Prawa lesbijek, gejów i biseksualistów w dążeniu do równouprawnienia znalazły się w centrum uwagi. Lesbijki i geje walczą w Kongresie o swoje prawa człowieka, a także w sądach i na ulicach. Znane osoby ujawniają publicznie swoją orientację seksualną, a postacie homoseksualne są przedstawiane w filmach i telewizji. Pomimo tych postępów w amerykańskim mainstreamie, lesbijki, geje i osoby biseksualne nadal spotykają się z dyskryminacją we wszystkich dziedzinach życia. Żadne prawo federalne nie zabrania zwolnienia lub odmowy przyjęcia do pracy ze względu na orientację seksualną. Największy pracodawca w kraju, wojsko amerykańskie, otwarcie dyskryminuje gejów i lesbijki, a homoseksualistom odmawia się prawa do zawierania małżeństw.
Jeden stan próbował nawet wykluczyć gejów i lesbijki z procesu wykorzystywanego do uchwalania ustaw. W 1992 roku w Kolorado weszła w życie poprawka nr 2, która uchyliła istniejące prawo stanowe i zakazała wprowadzania w przyszłości przepisów chroniących lesbijki, gejów i biseksualistów przed dyskryminacją. Sąd Najwyższy odrzucił tę poprawkę w przełomowej decyzji z 1996 roku Romer v. Evans.
Nowożytny ruch praw gejów rozpoczął się w dramatyczny sposób w czerwcu 1969 roku w Nowym Jorku w Geenwich Village, kiedy policja w typowym „nalocie” próbowała aresztować ich za samo przebywanie w gejowskim barze. Patroni Stonewall Inn walczyli. Wykorzystując wiele elementarnych strategii masowych procesów sądowych, które były stosowane przez innych aktywistów XX wieku, ruch homoseksualny osiągnął znaczące korzyści. Oto niektóre z rezultatów tej nieustającej walki:
- Dziewięć stanów, Dystrykt Kolumbii, ponad 200 gmin i setki firm i uniwersytetów zabraniają dyskryminacji.
- Programy „Partnerstwa lokalnego” w dziesiątkach gmin i setkach prywatnych instytucji, w tym niektórych z największych krajowych korporacji i uniwersytetów uznają lesbijskie i gejowskie pary pracownicze.
- Prawo sodomii, zwykle używane do usprawiedliwiania dyskryminacji osób homoseksualnych, istniało we wszystkich 50 stanach: teraz tylko 19 stanów je ma.
Jak lesbijki i geje zdobywają władzę, wrogość wobec osób homoseksualnych stała się bardziej otwarta i kąśliwa:
- Nawet jeśli orientacja seksualna nie jest związana z indywidualnymi zdolnościami, nadal pozostaje podstawą do decyzji o zatrudnieniu w sektorze publicznym i prywatnym w wielu stanach i miastach.
- Homofobiczny backlash spowodował wzrost liczby „przestępstw z nienawiści”, w tym morderstw przeciwko osobom uznawanym za homoseksualne. W pięciu dużych miastach, które prowadziły rejestry, między 1988 a 1993 rokiem nastąpił 127% wzrost przemocy wobec gejów.
- Lesbophomosexual clubs in high schools and some institutions of higher education are denied of official recognition, access to funding and services on their premises. Podczas ery McCarthy’ego w latach 40-tych i 50-tych XX wieku, szerzyły się bigoteryjne uprzedzenia; zwolniono co najmniej 1700 pracowników federalnych podejrzanych o bycie lesbijkami lub homoseksualistami, których nazwano „zboczeńcami” i „wywrotowcami”. Dziś rząd nadal prowadzi dyskryminującą politykę w siłach zbrojnych.
W 1986 roku, po wspieraniu walki lesbijek i gejów przez ponad dwie dekady, ACLU założyło krajowy Projekt Praw Lesbijek i Gejów. Działając w ścisłej współpracy z 53 oddziałami ACLU w całym kraju, projekt koordynuje najbardziej rozległe w kraju programy na rzecz praw gejów. Przewiduje ona wiele przyszłych bitew i wyzwań, biorąc pod uwagę rosnącą opozycję ze strony dobrze zorganizowanej i dobrze finansowanej koalicji radykalnych ekstremistów i fundamentalistów.
JAKA JEST KONSTYTUCYJNA PODSTAWA PRAW LESBIJEK, GEJÓW I BISEKSUALISTÓW?
Walka o równość prawną dla lesbijek, gejów i osób biseksualnych opiera się na kilku podstawowych zasadach konstytucyjnych.
