Samenvatting v Hoofdgedachte
Laten we even teruggaan. Het verschil tussen een samenvatting en een hoofdgedachte is de lengte. Ze geven allebei alleen de belangrijke details uit de tekst, maar de hoofdgedachte vat de tekst in één zin samen. Daarom wordt een hoofdgedachte gedefinieerd als een samenvatting in één zin.
- Voor informatieve teksten introduceer je de hoofdgedachte met het concept van krantenkoppen. In een enkele verklaring (minus een eindteken), kranten identificeren het onderwerp van een artikel en zijn specifieke invalshoek of hoofdgedachte in de kop.
- Voor literatuur, worden hoofdgedachten gecommuniceerd met behulp van het kader Iemand, Wilde, Maar, Dus, Toen. Assepoester wilde naar het bal, maar haar boze stiefmoeder wilde haar niet laten gaan, dus kreeg ze een goede fee en ontmoette toen haar prins op het witte paard.
Hoofdgedachte versus thema
Voordat we hoofdgedachte versus thema tegenover elkaar zetten, moeten we eerst de definitie van thema verduidelijken.
Het thema is een les, een moraal, iets dat we leren door karakterkeuzes en ervaringen. Het is geen onderwerp van 1-3 woorden (bijv. vriendschap) maar een zin (bijv. Vriendschap is te vinden in vreemden.).
Sinds zowel thema’s als hoofdgedachten worden gecommuniceerd in uitspraken van één zin, dan is lengte NIET het onderscheidende kenmerk.
Het grote verschil is dat hoofdgedachte-zinnen altijd specifieke details over de tekst bevatten (bijv. namen van personages, specifieke plaatsen, bepaalde gebeurtenissen). Herlees het voorbeeld van Assepoester hierboven nog eens. In één (lange) zin leert de lezer het specifieke personage, haar probleem, en de oplossing ervan kennen.
Thematische uitspraken zijn echter veel globaler. Zij identificeren nooit details uit een specifieke tekst. In plaats daarvan gebruiken ze vaak woorden als Mensen moeten… Men moet… Individuen kunnen… Dit is om te benadrukken dat de levensles die het personage heeft geleerd, ook voor de lezer geldt.
Voorbeelden van thema’s in Assepoester zijn:
- Je moet nooit ophouden met wensen, want dromen kunnen echt uitkomen.
- Eindelijk zegevieren goede mensen over degenen die slecht zijn.
Merk op dat deze ene tekst verschillende thema’s heeft. Er is niet één “goed antwoord” op de thematische vraag van een tekst. Dring er in feite bij de leerlingen op aan om meerdere lessen te overwegen die door de verschillende personages worden geleerd. Sommige thema’s zullen duidelijker zijn en verder ontwikkeld worden dan andere. Maar er zijn altijd hints naar meerdere levenslessen.
Specifiek versus breed
Je zou vier teksten kunnen lezen met vier verschillende groepen personages, elk met een ander probleem dat wordt opgelost. Elke tekst zou daarom een VERSCHILLENDE hoofdgedachtezin hebben.
Diezelfde vier verhalen zouden echter ook allemaal hetzelfde thema kunnen hebben. Ze zouden allemaal kunnen onthullen dat “Vriendschap kan komen in de vorm van vreemden.”
Dit is een ander onderscheid tussen hoofdgedachte en thema. Hoewel hetzelfde brede thema voor meerdere teksten kan gelden, zal elke tekst altijd zijn eigen specifieke hoofdgedachte hebben.