De Zijderoute was een netwerk van handelsroutes dat China en het Verre Oosten met het Midden-Oosten en Europa verbond. Toen de Han-dynastie in China in 130 v. Chr. officieel de handel met het Westen opende, bleven de zijderoute-routes in gebruik tot 1453 n. Chr., toen het Ottomaanse Rijk de handel met China boycotte en de routes sloot. Hoewel het bijna 600 jaar geleden is dat de Zijderoute voor internationale handel werd gebruikt, hadden de routes een blijvende invloed op de handel, cultuur en geschiedenis die zelfs vandaag nog doorklinkt.
Royal Road
De Zijderoute heeft de handel tussen het Verre Oosten en Europa mogelijk formeel geopend tijdens de Han Dynastie, die China regeerde van 206 v. Chr. tot 220 n. Chr. Han Keizer Wu stuurde de keizerlijke gezant Zhang Qian om in 138 v. Chr. contact te leggen met culturen in Centraal Azië, en zijn reisverslagen gaven waardevolle informatie over de mensen en landen die in het westen lagen. Maar het vervoer van goederen en diensten langs deze routes gaat nog verder terug.
De Koninklijke Weg, die Susa (in het huidige Iran) meer dan 1600 mijl westwaarts verbond met Sardis (bij de Middellandse Zee in het huidige Turkije), werd door de Perzische heerser Darius I tijdens het Achaemenidische Rijk aangelegd – zo’n 300 jaar vóór de opening van de Zijderoute.
De Perzen breidden de Koninklijke Weg ook uit met kleinere routes die Mesopotamië met het Indiase subcontinent verbonden, alsmede Noord-Afrika via Egypte.
Alexander de Grote, heerser van het oude Griekse koninkrijk Macedonië, breidde zijn heerschappij uit tot in Perzië via de Koninklijke Weg. Delen van de doorgaande weg werden uiteindelijk opgenomen in de Zijderoute.
Silk Road History
De oost-west handelsroutes tussen Griekenland en China begonnen open te gaan in de eerste en tweede eeuw v.Chr. Het Romeinse Rijk en het Kushan Rijk (dat heerste over grondgebied in wat nu Noord-India is) profiteerden ook van de handel die ontstond door de route langs de Zijderoute.
Het is interessant dat het oude Griekse woord voor China “Seres” is, wat letterlijk “het land van zijde” betekent.
Hoewel, ondanks dit duidelijke verband met de naam, de term “Zijderoute” pas in 1877 werd bedacht, toen de Duitse geograaf en historicus Ferdinand von Richthofen het voor het eerst gebruikte om de handelsroutes te beschrijven.
Historici geven nu de voorkeur aan de term “Zijderoutes,” die nauwkeuriger weergeeft dat er meer dan één doorgaande weg was.
Zijderoute naar China
De Zijderoute-routes omvatten een groot netwerk van strategisch gelegen handelsposten, markten en doorgaande wegen, ontworpen om het vervoer, de uitwisseling, de distributie en de opslag van goederen te stroomlijnen.
Routes strekten zich uit van de Grieks-Romeinse metropool Antiochië over de Syrische woestijn via Palmyra naar Ctesiphon (de Parthische hoofdstad) en Seleucia aan de rivier de Tigris, een Mesopotamische stad in het huidige Irak.
Vanuit Seleucia liepen routes oostwaarts over het Zagrosgebergte naar de steden Ecbatana (Iran) en Merv (Turkmenistan), vanwaar aanvullende routes naar het huidige Afghanistan en oostwaarts naar Mongolië en China liepen.
De zijderoute leidde ook naar havens aan de Perzische Golf, van waaruit de goederen via de rivieren Tigris en Eufraat werden getransporteerd.
Routes vanuit deze steden stonden ook in verbinding met havens langs de Middellandse Zee, van waaruit goederen werden verscheept naar steden in het hele Romeinse Rijk en naar Europa.