Ochrona prawa jest gwarantowana przez Piątą i Czternastą Poprawkę i wzmocniona przez setki praw cywilnych na poziomie lokalnym, stanowym i federalnym. Chociaż Czternasta Poprawka, która została ratyfikowana pod koniec wojny secesyjnej, miała na celu zapewnienie równości prawnej Afroamerykanów. Kongres napisał ją jako ogólną gwarancję równości, a późniejsze sądy interpretowały Klauzulę Równej Ochrony jako zakazującą dyskryminacji ze względu na płeć, religię lub niepełnosprawność. ACLU uważa, że Klauzula zakazuje również dyskryminacji ze względu na orientację seksualną.
Prawo do prywatności, lub „prawo do bycia pozostawionym w spokoju” jest gwarantowane przez Czwartą, Piątą, Dziewiątą i Czternastą Poprawkę. W 1965 r. w sprawie Griswold przeciwko Connecticut odrzucono prawo stanowe zabraniające osobom pozostającym w związku małżeńskim nawet uzyskiwania środków antykoncepcyjnych, powołując się na „strefę prywatności”; w 1967 r. w sprawie Loving przeciwko Wirginii zdekryminalizowano małżeństwa międzyrasowe; w 1972 r. w sprawie Eisenstadt przeciwko Baird uznano prawo osób pozostających w związku małżeńskim do stosowania środków antykoncepcyjnych; w 1973 r. w sprawie Roe przeciwko Wade uznano prawo kobiety do wyboru reprodukcyjnego. Wszystkie te decyzje Sądu Najwyższego podkreślają zasadę, że decyzje dotyczące wyborów intymnych są osobiste i powinny być pozostawione w gestii każdego człowieka.
Wolność słowa i zrzeszania się są chronione przez Pierwszą Poprawkę, która chroni prawo do organizowania się i nakłaniania rządu do zakończenia dyskryminacji, do uznania związków lesbijek i gejów oraz do przyjęcia przepisów zakazujących dyskryminacji w sektorze prywatnym. Obejmuje ona również prawa do tworzenia organizacji społecznych i politycznych, do spotkań towarzyskich w barach i restauracjach, do pokojowych marszów i protestów, do tworzenia sztuki o tematyce gejowskiej oraz do demonstrowania i publicznego wypowiadania się na tematy związane z lesbijkami i gejami.
¨ CZY GEJE I LESBIJKI NIE DOMAGAJĄ SIĘ SPECJALNYCH PRAW I PREFERENCYJNEGO TRAKTOWANIA?
Jak Sąd Najwyższy wyjaśnił w sprawie Romer v. Evans, nie ma nic „specjalnego” w przepisach, które zapobiegają utracie pracy i domów przez ludzi z powodu tego, kim są. Większość z nas uważa prawo do uczestniczenia w życiu codziennym na równych prawach za rzecz oczywistą, mówi Trybunał, albo dlatego, że zgodnie z prawem już je uzyskaliśmy, albo dlatego, że nie podlegamy takiej dyskryminacji. Przepisy zakazujące dyskryminacji po prostu dają lesbijkom i gejom to podstawowe prawo do bycia równoprawnymi uczestnikami społeczności, w których żyją. Większość Amerykanów nie zdaje sobie sprawy, że wiele lesbijek i gejów, którzy spotykają się z dyskryminacją w różnych dziedzinach, od mieszkalnictwa po rodzicielstwo, nie ma możliwości odwołania się do sądu, ponieważ prawo federalne nie zabrania dyskryminacji osób homoseksualnych.
CZY GEJE I LESBIJKI SĄ CHRONIENI PRZED DYSKRYMINACJĄ GDZIEKOLWIEK W KRAJU?
Biznesy otwarcie zwalniają pracowników będących lesbijkami i gejami, a wiele stanów utrzymuje politykę, która wyklucza gejów z pewnych stanowisk. Każdego roku lesbijkom i gejom odmawia się zatrudnienia i dostępu do mieszkań, hoteli i innych obiektów użyteczności publicznej. Wielu innych jest zmuszonych do ukrywania swojego życia, wypierania się swoich rodzin i kłamania na temat swoich bliskich tylko po to, aby „zdać”.
ACLU wierzy, że najlepszym sposobem na skorygowanie dyskryminacji jest wprowadzenie poprawek do wszystkich istniejących federalnych, stanowych i lokalnych praw obywatelskich oraz polityk w przedsiębiorstwach i na uniwersytetach, aby zakazać dyskryminacji ze względu na orientację seksualną.
¨CO Z PARTNERSTWEM DOMOWYM?
