POWSTANIE NARODU, 1810-1903
Nawet po podjęciu pierwszych kroków w celu zjednoczenia się przeciwko władzy hiszpańskiej, elity kolonialne spierały się między sobą. Zarówno przed, jak i po przyznaniu niepodległości, elity nie zgadzały się co do tego, czy struktura narodowa powinna być federalistyczna czy centralistyczna. Ten kluczowy spór, zaostrzony przez skrajne różnice regionalne Kolumbii, był pierwszym, który doprowadził do podziału elit politycznych na rywalizujące ze sobą grupy. Różnice w opiniach tych grup na temat właściwych relacji między kościołem a państwem jeszcze bardziej uwypukliły spór. Odrębne grupy podążały za przywódcami reprezentującymi ich poglądy i identyfikowały się zarówno z jednostkami, jak i z ideologiami. Do czasu powstania nowego narodu te dwie grupy stały się wyraźnie podzielone i zdominowały scenę polityczną, wykluczając innych z rywalizacji o kontrolę nad krajem. Siła ich ideałów przenosiła naród tam i z powrotem pomiędzy politycznymi ekstremami – absolutną wolnością i represjami.
Ruch Niepodległości
Liderzy w różnych miejscowościach, które utworzyły rady criollo, starali się zjednoczyć kolonię Nowej Granady. Jednak już na początku ich prób pojawił się konflikt dotyczący formy, jaką powinien przyjąć nowy rząd. Rady prowincji nie chciały centralistycznego, autorytarnego rządu, którego zwolennikiem była rada Bogoty, preferując rząd federalny, bardziej zgodny z liberalnymi zasadami Oświecenia i przykładem rewolucji północnoamerykańskiej. Był to pierwszy ideologiczny rozłam między grupami czołowych criollos. Federaliści stanęli za Camilo Torresem, centraliści za Antonio Nariño. Aby uniknąć wojny domowej między tymi dwiema frakcjami, rady prowincji wysłały w 1811 roku do Bogoty przedstawicieli, którzy mieli opracować konstytucję dla tego terytorium. W listopadzie 1811 roku odbył się kongres, na którym prowincje utworzyły Zjednoczone Prowincje Nowej Granady. Federalny związek składał się z autonomicznych prowincji połączonych tylko we wspólnym interesie; armia krajowa była podporządkowana Bogocie.
Począwszy od 1812 roku, poszczególne prowincje zaczęły ogłaszać absolutną niezależność od Hiszpanii. W tym samym roku Simón Bolívar Palacio, uważany za wyzwoliciela Ameryki Południowej, próbował po raz pierwszy uzyskać niepodległość dla Nowej Granady. Brak wspólnego poparcia ze strony poszczególnych prowincji nie pozwolił mu jednak na realizację tych zamierzeń. Bolívar opuścił Nową Granadę w 1815 roku i udał się na Jamajkę. Ciągłe napięcie między federalistycznych i centralistycznych sił doprowadziło do konfliktu, który pozostawił Nowa Granada słabe i podatne na hiszpańskie próby rekonkwisty provinces.
W czasie wyjazdu Bolívara, niepodległość sprawa w Nowej Granadzie był zdesperowany. Ferdynand VII został przywrócony na tron hiszpański, a siły Napoleona wycofały się z Hiszpanii. Ekspedycja pacyfikacyjna, którą w imieniu króla poprowadził Pablo Morillo, przeszła z dzisiejszej Wenezueli do Bogoty, a ci, którzy złożyli broń i potwierdzili swoją lojalność wobec korony hiszpańskiej, zostali ułaskawieni. Morillo uwolnił również niewolników, którzy pomagali w rekonkwiście kolonii. Z powodu niezgody między klasą wyższą a masami oraz nieudolnego dowództwa wojskowego, Cartagena padła łupem rojalistów pod koniec 1815 roku.
