Free Press

Większość ludzi działa w oparciu o 24-godzinny zegar biologiczny, który jest zsynchronizowany z produkcją hormonów w organizmie oraz naturalnym światłem i ciemnością. Te 24-godzinne cykle są wspólnie znane jako rytm okołodobowy i odgrywają główną rolę w naszym cyklu snu.

Zaburzenia snu związane z rytmem okołodobowym – formalnie znane jako zaburzenia snu i czuwania związane z rytmem okołodobowym – to grupa warunków związanych z dysfunkcjami lub niewłaściwym ustawieniem wewnętrznego zegara organizmu. Przykłady tych zaburzeń obejmują łagodne warunki, takie jak jet lag, jak również bardziej wyniszczające warunki, takie jak opóźnione i zaawansowane zaburzenia snu i czuwania, nieregularne zaburzenia rytmu snu i czuwania oraz zaburzenia pracy zmianowej.

Co to jest rytm okołodobowy?

Rytm okołodobowy jest kluczowy dla różnych procesów fizjologicznych. Oprócz snu, rytm ten pomaga regulować temperaturę ciała, odżywianie i trawienie oraz aktywność hormonalną. Główny zegar okołodobowy znajduje się w podwzgórzu mózgu i składa się z klastra białek znanych jako jądro nadskrzyżowaniowe (SCN). U zdrowego dorosłego człowieka zegar ten resetuje się – lub „nakręca” – co 24 godziny w oparciu o cykle światła i ciemności. Zdrowa osoba, która budzi się rano, będzie stopniowo stawać się bardziej zmęczona w ciągu dnia, a uczucie senności osiągnie szczyt wieczorem, kiedy jest ciemno.

Rytm snu osoby zmienia się i ewoluuje z wiekiem. To dlatego nastolatki często kładą się spać później niż młodsze dzieci i dorośli. Z wiekiem mamy tendencję do chodzenia spać i budzenia się we wcześniejszych porach dnia.

Co to jest zaburzenie snu związane z rytmem okołodobowym?

Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Zaburzeń Snu Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu (AASM), zaburzenie snu i czuwania związane z rytmem okołodobowym występuje z powodu zmiany wewnętrznego systemu pomiaru czasu organizmu, niezdolności zegara do dostosowania się do rytmu okołodobowego co 24 godziny lub z powodu braku zgodności między zegarem a środowiskiem zewnętrznym osoby.

Jakie są objawy zaburzeń snu związanych z rytmem okołodobowym?

Objawy tych zaburzeń mogą się różnić, ale większość z nich powoduje nadmierną senność w ciągu dnia. Bezsenność – trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu – to kolejny powszechny problem związany z tymi zaburzeniami.

Formalna diagnoza zaburzeń rytmu okołodobowego snu i czuwania obejmuje określone kryteria, w tym:

1. Przewlekłe lub nawracające zaburzenia snu wynikające ze zmian wewnętrznego rytmu okołodobowego danej osoby lub rozbieżności między ich rytmem okołodobowym a pożądanym lub wymaganym harmonogramem pracy lub życia społecznego.
2. Objawy bezsenności i/lub nadmierna senność w ciągu dnia.
3. Klinicznie istotne zaburzenia lub upośledzenie sprawności umysłowej, fizycznej, społecznej, zawodowej lub edukacyjnej danej osoby, które można przypisać zaburzeniom snu.

Jak pokazują te kryteria, zaburzenia snu związane z rytmem okołodobowym mogą wywoływać znaczące skutki zdrowotne, w tym problemy w pracy lub szkole, jak również zwiększone ryzyko wypadków samochodowych lub w miejscu pracy.

Types of Circadian Rhythm Sleep-Wake Disorders

Based on AASM classifications, the separate types of circadian rhythm sleep-wake disorders include the following:

Delayed and Advanced Sleep-Wake Phase Disorders

Delayed sleep-wake phase disorder occurs when a person’s sleep-wake cycle is pushed back more than two hours beyond what is considered a typical sleep schedule. Opóźniony rytm okołodobowy może powodować, że ludzie zmagają się z zasypianiem w nocy i budzeniem się wcześniej rano. Osoby z tym zaburzeniem często cierpią z powodu braku snu, jeśli mają obowiązki szkolne lub zawodowe, które wymagają wczesnej pobudki. Wiele osób z tym zaburzeniem są uważane za chronotypy wieczorne, lub nocne sowy; jego częstość występowania dla młodych dorosłych i młodzieży jest 7 do 16%.

