Free Press

Muziektherapie – een vorm van beeldende kunst waarbij muziek wordt gebruikt om het fysieke, psychologische en sociale welzijn van mensen te verbeteren en te behouden – omvat een breed scala aan activiteiten, zoals het luisteren naar muziek, zingen en het bespelen van een muziekinstrument.

Deze vorm van therapie wordt gegeven door een opgeleide therapeut en wordt vaak toegepast in ziekenhuizen, revalidatiecentra, scholen, penitentiaire inrichtingen, verpleeghuizen en verzorgingstehuizen.

• Geschiedenis van muziektherapie
• Wie kan er baat hebben bij muziektherapie?
• Wat gebeurt er tijdens een muziektherapiesessie?
• Opleiding voor muziektherapeuten
• Beperkingen van muziektherapie

Geschiedenis van muziektherapie

Muziek wordt al eeuwenlang als therapeutisch middel gebruikt en heeft aantoonbaar effect op veel gebieden van de hersenen, waaronder de gebieden die betrokken zijn bij emotie, cognitie, gewaarwording en beweging. Dit feit, in combinatie met het innemende karakter van muziek en de diversiteit aan muziekvormen, maakt muziek bij uitstek geschikt voor de behandeling van een breed scala aan lichamelijke en geestelijke problemen, waaronder depressie, angst en hoge bloeddruk.

Toen rondreizende muziekgroepen tijdens en na de beide wereldoorlogen voor in het ziekenhuis opgenomen veteranen speelden, begonnen artsen en clinici zich bewust te worden van de krachtige effecten die muziek op het genezingsproces heeft en vroegen zij om professionele musici in te huren bij de ziekenhuizen. Dit creëerde een behoefte aan gespecialiseerde training in de juiste toepassing van muziek als therapeutische methode.

Geleidelijk aan begonnen hogescholen en universiteiten muziektherapie op te nemen als onderdeel van hun curriculum, te beginnen met de Michigan State University in 1944. In 1950 werd de eerste grote beroepsorganisatie voor muziektherapeuten opgericht, die bekend werd als de National Association for Music Therapy (NAMT). In 1998 werd de American Music Therapy Association (AMTA) gevormd uit een fusie tussen de NAMT en de American Association for Music Therapy. De AMTA richt zich op het vergroten van het bewustzijn van en de toegang tot muziektherapiediensten en bevordert tegelijkertijd de vooruitgang van onderwijs, opleiding, professionele normen en onderzoek op het gebied van muziektherapie.

Wie kan baat hebben bij muziektherapie?

Muziektherapie kan veel mensen ten goede komen. De veelzijdige aard van muziek betekent dat zij kan worden toegepast bij de behandeling van zowel lichamelijke als psychische problemen. In sommige gevallen heeft het therapeutisch gebruik van muziek mensen kunnen helpen op een manier die andere vormen van therapie niet hebben gedaan, omdat het soms reacties kan uitlokken die bij meer traditionele vormen van behandeling niet aan het licht komen. Wanneer mensen het moeilijk vinden om zich verbaal uit te drukken, kunnen zij bij muziektherapie een grotere mate van belangstelling en betrokkenheid tonen dan bij een meer traditionele vorm van therapie. Een achtergrond in muziek is niet vereist om van deze benadering te kunnen profiteren.

Omdat muziek positieve emoties kan oproepen en beloningscentra in de hersenen kan stimuleren, is muziektherapie vaak in staat om symptomen van geestelijke gezondheidsproblemen te verlichten, zoals:

• Depressie
• Mood-gerelateerde zorgen
• Anxiety
• Schizofrenie
• Substance dependency
• Autism
• Personality issues
• Insomnia
• Dementie

Muziektherapie kan zowel de cognitieve beoordelen als verbeteren, sociaal, emotioneel en motorisch functioneren, en studies hebben positieve resultaten aangetoond bij mensen met intellectuele of lichamelijke moeilijkheden, hersenletsels of de ziekte van Alzheimer. Dit type therapie is ook gebruikt bij de behandeling van lichamelijke aandoeningen zoals kanker en hoge bloeddruk.

De positieve effecten van muziektherapie zijn niet beperkt tot mensen die te maken hebben met ernstige of langdurige lichamelijke en psychologische problemen, en deze therapie kan mensen in een verscheidenheid aan situaties ten goede komen. Muziek wordt vaak gebruikt om het stressniveau en de pijnperceptie bij kraamvrouwen te verminderen en wordt in verband gebracht met verbeteringen in het gevoel van eigenwaarde, het zelfbeeld, verbale communicatie, prosociaal gedrag, socialisatievaardigheden, groepscohesie en copingvaardigheden.

Wat gebeurt er tijdens een muziektherapiesessie?

De interventiemethoden die in muziektherapie worden gebruikt, kunnen grofweg worden verdeeld in actieve en receptieve technieken. Wanneer iemand muziek maakt, hetzij door te zingen, te zingen, muziekinstrumenten te bespelen, te componeren of te improviseren, gebruikt die persoon actieve technieken. Receptieve technieken, daarentegen, betreffen het luisteren naar en reageren op muziek, bijvoorbeeld door middel van dans of de analyse van teksten. Actieve en receptieve technieken worden vaak gecombineerd tijdens de behandeling, en beide worden gebruikt als uitgangspunt voor het bespreken van gevoelens, waarden en doelen.

Muziektherapie kan worden uitgevoerd met individuen of in groepen, en de muziek kan worden gekozen door de therapeut of door de persoon die in therapie is. Een muziektherapeut zal er over het algemeen voor zorgen dat het type en de modus van de gekozen muziekvorm, evenals de timing van de muziekinterventie, geschikt zijn om aan de behoeften en doelen van de persoon in therapie te voldoen.