Na początku 1816 roku Morillo ruszył na podbój Nowej Granady i zmienił taktykę z ułaskawień na terror; Bogota padła w ciągu kilku miesięcy. Morillo represjonował antykrólów (w tym wykonując egzekucje na przywódcach takich jak Torres) i zainstalował Trybunał Oczyszczenia, odpowiedzialny za wygnańców i więźniów, oraz Radę Konfiskaty. Trybunał Kaznodziejski, odpowiedzialny za stosunki rządu z kościołem, narzucił prawo wojskowe księżom, którzy byli zamieszani w przewrót. Hiszpańska rekonkwista wprowadziła reżim wojskowy, który rządził przy pomocy brutalnych represji. Rosnące niezadowolenie przyczyniło się do większej radykalizacji ruchu niepodległościowego, rozprzestrzeniając się na sektory społeczeństwa, takie jak niższe klasy i niewolnicy, które nie popierały poprzedniej próby uzyskania niepodległości. W ten sposób grunt został położony na powrót Bolívara i ostateczny triumph.
Pod koniec 1816 roku, Bolívar wrócił do Nowej Granady, przekonany, że wojna o niepodległość była do wygrania tylko z poparciem mas. We wcześniejszej próbie niepodległości, duże segmenty populacji zostały zwabione do rojalistycznej stronie obietnic, takich jak repartition ziemi i zniesienie niewolnictwa. Kiedy jednak masy zobaczyły, że obietnice te nie zostały spełnione, zmieniły swoją lojalność z Hiszpanii na ruch niepodległościowy.
Dwa znaczące starcia militarne doprowadziły do sukcesu ruchu. Po zdobyciu szereg zwycięstw w dysku z dzisiejszego wybrzeża Wenezueli do dzisiejszej wschodniej Kolumbii przez Río Orinoco, Bolívar dał Francisco de Paula Santander misji wyzwolenia regionu Casanare, gdzie pokonał siły rojalistyczne w kwietniu 1819. Po decydującej klęsce sił rojalistycznych w bitwie Boyacá w sierpniu 1819, siły niepodległościowe weszły do Bogoty bez resistance.
Kupców i właścicieli ziemskich, którzy walczyli przeciwko Hiszpanii teraz posiadał polityczną, gospodarczą i społeczną kontrolę nad nowym kraju, który obejmował dzisiejsze Wenezueli, Kolumbii i Panana. Pierwsze reformy gospodarcze, które uchwalili, umocniły ich pozycję poprzez liberalizację handlu, co pozwoliło towarom z Wielkiej Brytanii (głównego partnera handlowego Nowej Granady po Hiszpanii) na swobodniejszy wjazd na te tereny. W rezultacie, klasy rzemieślniczej i sektora wytwórczego wschodzących, którzy wcześniej posiadali tylko niewielką władzę gospodarczą i polityczną, teraz stracił stature.
Gran Colombia
Jak zwycięstwo nad Hiszpanią stało się coraz bardziej oczywiste, przywódcy z dzisiejszej Wenezueli, Kolumbii i Panana zwołał kongres w lutym 1819 roku w Angostura (dzisiejszy Ciudad Bolívar, Wenezuela) i zgodził się zjednoczyć w republice, które mają być znane jako Gran Colombia. Po Bolívar został ratyfikowany jako prezydent w sierpniu 1819 roku, on opuścił Santander, jego wiceprezydent, za Gran Colombia i udał się na południe, aby wyzwolić dzisiejszy Ekwador, Peru i Boliwii. Kiedy dzisiejszy Ekwador został wyzwolony w 1822 roku, również dołączył do Wielkiej Kolumbii. W 1821 roku Kongres w Cúcuta napisał konstytucję dla nowej republiki. Ustrój polityczny Cúcuty był wysoce scentralizowany i przewidywał rząd oparty na reprezentacji ludowej, z dwuizbowym Kongresem, prezydentem i Sądem Najwyższym składającym się z pięciu sędziów. Konstytucja gwarantowała również wolność dla dzieci niewolników, wolność prasy, nietykalność domów, osób i korespondencji, kodyfikację podatków, protekcjonistyczną politykę wobec przemysłu i rolnictwa oraz zniesienie systemu pracy mita.