Zaawansowane zaburzenia fazy snu i czuwania jest zasadniczo odwrotnie: osoba ma tendencję do zasypiania i budzenia się więcej niż dwie godziny przed pożądanym czasem. Zaawansowany wiek jest głównym czynnikiem ryzyka dla tego zaburzenia.

W celu otrzymania diagnozy dla opóźnionego lub zaawansowanego zaburzenia fazy snu i czuwania, pacjent musi doświadczać objawów przez co najmniej trzy miesiące. Ponadto, muszą oni również zgłaszać poprawę jakości i długości snu, jeśli pozwolą sobie na przestrzeganie własnego harmonogramu snu (a nie harmonogramu dyktowanego przez pracę lub inne zobowiązania).

Nierównomierne zaburzenia rytmu snu i czuwania

Zaburzenie to charakteryzuje się niespójnymi wzorcami snu bez stabilnego rytmu lub dopasowania do cykli dzień-noc. Nieprawidłowe okresy snu mogą powodować zarówno trudności w zasypianiu, jak i nadmierną senność w ciągu dnia. Większość osób z zaburzeniami rytmu snu i czuwania cierpi na zaburzenia neurorozwojowe lub neurodegeneracyjne, takie jak choroba Parkinsona, choroba Alzheimera czy choroba Huntingtona. Zaburzenie to zaobserwowano również u dzieci z zaburzeniami rozwoju.

Fragmentaryczny cykl snu w tym zaburzeniu zazwyczaj daje okresy snu, które trwają cztery godziny lub mniej. W rezultacie, osoby z zaburzeniami rytmu snu i czuwania często drzemią w ciągu dnia. Fragmentacja snu może być bardziej dotkliwe dla pacjentów z chorobą Alzheimera, którzy doświadczają sundowning, który obejmuje niepokój, pobudzenie, lub dezorientacji, które zbiegają się z zachodem słońca.

Non-24-Hour Sleep-Wake Rhythm Disorder

Znany również jako free-running disorder, non-24-hour sleep-wake zaburzenia rytmu występuje, gdy wewnętrzny zegar nie resetuje się co 24 godziny. W rezultacie, normalny okres snu danej osoby jest stale przesuwany, pracując na swój sposób wokół zegara w okresie dni lub tygodni. Nasilenie objawów często zależy od harmonogramu danej osoby i tego, czy jej obowiązki kolidują z cyklem snu.

Osoby z tym schorzeniem mogą mieć objawy bezsenności i nadmiernej senności w ciągu dnia, gdy ich okresy snu nie pasują do harmonogramu ich życia społecznego i zawodowego. Kiedy ich harmonogram wyrównuje się z okresami snu, osoba z tą chorobą doświadcza niewielu, jeśli w ogóle, zaburzeń snu.

To zaburzenie dotyka przede wszystkim ludzi, którzy są całkowicie niewidomi. Oczy całkowicie niewidomej osoby nie może przekazać tyle sygnałów świetlnych do mózgu, co prowadzi do zamieszania o porze dnia. W rezultacie, ich wewnętrzny zegar często nie jest w stanie dopasować się do 24-godzinnego cyklu. Od 50% do 80% osób niewidomych zgłasza zaburzenia snu, a eksperci szacują, że połowa osób całkowicie niewidomych ma zaburzenia rytmu snu i czuwania w cyklu innym niż 24-godzinny. Diagnoza wymaga objawów, które utrzymują się przez co najmniej trzy miesiące.

Zaburzenia pracy zmianowej

Ludzie, których praca wymaga od nich pracy częściowo lub całkowicie w nocy często doświadczają zaburzeń pracy zmianowej, które charakteryzują się bezsennością i nadmierną sennością w ciągu dnia. Termin „praca zmianowa” może odnosić się do każdej zmiany, która wypada poza tradycyjny harmonogram od 9 rano do 5 po południu, ale zaburzenie pracy zmianowej zazwyczaj dotyka tych, którzy pracują późno w nocy i/lub wcześnie rano. Rotating zmiany składające się z dnia i nocy godzin może również prowadzić do zaburzeń snu i dzień grogginess.

Większość ludzi z zaburzeniami pracy shift stracić od jednej do czterech godzin snu dla każdego 24-godzinnego okresu, a dostosowanie do pracy raz ich zmiana zaczyna się może stać się coraz trudniejsze w czasie. Zaburzenie to może być szczególnie niebezpieczne, ponieważ zwiększa ryzyko wypadków w miejscu pracy lub na drodze podczas późnej nocy lub wczesnym rankiem dojazdu.

