblad was het een poging om zich aan een breder publiek voor te stellen dan de toegewijde fotografieprofessional of -liefhebber. Voor mij was het een kans om achter het marketinggordijn te kijken en persoonlijk te zien hoe de (schrikbarend dure) magie wordt gemaakt. Elk van Hasselblad’s meest recente X1D camera’s is voorzien van een “Handmade in Sweden” opschrift, en ik was benieuwd om uit te vinden hoe goed die slogan is verdiend door de werkelijke productie en assemblage van deze camera’s.

Alles aan Hasselblad’s producten is groot: deze camera’s hebben grote middenformaat sensoren met een belachelijk hoge resolutie – 50 megapixels op de X1D, maar er is nu ook een 100-megapixel H6D en een multi-belichtings 400-megapixel camera – die het bedrijf een grote reputatie en veel high-profile bewonderaars hebben opgeleverd. De prijzen zijn ook niet gering, met het meest betaalbare X1D model vanaf net geen €10.000 voor de camera zelf, met lensprijzen vanaf meer dan €2.000.

Bij een bezoek aan Hasselblad’s hoofdkantoor, kon ik het niet helpen onder de indruk te zijn van de reeks beroemde foto’s aan de muur: Jimi Hendrix, Jeff Bridges, de maanlandingen, en de Beatles die Abbey Road oversteken, allemaal gemaakt met een Hasselblad. Zelfs het sluitergeluid van Hasselblad, dat ik zelf van dichtbij heb kunnen beluisteren toen ik een H6D uitprobeerde, is perfect iconisch. Ik vond het meteen vertrouwd, niet omdat ik al eerder een Hasselblad had gebruikt, maar omdat het het typische sluitergeluid is dat iedereen die kunstmatige sluitergeluiden voor telefoons en pocketcamera’s maakt, heeft gekopieerd. Dit bedrijf is een reus in de geschiedenis van de fotografie.

Daarom komt het als een schok om te ontdekken hoe klein Hasselblad, het bedrijf, eigenlijk is. Het hele hoofdkantoor, inclusief apparaatassemblage, opslag, en kantoren voor softwareontwikkeling en andere activiteiten, is een onopvallend gebouw van drie verdiepingen. Iedereen die naar een Engelse middelbare school is geweest, zal het saaie metselwerk direct vertrouwd vinden. Er is gewoon niets glamoureus om het glorieuze werk dat binnen wordt gedaan aan te geven. En ik krijg het gevoel dat de mensen die bij Hasselblad werken het heel graag zo zien. Een van Hasselblad’s werknemers vatte het netjes samen als “zo klein en zo persoonlijk.”

Hasselblad verkoopt minder dan 10.000 camera’s per jaar, dus het heeft geen overvloed aan ruimte nodig om ze op te slaan of te produceren. Boven de begane grond, die dient als het magazijn van het bedrijf, is de “fabriek” verdieping waar alle verschillende onderdelen worden samengevoegd en getest om aan de strenge normen van kwaliteit en duurzaamheid te voldoen. Toen ik er was, was Hasselblad bezig met de productie van X1D-camera’s. Dit zijn de goedkoopste, meest draagbare en meest veelzijdige modellen in het assortiment, en hun wijdverspreide populariteit heeft Hasselblad verrast.

In de vroegste stadia van assemblage worden alle gereedschappen gebruikt voor minuscule onderdelen en aanpassingen. Hasselblad produceert geen enkel onderdeel ter plaatse in Zweden, maar zet elke schroef op zijn plaats, kalibreert en test alles tot uitputting.

Een Hasselblad-medewerkster vertelde me dat ze weet dat een onderdeel correct is alleen al door het te voelen onder haar duim, maar ze controleert de metingen voor de zekerheid. De toleranties voor meetbare onvolkomenheden zijn ongelooflijk laag: de lengte van elke Hasselblad-camera moet binnen 0,02 mm van zijn specificaties liggen. Ja, dat is minder dan de breedte van een menselijke haar.

In de meeste camera’s is het sluitermechanisme verwant aan een gordijn dat voor de sensor zit en omhoog gaat als je een foto wilt maken. Hasselblad heeft ervoor gekozen de sluiter in de lens te integreren in plaats van in de body. Deze sluiter, die is gebouwd als een diafragma met acht koolstofvezel bladen, veroorzaakt minder trillingen dan het gebruikelijke systeem, en stelt fotografen in staat hun flitser tot een veel hogere snelheid te synchroniseren (1/2.000 van een seconde). Hierboven is een testopstelling van de sluiter te zien die elk onderdeel een paar honderd keer opent en sluit. Het testen is bijna geheel geautomatiseerd en de mens die het proces bijwoont is er vooral als opzichter.