Niemniej jednak, rywalizacja polityczna i regionalne zazdrości stopniowo osłabiały autorytet nowego państwa centralnego. Wenezuelscy przywódcy szczególnie byli urażeni faktem, że rządzi nimi Santander, pochodzący z dzisiejszej Kolumbii, pod nieobecność ich prezydenta i kolegi z Wenezueli, Bolívara. W 1826 roku generał José Antonio Páez poprowadził rewoltę Wenezuelczyków przeciwko Gran Kolumbii. Ogniska i niepokoje wystąpiły również gdzie indziej.
Po powrocie z Peru w 1827 roku, Bolívar był ledwo w stanie utrzymać swój osobisty autorytet. W kwietniu 1828 roku, ogólny konwent został zwołany w Ocaña do reformy konstytucji Cúcuta, ale konwencja rozpadła się w wyniku sprzecznych stanowisk zajętych przez zwolenników Santander i Bolívar. Ci, którzy popierali Santandera wierzyli w liberalną, federalistyczną formę rządu. Zwolennicy Bolívara poparł bardziej autorytarne i scentralizowanego rządu, a wiele, zwłaszcza tych w Bogocie, wezwał Bolívara do podjęcia władzy krajowej, aż uznał za mądre, aby zwołać nowe ciało ustawodawcze, aby zastąpić Congress.
W sierpniu 1828 roku, Bolívar przyjęła dyktatorskie uprawnienia i próbował zainstalować konstytucję, że opracował dla Boliwii i Peru. Niepopularne z dużą częścią ludności Nowej Grenadyny, ta konstytucja wezwał do zwiększenia władzy centralnej i prezydenta na całe życie, który może również nazwę jego własnego następcy. Podczas konwencji konstytucyjnej, która odbyła się w styczniu 1830 roku, Bolívar zrezygnował z funkcji prezydenta, wyznaczając José Domingo Caicedo na swojego następcę. W tym samym roku, podzielone siły w pracy wewnątrz republiki osiągnęły wielki triumf, jak wenezuelskie i ekwadorskie części republiki seced.
Nowa Granada
Nowa Granada leżał w stanie depresji po rozwiązaniu Gran Kolumbii. Żadna z trzech głównych podstaw ekonomicznych kraju – rolnictwo, hodowla i górnictwo – nie była zdrowa. Handel importowy ograniczał się do niewielkiej grupy, sektor bankowy był nieodpowiedni, a rzemieślnicy i drobni wytwórcy mogli dostarczyć tylko tyle, by wystarczyło na konsumpcję lokalną. Pomimo chęci i potrzeby zmian, Nowa Granada zachowała niewolnictwo, podatek obrotowy oraz państwowy monopol na produkcję i handel tytoniem i alkoholem. Problemy, z jakimi borykał się kraj, niezadowolenie grup liberalnych, które postrzegały konstytucję jako monarchiczną, oraz chęć władzy ze strony wojska doprowadziły do upadku porządku konstytucyjnego i ustanowienia w 1830 roku ośmiomiesięcznej dyktatury generała Rafaela Urdanety. Po śmierci Bolívara w grudniu 1830 roku, jednak cywilne i wojskowe przywódcy wezwał do przywrócenia legalnej władzy. Urdaneta został zmuszony do cedowania władzy do Caicedo jako prawowitego president.
W październiku 1831 roku, Caicedo zwołał komisję do napisania nowej konstytucji dla Nowej Granady. Ukończona w 1832 roku, nowa konstytucja ograniczyła władzę prezydenta i rozszerzyła autonomię regionalnych jednostek administracyjnych znanych jako departamenty (departamentos). Santander objął prezydenturę w 1832 roku i został zastąpiony w 1837 roku przez swojego wiceprezydenta, José Ignacio de Márquez. Personalizm i regionalizm pozostały kluczowymi elementami polityki krajowej w kraju z małymi miastami, słabym państwem i ludnością semifeudalną, która była związana z wielkimi właścicielami ziemskimi w relacjach patron-klient.