Bij het introduceren van muziek baseren therapeuten hun selecties vaak op het Iso-principe, dat stelt dat muziek meer kans heeft om invloed te hebben als het aansluit bij de huidige toestand van een individu. Therapeuten proberen er daarom voor te zorgen dat de tekst en melodie van een gekozen muziekstuk goed aansluiten bij de stemming en psychologische toestand van de persoon in therapie.

Songwriting wordt vaak gebruikt in muziektherapie en kan het schrijven van originele liedjes of het aanpassen van bestaande liedjes inhouden, waarbij het laatste een meer gestructureerde benadering van het schrijven is. Iemand kan een lied wijzigen door enkele woorden of regels te veranderen, nieuwe coupletten toe te voegen, of een geheel nieuwe tekst te schrijven die past bij de bestaande melodie. In gevallen waarin liedjes vrij gecomponeerd worden, kan de therapeut een emotie of onderwerp aanreiken om als uitgangspunt te dienen.

Muziektherapie kan op verschillende manieren worden toegepast:

• Wanneer iemand na een beroerte moeite heeft met communiceren, kan het zingen van woorden of korte zinnen op een eenvoudige melodie vaak de spraakproductie en vloeiendheid verbeteren.
• Een persoon met verminderde motorische vaardigheden kan de fijne motoriek verbeteren door eenvoudige melodieën op een piano te spelen of een ritme uit te tikken op drumpads. Luisteren naar een ritmische stimulans, zoals een metronoom, kan een persoon ook helpen bij het initiëren, coördineren en timen van hun bewegingen.
• Een therapeut kan een muziekstuk spelen voor kinderen met autisme die beperkte sociale vaardigheden hebben en hen vragen om zich de emotionele toestand voor te stellen van de persoon die de muziek heeft gemaakt of van de persoon die het speelt. Door dit te doen, kan een persoon met autisme het vermogen ontwikkelen of versterken om rekening te houden met de emoties die anderen ervaren.
• Groepsdrumcirkels zijn gebruikt om ontspanning op te wekken, een uitlaatklep voor gevoelens te bieden, en sociale verbondenheid tussen leden van een groep te bevorderen. Groepsleden kunnen in een cirkel zitten met een handtrommel terwijl de therapeut hen leidt in drumactiviteiten waarbij de groepsleden één voor één of allemaal tegelijk drummen. Degenen die deel uitmaken van de cirkel kan worden gevraagd om uit te drukken hoe ze zich voelen door het spelen van een ritme op hun trommel of de groep kan worden gevraagd om muziek te improviseren als een middel om de groepscohesie te vergroten.
• Muziek kan worden opgenomen in geleide beeldspraak of progressieve spierontspanningstechnieken om de effectiviteit van deze methoden te vergroten.

Opleiding voor muziektherapeuten

Wie muziektherapeut wil worden, moet minstens een bachelordiploma muziektherapie hebben van een instelling die is goedgekeurd door de American Music Therapy Association (AMTA). Muziek therapie programma’s omvatten cursuswerk en een stage in een onderwijs-en / of gezondheidszorginstelling. Na het succesvol afronden van een van de AMTA-goedgekeurde programma’s, moeten mensen het nationale examen aangeboden door de Certification Board for Music Therapists (CBMT) te nemen. Als ze slagen voor het examen, ontvangen ze de geloofsbrief Music Therapist-Board Certified (MT-BC), die nodig is voor de beroepspraktijk. Board certificering wordt elke vijf jaar vernieuwd, en om deze geloofsbrief te behouden, moeten muziektherapeuten opnieuw het CBMT-examen afleggen of 100 hercertificeringscredits halen binnen elke periode van vijf jaar.

Beperkingen van muziektherapie

Muziektherapie levert over het algemeen positieve resultaten op, maar het wordt niet aanbevolen als een op zichzelf staande behandeling voor ernstige medische en psychiatrische problemen. Hoewel muziek kan helpen om sommige symptomen van deze aandoeningen te verlichten, kunnen andere vormen van behandeling zoals medicatie, fysiotherapie of psychotherapie ook noodzakelijk zijn.

Daarnaast, terwijl het mogelijk is voor elke vorm van muziek om effectief te worden gebruikt in muziektherapie, zullen niet alle individuen elk type muziek als therapeutisch ervaren. Het voordeel van een bepaalde muzieksoort zal vaak afhangen van de voorkeuren van een individu en de aandoening die hij ervaart, en sommige muziekvormen kunnen juist onrust veroorzaken. Om succes te behalen met muziektherapie, zal een therapeut er waarschijnlijk voor moeten zorgen dat de muzikale voorkeuren van het individu in behandeling in overweging worden genomen.

1. American Music Therapy Association. (2015). Wat is muziektherapie? Retrieved from http://www.musictherapy.org/faq/
2. Boxill, E. H., & Chase, K. M. (2007). Muziektherapie: Een overzicht. In Muziektherapie bij ontwikkelingsstoornissen (2nd ed.) . Retrieved from http://www.proedinc.com/Downloads/12109Ch01.pdf
3. Gooding, L. F. (2008). Je innerlijke stem vinden via zang: Het bereiken van adolescenten met technieken uit de poëzietherapie en muziektherapie. Journal of Poetry Therapy, 21(4), 219-229.
4. Jamabo, T. A., & George, I. R. (2014). Muziek als therapie voor depressie bij vrouwen: Een theoretisch perspectief. International Journal of Academic Research, 6(4), 227-231.
5. Thompson, W. F., & Schlaug, G. (2015). De helende kracht van muziek. Scientific American Mind, 26(2), 32-41.
6. Winkelman, M. (2003). Complementaire therapie bij verslaving: “Drumming out drugs.” American Journal of Public Health, 93(4), 647-651.