Dit deel van het produktieproces was om alle stof te verwijderen en om te controleren of de volledige sluiterassemblage juist en klaar is. Stofdeeltjes zijn een alomtegenwoordig probleem bij het hanteren van dergelijke gevoelige fotografische apparatuur, en ik moest ook een van die labjassen en een haarnetje dragen.

Deze dicht bedrukte printplaten sieren de achterkant van de 50-megapixel middenformaat sensor die in elke Hasselblad X1D gaat.

Elke van deze sensoren wordt vervaardigd door Sony. Zoals Hasselblad het zegt: “Iedereen gebruikt de Sony-sensoren, omdat je wel moet.” Maar het Zweedse bedrijf gelooft dat het zich onderscheidt in de kalibratie en afstemming van die sensor. Hasselblad gelooft dat het kleuren produceert die levensechter zijn dan wie dan ook, en het heeft zijn eigen kleurprofiel, hoewel het bedrijf uiteindelijk zegt dat het allemaal neerkomt op hoeveel tijd je besteedt aan het perfectioneren van die kalibratie. Hasselblad besteedt daar veel tijd aan, en anderen lijken niet bereid of niet in staat om die inzet te evenaren.

Ter referentie, Fujifilm’s GFX 50S is gebouwd rond dezelfde 50-megapixel Sony-sensor, hoewel het is ontworpen en gebouwd op een heel andere manier dan de X1D.

Deze onheilspellend uitziende boor wordt gebruikt bij de assemblage van de beeldsensor met de lensvatting en de ontspanknop.

Er is nog steeds een aanzienlijke hoeveelheid van het beloofde “handgemaakte” werk met de camera’s van Hasselblad, en een van de opvallende dingen over de faciliteit van het bedrijf is hoe eenvoudig de meeste van de tools zijn. Dit heeft niet zozeer te maken met geavanceerde fabricagetechnieken als wel met een nauwgezette kwaliteitscontrole.

Elk accessoire of randapparaat dat u nodig zou kunnen hebben voor uw Hasselblad camera kan bij Hasselblad zelf worden aangeschaft, en het wordt op dezelfde plaats geproduceerd als de camera’s. Het bovenstaande is een tilt and shift adapter voor meer creatieve fotografische technieken.

Dit is het geassembleerde hoofdcompartiment van een Hasselblad H6D, met de kenmerkende oranje ontspanknop bovenaan en het spiegelmechanisme (voor de optische zoeker) zittend voor de beeldsensor.

Een blik achter de spiegel op die enorme sensor.

Als een camerabody in elkaar is gezet en de eerste reeks tests en controles heeft doorstaan, wordt hij netjes opgeborgen met een getekende vrijgave van de persoon die hem heeft geïnspecteerd. Zweedse bureaucratie aan het werk.

Hasselblad houdt een selectie van zogenaamde gouden ruggen, dat zijn perfect gekalibreerde sensoren die het bedrijf gebruikt om zijn nieuwe camera’s mee te testen. Sommige van deze zijn inmiddels behoorlijk oud, maar ze doen nog steeds hun werk als normsteller waaraan Hasselblads nieuwe hardware moet voldoen.

Mijn persoonlijke favoriet.

Assemblage en testen zijn bij Hasselblad zeer nauw met elkaar verbonden. Het station waar een nieuwe digitale rug in elkaar wordt gezet, staat slechts een paar stappen verwijderd van deze testopstelling waar dat nieuwe onderdeel kan worden gecontroleerd en geverifieerd of het volgens de specificaties werkt.

Hasselblad gebruikt deze grote bollen om een zo uniform mogelijke kleur te genereren, en sluit dan zijn camera’s aan op een uiteinde en controleert hoe goed ze die kleur reproduceren.

Testers onderwerpen elke camera aan een volledige reeks controles, met en zonder geheugenkaarten, en het wordt allemaal vastgelegd in Hasselblads analytische systeem. De kamer waar de laatste tests en verificaties worden uitgevoerd, is gescheiden van de assemblageruimte, in een ruimte die wordt gedeeld met het reparatieprogramma van Hasselblad. Omdat, natuurlijk, Hasselblad elke camera repareert in dezelfde plaats waar het ze maakt.