Podczas administracji Márqueza, podziały polityczne w kraju osiągnęły punkt krytyczny. W 1840 roku ambicje polityczne niektórych gubernatorów departamentów, konstytucyjna słabość prezydenta i stłumienie niektórych klasztorów rzymskokatolickich w Pasto połączyły się w celu rozpalenia wojny domowej, która zakończyła się zwycięstwem sił rządowych dowodzonych przez generała Pedro Alcántara Herrán. Triumf ten wyniósł Herrána na urząd prezydenta w następnych wyborach w 1841 roku. W 1843 roku jego administracja ustanowiła nową konstytucję, która przewidywała większą centralizację władzy.
W 1845 roku następcą Herrána został Tomás Ciprianode Mosquera. Personalizm jako ważny element w polityce osłabł w czasie jego rządów. Rząd Mosquera również zobaczyć gospodarcze i polityczne ascendancy kupców, rzemieślników i właścicieli małych nieruchomości. Mosquera zliberalizował handel i wprowadził Nową Granadę na drogę eksportu podstawowych towarów.
Wybór generała José Hilario Lópeza na prezydenta w 1849 roku stanowił punkt zwrotny dla Kolumbii zarówno pod względem ekonomicznym, jak i politycznym. Kapitalizm zaczął zastępować starą strukturę kolonialną, a różnice ideologiczne między ustalonymi partiami politycznymi przyćmiły wcześniejszy nacisk na personalizm. W 1850 r. administracja Lópeza wprowadziła program tzw. reformy rolnej i zniosła niewolnictwo. Aby umożliwić właścicielom ziemskim dostęp do większej ilości ziemi, program reformy agrarnej zniósł ograniczenia w sprzedaży ziemi resguardo; w rezultacie Indianie zostali wysiedleni ze wsi i przenieśli się do miast, gdzie dostarczali nadwyżki siły roboczej. W 1851 roku rząd zakończył monopol państwa na uprawę tytoniu i handel nim oraz ogłosił oficjalny rozdział kościoła od państwa. Ponadto López odebrał system edukacji z rąk kościoła i poddał proboszczów powszechnym wyborom.
Konsolidacja podziałów politycznych
Dział ideologiczny dzielący elity polityczne rozpoczął się w 1810 r. i umocnił się w 1850 r. po oficjalnym ustanowieniu Partii Liberalnej (Partido Liberal–PL) i Partii Konserwatywnej (Partido Conservador–PC), dwóch partii, które nadal dominowały w kolumbijskiej polityce w latach 80. Liberałowie byli antykolonialni i chcieli przekształcić Nową Granadę w nowoczesne państwo. Ci, którzy wstępowali do PL wywodzili się głównie z klas niedawno powstałych i wywyższających się, w tym kupcy opowiadający się za wolnym handlem, producenci i rzemieślnicy pragnący zwiększyć popyt na swoje produkty, niektórzy drobni właściciele ziemscy i rolnicy popierający liberalizację państwowych monopoli na uprawy, takie jak tytoń, oraz niewolnicy pragnący wolności. Liberałowie dążyli również do zmniejszenia władzy wykonawczej; rozdziału kościoła od państwa; wolności prasy, edukacji, religii i biznesu; oraz eliminacji kary śmierci.
Konserwatyści chcieli zachować hiszpańską spuściznę kolonialną rzymskiego katolicyzmu i autorytaryzmu. Opowiadali się za przedłużeniem struktur i instytucji kolonialnych, podtrzymaniem sojuszu kościoła i państwa, kontynuacją niewolnictwa i obroną autorytarnej formy rządu, która wyeliminowałaby to, co postrzegali jako ekscesy wolności. PC grupowała właścicieli niewolników, hierarchię rzymskokatolicką i wielkich posiadaczy ziemskich. Campesinos byli podzieleni między dwie partie, ich lojalność podążała za tymi z ich pracodawców lub patronów – często PC.