Ludzie z tą chorobą mogą również rozwijać wrzody, i samoleczenia z alkoholem lub narkotykami w celu uzyskania wystarczającej ilości snu. Szacunki różnią się, ale uważa się, że aż 38% pracowników zmianowych ma to zaburzenie. Jest on równie powszechny wśród płci i różnych grup rasowych.

Jet Lag

Większość ludzi doświadcza jet lag po lotach, które przechodzą przez wiele stref czasowych. Stan ten, charakteryzujący się tymczasowymi zaburzeniami snu i zmęczeniem w ciągu dnia, stanowi okres przejściowy, podczas którego wewnętrzny zegar danej osoby musi zsynchronizować się z czasem lokalnym. Objawy jet lag zazwyczaj zaczynają się jeden do dwóch dni po locie i mogą utrzymywać się przez tydzień lub dwa.

Podróże na wschód mają tendencję do produkowania bardziej dotkliwych jet lag niż podróże na zachód; podróże na północ i południe zazwyczaj skutkują niewielkim lub żadnym jet lag, chyba że samolot przekracza dwie lub więcej stref czasowych. Dodatkowo, nasilenie objawów często koreluje z liczbą przekroczonych stref czasowych; dla wielu ludzi, ciało będzie wymagać jednego dnia dostosowania dla każdej strefy czasowej.

Jet lag nie jest zazwyczaj poważny warunek, ale może napędzać ludzi w dół spirali, jeśli nie praktykują zdrowej higieny snu podczas tego okresu po locie. Utrzymujące się objawy mogą prowadzić do bezsenności i innych poważniejszych zaburzeń snu.

Inne zaburzenia snu związane z rytmem okołodobowym

Zaburzenia w tej kategorii są zazwyczaj związane z podstawowymi warunkami zdrowotnymi. Przypominają one inne zaburzenia snu związane z rytmem okołodobowym wymienione powyżej pod względem ogólnych objawów, w tym bezsenności i nadmiernej senności w ciągu dnia, ale pacjenci nie spełniają kryteriów diagnostycznych. Są to rzadkie przypadki, które zazwyczaj wymagają indywidualnej opieki lekarza lub specjalisty ds. snu.

Leczenie zaburzeń snu związanych z rytmem okołodobowym

Leczenie zaburzeń snu związanych z rytmem okołodobowym zależy od konkretnej diagnozy pacjenta. Większość zabiegów podkreśla znaczenie dobrej higieny snu, zdrowego środowiska snu i spójnego harmonogramu sen-budzenie. Czynniki te mogą poprawić entrainment i zmniejszyć niedobór snu dla osób z tymi zaburzeniami.

Leczenie zaburzeń snu rytmu okołodobowego może obejmować suplementy melatoniny. Suplementy te powinny być przepisane przez lekarza i podawane w określonym czasie, aby wywołać uczucie senności. Odpowiednio rozłożone w czasie dawki melatoniny mogą skutecznie przeorientować rytm okołodobowy i harmonogram entrainment. Zawsze skonsultuj się z lekarzem przed podjęciem melatoniny, aby upewnić się, że jesteś wystarczająco zdrowy, aby to zrobić.

Timed jasne światło ekspozycji w godzinach porannych może pomóc ludziom z opóźnionym zaburzeniem fazy snu i czuwania, podczas gdy ta sama ekspozycja w godzinach wieczornych może być stosowana w leczeniu tych z zaawansowanym zaburzeniem fazy snu i czuwania. Ten rodzaj terapii światłem może zachęcać do zdrowego przesunięcia rytmu okołodobowego.

Dla osób z zaburzeniami pracy zmianowej, czasowa ekspozycja na światło podczas ich zmiany może być pomocna. Pacjenci ci mogą również skorzystać z reżimu drzemki przed pracą i umiarkowanego spożycia kofeiny podczas ich zmiany. Strategie radzenia sobie z pozostaniem w stanie czuwania podczas ich zmiany i snu w ciągu dnia może być również skuteczne. Strategie te obejmują unikanie jasnego światła w ciągu dnia, ekspozycję na jasne światło w pracy i utrzymywanie optymalnego środowiska snu. Suplementy melatoniny lub leki hipnotyczne mogą służyć jako środki ułatwiające zasypianie w ciągu dnia, ale są to rozwiązania tymczasowe i nie spowodują korekty zaburzeń rytmu okołodobowego.