Jaki jest problem?
Zęby dotknięte próchnicą lub chorobą dziąseł albo bolesne zęby mądrości są często usuwane (ekstrahowane) przez dentystów. Ekstrakcja zęba jest zabiegiem chirurgicznym, który pozostawia w jamie ustnej ranę, która może ulec zakażeniu. Infekcja może prowadzić do obrzęku, bólu, rozwoju ropy, gorączki, jak również do „suchego zębodołu” (gdzie zębodół nie jest wypełniony przez skrzep krwi, występuje silny ból i nieprzyjemny zapach).
Powikłania te są nieprzyjemne dla pacjentów i mogą powodować trudności w żuciu, mówieniu i czyszczeniu zębów, a nawet mogą powodować dni wolne od pracy lub nauki. Leczenie zakażenia jest na ogół proste i obejmuje drenaż zakażenia z rany oraz podawanie pacjentom antybiotyków.
Dlaczego to pytanie jest ważne?
Antybiotyki działają poprzez zabijanie bakterii powodujących infekcje lub poprzez spowolnienie ich wzrostu. Jednak niektóre infekcje ustępują samoistnie. Niepotrzebne przyjmowanie antybiotyków może uniemożliwić ich skuteczne działanie w przyszłości. Ta „oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe” jest rosnącym problemem na całym świecie.
Antybiotyki mogą również powodować działania niepożądane, takie jak biegunka i nudności. Niektórzy pacjenci mogą być uczuleni na antybiotyki, a antybiotyki mogą nie współdziałać dobrze z innymi lekami.
Dentyści często podają pacjentom antybiotyki w czasie ekstrakcji jako środek ostrożności, aby zapobiec infekcji. Może to być niepotrzebne i może prowadzić do niepożądanych skutków.
Czego chcieliśmy się dowiedzieć?
Chcieliśmy się dowiedzieć, czy podawanie antybiotyków jako środka zapobiegawczego zmniejsza liczbę infekcji i innych powikłań po usunięciu zęba. Chcieliśmy również zrozumieć, czy antybiotyki działają inaczej u osób zdrowych w porównaniu z osobami z takimi schorzeniami jak cukrzyca lub HIV.
Co zrobiliśmy?
Poszukiwaliśmy badań, w których oceniano skuteczność antybiotyków w porównaniu z placebo (lekiem pozorowanym), podawanych w przypadku braku infekcji w celu zapobiegania infekcji po usunięciu zęba. Badania mogły obejmować osoby w każdym wieku poddane ekstrakcji zęba.
Gdy było to możliwe, połączyliśmy wyniki badań i przeanalizowaliśmy je razem. Oceniliśmy również jakość każdego badania, aby ocenić wiarygodność (pewność) dowodów z poszczególnych badań i całość dowodów.
Co znaleźliśmy
Znaleźliśmy 23 włączone badania z łączną liczbą ponad 3200 uczestników, którzy otrzymywali antybiotyki (różnego rodzaju i w różnych dawkach) lub placebo bezpośrednio przed lub tuż po ekstrakcji zęba, lub w obu przypadkach.
Cztery badania przeprowadzono w Hiszpanii, po trzy w Brazylii, Szwecji i Wielkiej Brytanii, dwa w Indiach i po jednym w Kolumbii, Danii, Finlandii, Francji, Polsce, Nowej Zelandii, Nigerii i USA. Wszystkie badania z wyjątkiem jednego obejmowały zdrowych pacjentów w wieku 20 lat. W dwudziestu jeden badaniach oceniano usuwanie zębów mądrości w szpitalnych oddziałach stomatologicznych, w jednym – usuwanie innych zębów, a w jednym – skomplikowane zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy ustnej. W żadnym z włączonych badań nie oceniano ekstrakcji zębów w ogólnej praktyce stomatologicznej w celu usunięcia zębów z próchnicą.
Główne wyniki
Antybiotyki podane tuż przed lub tuż po zabiegu (lub w obu przypadkach) mogą zmniejszyć ryzyko zakażenia i suchego zębodołu po usunięciu zębów mądrości przez chirurgów jamy ustnej. Antybiotyki mogą jednak powodować więcej (na ogół krótkotrwałych i drobnych) działań niepożądanych u tych pacjentów. Nie znaleźliśmy dowodów na to, że antybiotyki zapobiegają bólowi, gorączce, obrzękowi lub problemom z ograniczonym otwieraniem ust u pacjentów, u których usunięto zęby mądrości.
Nie było dowodów pozwalających ocenić efekty profilaktycznego stosowania antybiotyków w przypadku ekstrakcji mocno spróchniałych zębów, zębów w chorych dziąsłach lub ekstrakcji u pacjentów, którzy są chorzy lub mają niską odporność na zakażenia.
Jak wiarygodne są wyniki badań?
Nasze zaufanie do wyników jest ograniczone, ponieważ mieliśmy obawy dotyczące aspektów projektu i raportowania wszystkich włączonych badań.
Co to oznacza?
Nie znaleźliśmy badań u pacjentów z obniżoną odpornością, innymi chorobami, u małych dzieci lub starszych pacjentów, dlatego wyniki naszego przeglądu prawdopodobnie nie odnoszą się do osób, które mogą być narażone na wysokie ryzyko infekcji. Ponadto ekstrakcje były przeprowadzane głównie przez chirurgów jamy ustnej, więc przegląd może nie dotyczyć dentystów pracujących w praktyce ogólnej.
Inną obawą, której nie można ocenić na podstawie badań klinicznych (tj. badań testujących nowe metody medyczne u ludzi), jest to, że powszechne stosowanie antybiotyków przez osoby, które nie mają zakażenia, może przyczynić się do rozwoju oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Wyciągnęliśmy wniosek, że antybiotyki podawane zdrowym osobom podczas ekstrakcji zębów mogą pomóc w zapobieganiu zakażeniom, ale decyzja o zastosowaniu antybiotyku powinna być podejmowana indywidualnie dla każdego pacjenta na podstawie jego stanu zdrowia i możliwych powikłań związanych z zakażeniem.
Jak aktualny jest ten przegląd?
Jest to zaktualizowany przegląd. Dowody są aktualne do kwietnia 2020 r.
.