W przeciwieństwie do jedności zademonstrowanej przez PC, PL rozwinęła frakcje od samego początku. Chociaż mieli większość wspólnych interesów, kupcy różnili się od rzemieślników i producentów w kwestii handlu. Kupcy preferowali wolny handel importem i byli nazywani golgotas, podczas gdy rzemieślnicy i producenci domagali się protekcjonizmu, aby wspierać krajowy przemysł i byli znani jako draconianos.
Federaliści
Chociaż podzieleni, PL wkrótce odniosła zwycięstwa wyborcze. W wyborach w 1853 roku, generał José María Obando, który przewodził siłom rewolucyjnym w wojnie domowej w 1840 roku i który był popierany przez draconianos i armię, został wybrany i zainaugurowany jako prezydent. Kongres pozostał w rękach golgotas. W maju tego samego roku Kongres przyjął konstytucję z 1853 roku, która została napisana jeszcze za czasów Lópeza. Była ona dokumentem liberalnym, zawierała ważne zapisy definiujące rozdział kościoła od państwa i wolność wyznania oraz wprowadzające prawo wyborcze dla mężczyzn. Nowa konstytucja nakazywała również bezpośrednie wybory prezydenta, członków Kongresu, sędziów i gubernatorów, a także przyznawała szeroką autonomię departamentom.
Pomimo zwycięstwa, jakie konstytucja stanowiła dla liberałów, rosło napięcie między siłami golgota i draconiano. Kiedy draconianos uznali, że Obando idzie na kompromis z golgotami, generał José María Melo przeprowadził zamach stanu w kwietniu 1854 roku, ogłosił się dyktatorem i rozwiązał Kongres. Rządy Melo, jedynej dyktatury wojskowej w XIX wieku, trwały tylko osiem miesięcy, ponieważ okazał się niezdolny do skonsolidowania interesów draconianos; został obalony przez sojusz golgotas i konserwatystów.
W 1857 roku kandydat PC Mariano Ospina Rodríguez został wybrany na prezydenta. W następnym roku jego administracja przyjęła nową konstytucję, która zmieniała nazwę kraju na Konfederację Grenadyńską, zastępowała wiceprezydenta trzema desygnatami wybieranymi przez Kongres i ustalała kadencję prezydencką na cztery lata. Gdy frakcja draconiano zniknęła jako siła polityczna, golgota przejęła władzę w PL w opozycji do konserwatywnego Ospiny. Generał Mosquera, były prezydent i gubernator departamentu Cauca, wyłonił się jako najważniejsza postać liberalna. Jako zdecydowany zwolennik federalizmu, Mosquera groził secesją Cauca w obliczu centralizacji podjętej przez konserwatystów. Mosquera, golgota i ich zwolennicy wypowiedzieli wojnę domową w 1860 roku, co doprowadziło do prawie całkowitej blokady rządu.
Ponieważ nieporządek społeczny uniemożliwił przeprowadzenie wyborów zgodnie z planem w 1861 roku, Bartolomé Calvo, konserwatysta w kolejce do prezydentury, objął urząd. W lipcu 1861 roku Mosquera zdobył Bogotę, obalił Calvo i objął tytuł tymczasowego prezydenta Stanów Zjednoczonych Nowej Granady oraz najwyższego dowódcy wojennego. Kongres pełnomocników wybranych przez cywilnych i wojskowych przywódców każdego departamentu zebrał się w stolicy we wrześniu 1861 roku w odpowiedzi na wezwanie rządu tymczasowego. Tymczasem wojna trwała do momentu, gdy Mosquera pokonał konserwatystów i ostatecznie poskromił opozycję w Antioquii w październiku 1862 r.