Silk Road Economic Belt
Ondanks dat de naam “Zijderoute” is afgeleid van de populariteit van Chinese zijde onder handelaren in het Romeinse Rijk en elders in Europa, was het materiaal niet de enige belangrijke export van het Oosten naar het Westen.
De handel langs de zogenaamde economische gordel van de Zijderoute omvatte fruit en groenten, vee, graan, leer en huiden, gereedschappen, religieuze voorwerpen, kunstwerken, edelstenen en metalen en – misschien nog belangrijker – taal, cultuur, religieuze overtuigingen, filosofie en wetenschap.
Goederen als papier en buskruit, beide uitgevonden door de Chinezen tijdens de Han-dynastie, hadden een duidelijke en blijvende invloed op de cultuur en geschiedenis in het Westen. Zij behoorden ook tot de meest verhandelde artikelen tussen Oost en West.
Papier werd in de 3e eeuw v. Chr. in China uitgevonden, en het gebruik ervan verspreidde zich via de Zijderoute, waar het rond 700 n. Chr. eerst in Samarkand aankwam, alvorens via de toenmalige islamitische havens van Sicilië en Spanje naar Europa te trekken.
De komst van papier naar Europa stimuleerde natuurlijk belangrijke industriële veranderingen, waarbij het geschreven woord voor het eerst een belangrijke vorm van massacommunicatie werd. De uiteindelijke ontwikkeling van de drukpers van Gutenberg maakte de massaproductie van boeken en, later, kranten mogelijk, waardoor een bredere uitwisseling van nieuws en informatie mogelijk werd.
Silk Road Spices
Daarnaast werden de rijke specerijen van het Oosten snel populair in het Westen, en veranderden de keuken in een groot deel van Europa.
Op vergelijkbare wijze migreerden technieken voor het maken van glas vanuit de islamitische wereld oostwaarts naar China.
De oorsprong van buskruit is minder goed bekend, hoewel er al in de jaren 600 in China verwijzingen zijn naar vuurwerk en vuurwapens. Historici geloven dat buskruit inderdaad langs de zijderoute naar Europa werd geëxporteerd, waar het in de jaren 1300 verder werd verfijnd voor gebruik in kanonnen in Engeland, Frankrijk en elders.
De natiestaten die er toegang toe hadden, hadden duidelijke oorlogsvoordelen, en dus had de export van buskruit een enorme invloed op de politieke geschiedenis van Europa.
Oostwaartse Exploratie
De zijderoute opende ook doorgangswegen voor ontdekkingsreizigers die de cultuur en geografie van het Verre Oosten beter wilden begrijpen.
De beroemde Venetiaanse ontdekkingsreiziger Marco Polo gebruikte de Zijderoute om van Italië naar China te reizen, dat toen onder controle stond van het Mongoolse Rijk, waar zij in 1275 aankwamen.
Met name reisden zij niet per boot, maar per kameel via routes over land. Ze kwamen aan in Xanadu, het weelderige zomerpaleis van de Mongoolse keizer Kublai Khan.
In totaal bracht de ontdekkingsreiziger 24 jaar door in Azië, werkend aan het hof van Kublai Khan, misschien als belastinginner.
Marco Polo keerde terug naar Venetië, opnieuw via de zijderoute, in 1295, net toen het Mongoolse Rijk in verval raakte. Zijn reizen over de Zijderoute werden de basis voor zijn boek, “De reizen van Marco Polo,” dat de Europeanen een beter begrip gaf van de Aziatische handel en cultuur.
Bronnen
Silk Road: Ancient History Encyclopedia. Ancient.eu.
Lijst van heersers van het oude Griekenland. Metmuseum.org.
Handel tussen de Romeinen en de keizerrijken van Azië. Metmuseum.org.
Over de Zijderoute: UNESCO. En.unesco.org.
De erfenis van de zijderoute. Yale University.
China’s Gift to the West. Columbia University.
De mijlpaal Herodotus: The Histories. Onder redactie van Robert B. Strassler.
Royal Road. GlobalSecurity.org.