Om het punt te onderstrepen dat dit niet een soort van hyper-geavanceerde productie is, is hier een foto van de typische computer in Hasselblad’s fabriek. Windows XP, oude school 4:3 monitoren van Samsung en Dell, twee-inch dikke Sony laptops van tientallen jaren geleden… het is alsof Hasselblad al zijn elektronica heeft verzameld op een tech scavenger yard. Maar als deze oude hardware nog steeds het werk doet, ik denk dat er geen reden is om meer chiquere nieuwe apparatuur te kopen.

Naast zijn andere low-tech hulpmiddelen, gebruikt Hasselblad deze slanke kleine borstels om de lastigste hoekjes in en rond zijn camera’s schoon te maken. Rechts van de borstels zijn de koolstofvezel bladen gebruikt voor het sluitermechanisme. Ze zijn van dat materiaal gemaakt vanwege de kracht waarmee ze sluiten; iets anders zou na verloop van tijd degraderen en desintegreren. Ik moest een van de sluiterbladen zelf aanraken, en het werd, natuurlijk, apart gezet voor een grondige schoonmaak nadat ik er contact mee had gemaakt.

Zelfs met de hele vloer afgesloten van stof, en met iedereen die beschermende kleding draagt, is er nog steeds een speciaal gebied afgesloten met deze transparante gordijnen voor het uitvoeren van sensor controles en reparaties.

Deze partij van volledig zwarte X1Ds, die elk meer dan $12.000 kosten, vertegenwoordigen een waarde van zes cijfers aan fotografische apparatuur. Dus ja, het is logisch dat elke camera vergezeld zou gaan van uitputtend papierwerk.

Als alle mechanische, elektronische en fotografische tests zijn goedgekeurd, is de laatste stap voor elke camera om te worden gepolijst en opnieuw gecontroleerd met de hand.

Een van de dingen die ik indrukwekkend vond aan de Hasselblad productiefaciliteit is hoe gelijkmatig de balans tussen mannen en vrouwen en leeftijd van de werknemers was. Er waren evenveel vrouwelijke als mannelijke werknemers, en de persoon die toezicht hield op de eerste fase van het testen van de sluiter was een tiener, terwijl degene die de laatste verpakking voltooide waarschijnlijk twee keer zo oud was.

Omdat de meesten van ons waarschijnlijk niet zo fortuinlijk zullen zijn om ooit een van deze voor onszelf te verwerven, is hier een foto van de Hasselblad X1D-50c doos. Het is strak en minimalistisch, net als het bedrijf dat het produceert, maar het bevat alles wat je nodig hebt. Er zijn stroomadapters om de lader compatibel te maken met alle verschillende wereldwijde standaarden. Bovendien is Hasselblad een van de eerste gebruikers van USB-C, wat handig is als je de camera aan je moderne computer wilt koppelen.

Dus terugkomend op het label “Handmade in Sweden”, ik heb het gevoel dat de regel volledig gerechtvaardigd is. De spullen die Hasselblad van overzeese fabrikanten krijgt, zijn in feite niet meer dan stukjes metaal, plastic en printplaatjes. Zelfs de Sony-sensoren, die voor iedereen in de foto-industrie beschikbaar zijn, zijn zodanig gemodificeerd en gekalibreerd dat hun prestaties kunnen worden beschouwd als van Hasselblad’s eigen makelij.

Dit is de standaard testscène waarmee Hasselblad al jaren zijn camera’s test. Het bedrijf neemt vijf belichtingen met elke camera, controleert de resultaten, en kalibreert dan opnieuw totdat het tevreden is dat de geproduceerde resultaten aan zijn hoge verwachtingen voldoen.

Wat ik zag tijdens mijn rondleiding door de Hasselblad-faciliteit is een bedrijf dat niet helemaal op zijn gemak is met zijn status als een wereldwijde beroemdheid. Zeker, de receptie van de kantoren op de bovenste verdieping, waar officiële gasten worden begroet, is opgeluisterd met het werk van mensen die Hasselblad camera’s gebruiken, maar iedereen die ik daar ontmoette wilde liever de reputatie van het bedrijf bagatelliseren dan opblazen.

Fotografie door Vlad Savov / The Verge

Bekijk alle verhalen in Tech