Wkrótce po objęciu władzy Mosquera umieścił kościół pod świecką kontrolą i wywłaszczył ziemie kościelne. Nieruchomości nie zostały jednak rozdzielone między bezrolnych, lecz sprzedane kupcom i właścicielom ziemskim w celu poprawy krajowej sytuacji fiskalnej, zrujnowanej przez wojnę. W rezultacie ilość ziemi posiadanej przez latyfundia wzrosła.
W lutym 1863 roku, konwencja rządu liberalnego spotkała się w Rionegro i uchwaliła konstytucję z 1863 roku, która miała obowiązywać do 1886 roku. Konstytucja Rionegro przemianowała naród na Stany Zjednoczone Kolumbii. Wszystkie uprawnienia, które nie zostały przyznane rządowi centralnemu, były zarezerwowane dla stanów, w tym prawo do angażowania się w handel bronią i amunicją. Konstytucja zawierała w pełni zdefiniowane swobody indywidualne i gwarancje tak absolutne, jak to tylko możliwe, pozostawiając władzy federalnej niewielkie pole do regulacji społeczeństwa. Konstytucja gwarantowała również Kolumbijczykom prawo do wyznawania dowolnej religii.
Konstytucja Rionegro przyniosła krajowi niewiele pokoju. Po jej uchwaleniu, a przed kolejną zmianą konstytucji, liberałowie i konserwatyści zaangażowali się w około czterdzieści lokalnych konfliktów i kilka dużych walk zbrojnych. Co więcej, trwały spory między umiarkowanymi liberałami w egzekutywie a radykalnymi liberałami w legislatywie; ci ostatni posunęli się tak daleko, że uchwalili ustawę zabraniającą władzy centralnej tłumienia rewolty przeciwko rządowi któregokolwiek ze stanów lub ingerowania w jakikolwiek sposób w sprawy stanowe. W 1867 roku radykalni liberałowie dokonali zamachu stanu przeciwko Mosquerze, co doprowadziło do jego uwięzienia, procesu przed Senatem i wygnania z kraju.
Po upadku Mosquery i umocnieniu się radykalnych liberałów u władzy, konserwatystom coraz trudniej było zaakceptować konstytucję Rionegro. W końcu konserwatyści w Tolimie i Antioquii chwycili za broń, inicjując kolejny konflikt domowy w 1876 roku. Liberalny rząd narodowy stłumił rebelię, ale tylko z trudem.
Golgotas kontrolowali prezydenturę do 1884 roku i bronili postanowień konstytucji Rionegro dotyczących federalizmu, absolutnych wolności, rozdziału kościoła od państwa i nieinterwencji państwa w gospodarkę. Ich polityka gospodarcza kładła nacisk na budowę linii komunikacyjnych, zwłaszcza kolei i ulepszonych dróg. Projekty te nie zjednoczyły kraju i nie zwiększyły handlu wewnętrznego, ale połączyły interior z centrami eksportowymi, łącząc ważne miasta z portami rzecznymi i morskimi. Umożliwiając łatwiejszy dostęp do importu, projekty te faworyzowały w ten sposób klasę kupiecką w stosunku do krajowych przemysłowców.
W ramach polityki golgoty, polegającej na całkowicie wolnym handlu, eksport stał się głównym elementem gospodarki kraju. Trzy główne produkty rolne – tytoń, chinina i kawa – rozwijały się, zwłaszcza po 1850 roku, kiedy rynki międzynarodowe były bardziej sprzyjające i dostępne. Niemniej jednak, wszystkie trzy uprawy cierpiały z powodu cyklicznych okresów wysokiego i niskiego popytu. W latach osiemdziesiątych XIX wieku stało się jasne, że tytoń i chinina nie będą wiarygodnymi towarami eksportowymi w dłuższej perspektywie ze względu na silną konkurencję międzynarodową. Kawa również musiała stawić czoła konkurencji, ale mimo to zdołała zdominować gospodarkę po latach siedemdziesiątych XIX wieku. Kupcy zajmujący się handlem kawą wykorzystywali swoje zyski jako pośrednicy do inwestowania w przemysł krajowy, produkując towary takie jak tekstylia do konsumpcji krajowej, zwłaszcza w rejonie Medellín. Pojawienie się kawy jako ważnej uprawy eksportowej oraz inwestowanie zysków z handlu kawą w przemysł krajowy były znaczącymi krokami w rozwoju gospodarczym kraju.
Nacjonaliści
Dla wielu liberałów i konserwatystów stało się oczywiste, że brak władzy rządowej przewidziany w konstytucji Rionegro pozwalał krajowi na chaotyczny bieg i że sytuacja ta wymagała korekty. Ruch Regeneracji dążył do zasadniczej zmiany kierunku rozwoju Kolumbii. Kluczowym przywódcą tego ruchu był Rafael Núñez, który został wybrany na prezydenta w 1879 roku i sprawował ten urząd do 1882 roku. Liberałowie i konserwatyści, którzy byli rozczarowani rządami golgoty, połączyli się w Partię Narodową, koalicję, która w lutym 1884 roku wyniosła Núñeza na drugą kadencję. Nacjonaliści upoważnili Núñeza do podjęcia kroków pilnie potrzebnych do poprawy warunków ekonomicznych. Jako przywódca ruchu Regeneracji, próbował zreformować konstytucję za zgodą wszystkich ugrupowań. Golgoty obawiały się jednak, że zmiany konstytucyjne będą faworyzować konserwatystów i dysydenckich liberałów ich kosztem. W 1884 roku golgota w Santander rozpoczęła zbrojną rebelię, która rozprzestrzeniła się na cały kraj. Siły nacjonalistyczne stłumiły rewolucję do sierpnia 1885 roku, w tym czasie Núñez ogłosił również, że konstytucja Rionegro wygasła.
Najważniejszym rezultatem konfliktu było przyjęcie konstytucji z 1886 roku przez radę narodową złożoną z dwóch delegatów z każdego stanu. Przywódcy nacjonalistyczni uważali, że ultraliberalizm praktykowany pod rządami konstytucji Rionegro nie był odpowiedni dla potrzeb kraju i że potrzebna była równowaga między indywidualnymi wolnościami a porządkiem narodowym. Opierając się na tej filozofii, konstytucja z 1886 roku odwróciła trend federalistyczny i wprowadziła kraj pod silną kontrolę centralistyczną. Konstytucja zmieniła nazwę kraju na Republikę Kolumbii i, z poprawkami, obowiązywała do końca lat 80. Konstytucja przewiduje raczej krajowy niż konfederacki system rządów, w którym prezydent ma więcej władzy niż gubernatorzy, którzy kierują departamentami lub dwoma rodzajami krajowych terytoriów znanych jako intendencje (intendencias) i komisariaty (comisarias).
W 1887 roku Núñez umocnił pozycję kościoła w kraju, podpisując konkordat z 1887 roku ze Stolicą Apostolską. Poprzez konkordat, kościół odzyskał swoją autonomię i poprzednie preferencyjne stosunki z republiką. Umowa przewidywała obowiązkowe nauczanie katolicyzmu jako część edukacji dziecka i uznawała małżeństwa rzymskokatolickie za jedyne ważne małżeństwa w kraju. Uznawała również dług Kolumbii wobec Stolicy Apostolskiej, który powstał w wyniku niezrekompensowanej konfiskaty dóbr kościelnych pod rządami Mosquery w latach sześćdziesiątych XIX wieku.
Polityczny zamęt nie ustał wraz z przyjęciem konstytucji z 1886 roku. Nacjonalistom, którzy stali się ekstremistycznym odłamem PC po wyborze Núñeza, przeciwstawili się Historyczni Konserwatyści, umiarkowana frakcja PC, która nie zgadzała się z zakresem antyliberalizmu podjętym przez nowy rząd. Dwupartyjna opozycja liberałów i Historycznych Konserwatystów starała się zreformować nacjonalistyczną politykę gospodarczą i polityczną za pomocą pokojowych środków. Nacjonaliści odmawiali jednak praw obywatelskich i reprezentacji politycznej liberałom, ponieważ różnice zdań dotyczące polityki handlowej i roli państwa w społeczeństwie tworzyły przepaść między nacjonalistami a ich przeciwnikami. PL podzieliła się na frakcje Pokoju i Wojny, z których pierwsza dążyła do pokojowej reformy polityki gospodarczej, a druga opowiadała się za rewolucją jako jedyną drogą do uzyskania praw politycznych. Frakcja Pokoju kontrolowała partię w stolicy, podczas gdy frakcja Wojny zdominowała partię w departamentach – była to odpowiedź na gwałtowne wykluczenie polityczne, które było charakterystyczne dla obszarów wiejskich i małych miast. Frakcja Wojny zorganizowała nieudane rewolty w 1893 i 1895.
W 1898 roku kandydat nacjonalistów Manuel Antonio Sanclemente został wybrany na prezydenta. W złym stanie zdrowia, Sanclemente pozostawił wiele z rządzenia do jego wiceprezydenta, José Manuel Marroquín. Prezydentura Sanclemente/Marroquín borykała się z coraz większymi problemami, ponieważ światowe ceny kawy spadły, co z powodu zmniejszonych wpływów z ceł doprowadziło rząd do bankructwa. Polityka fiskalna emisji pieniądza papierowego bez pokrycia, która zastąpiła standard złota pod Núñez, dodała do rosnącego braku zaufania do rządu.
W lipcu 1899 roku, w Santander, liberałowie ponownie próbowali rewolucji, znanej jako Wojna Tysiąca Dni. Konserwatyści historyczni ostatecznie oddali się w ręce nacjonalistów, podczas gdy frakcje Pokoju i Wojny w PL pozostały podzielone, co osłabiło rebelię. Mimo początkowego zwycięstwa w grudniu 1899 r., pięć miesięcy później pod Palonegro siły liberałów miały przewagę liczebną. Klęska pozostawiła armię liberalną zdziesiątkowaną i zdemoralizowaną, z niewielkimi szansami na sukces. Armia liberalna zmieniła strategię z taktyki konwencjonalnej na partyzancką, przekształcając w ten sposób wojnę w desperacką walkę, która trwała jeszcze dwa lata.
W lipcu 1900 roku Historyczni Konserwatyści, szukając politycznego rozwiązania wojny, poparli Marrokina w zamachu stanu przeciwko Sanclemente. Wbrew temu, czego oczekiwali jego zwolennicy, Marroquín przyjął twarde stanowisko wobec rebeliantów i odmówił negocjacji w sprawie ugody. W listopadzie 1902 roku pokonana armia liberalna wynegocjowała z rządem porozumienie pokojowe. Wojna pochłonęła ponad 100 000 istnień ludzkich i pozostawiła kraj zniszczonym.
Wojna Tysiąca Dni pozostawiła kraj zbyt słabym, aby zapobiec secesji Panamy z republiki w 1903 roku. Wydarzenia, które doprowadziły do secesji Panamy, miały w równym stopniu charakter międzynarodowy, jak i krajowy. Na przełomie wieków Stany Zjednoczone dostrzegły strategiczną potrzebę posiadania dostępu do szlaku morskiego łączącego Morze Karaibskie i Ocean Spokojny, takiego jak kanał w przesmyku. Traktat Hay-Herrán ze stycznia 1903 r., który miał być podstawą do realizacji projektu kanału przez Stany Zjednoczone, został odrzucony przez Kongres Kolumbijski. Ponieważ proponowana trasa panamska była preferowana w stosunku do alternatywy nikaraguańskiej, Stany Zjednoczone wspierały panamski ruch separatystyczny, militarnie pomagały Panamie w jej ruchu niepodległościowym i natychmiast uznały niepodległą Republikę Panamy.
Kolumbia Historia Contents
.