Więcej niż tuzin miast, w tym Nowy Jork, Los Angeles, San Francisco, Atlanta, Dystrykt Kolumbii i Minneapolis stworzyły „partnerstwa krajowego” rejestru. Daje to oficjalny status parom tej samej płci, które zarejestrują się w mieście. Linie rządowe i firmy prywatne uznają partnerstwo domowe swoich pracowników. Podczas gdy te ustawy nie przyznają wszystkich praw i obowiązków małżeństwa, generalnie przyznają one niektórym parom kohabitującym niektóre z tych samych praw i obowiązków, które normalnie przyznawane są parom małżeńskim, takie jak prawo do odwiedzenia partnera w szpitalu, ponieważ jest on chory lub znajduje się w niebezpieczeństwie śmierci, czasami prawo do nieobecności w pracy z powodu choroby lub żałoby, a w bardzo niewielu przypadkach ubezpieczenie zdrowotne. Być może najważniejsze jest to, że polityka ta stanowi małe, intymne uznanie dla zaangażowania w te związki, które jest centralnym elementem życia wielu lesbijek i gejów.
DLACZEGO ACLU POPIERA MAŁŻEŃSTWA OSÓB TEJ SAMEJ PŁCI?
Odmawianie parom lesbijek i gejów prawa do zawarcia małżeństwa nie tylko pozbawia ich społecznego i duchowego znaczenia małżeństwa, ale niesie ze sobą poważne konsekwencje praktyczne, które często są tragiczne. Ponieważ nie mogą zawrzeć małżeństwa, partnerzy lesbijek i gejów nie są najbliższymi osobami w czasie kryzysu; nie konsultuje się z nimi kluczowych decyzji medycznych; nie otrzymują pozwolenia na opiekę nad sobą nawzajem; nie są też prawowitymi spadkobiercami siebie nawzajem, gdy, jak większość Amerykanów, nie mają testamentów. Stan cywilny jest często podstawą, na podstawie której pracodawca szacuje wysokość ubezpieczenia zdrowotnego, emerytalnego i innych świadczeń. ACLU uważa, że ponieważ przywiązaliśmy ogromne społeczne konsekwencje do małżeństwa, odmawianie równej ochrony prawnej parom lesbijskim i gejowskim jest po prostu nieprzyznaniem im równej ochrony prawnej.
¨CZYM SĄ „PRAWA SODOMII” I DLACZEGO WARTO DĄŻYĆ DO ICH ZNIESIENIA?
Statuty sodomii ogólnie zabraniają seksu oralnego i analnego nawet między zgadzającymi się dorosłymi. Niektórzy idą dalej. Michigan, na przykład, uznaje „wzmożoną żądzę” i „wzmożoną nieprzyzwoitość” za nielegalne. Kary za łamanie prawa sodomii wahają się od 200 dolarów grzywny do 20 lat więzienia. Chociaż większość przepisów dotyczących sodomii odnosi się zarówno do osób heteroseksualnych, jak i homoseksualnych, są one wykorzystywane przede wszystkim przeciwko osobom homoseksualnym. Na przykład niektóre sądy twierdzą, że prawa dotyczące sodomii usprawiedliwiają oddzielenie homoseksualnych rodziców od ich dzieci. Niektóre miasta stosują prawo sodomii, aby aresztować homoseksualistów za rozmowy o seksie, które heteroseksualne pary prowadzą równolegle każdego dnia.
As long as they remain on the books, sodomy laws represent a threat to the basic privacy of all Americans. W 1986 roku miał miejsce incydent, który doprowadził do słynnej sprawy Bowers v. Hardwick: mężczyzna z Atlanty został aresztowany, kiedy policjant wszedł do jego domu i znalazł go w łóżku z innym mężczyzną. Ponieważ heteroseksualiści robią rzeczy, które naruszają prawa sodomii, prawa te nie powinny być wykorzystywane do usprawiedliwiania dyskryminacji lesbijek i gejów. Ponieważ prawa dotyczące sodomii regulują aspekt życia, który każdy człowiek powinien mieć prawo kontrolować sam, prawa te powinny zostać uchylone.
CO SĄDY POWIEDZIAŁY NA TEMAT PRAWA SODOMII?
Mimo, że Sąd Najwyższy stwierdził, że Konstytucja tworzy „strefy prywatności”, podtrzymał prawo sodomii z 1986 roku w sprawie Bowers przeciwko Hardwick.
Supreme Justice Harry A. Blackmun, reprezentujący opinię czterech sędziów Sądu Najwyższego, zgłosił ostre i wściekłe zdanie odrębne. „To, czego Sąd w rzeczywistości odmówił uznania” – napisał – „to fundamentalny interes wszystkich jednostek w kontrolowaniu charakteru ich intymnych związków z innymi”. Cztery lata później sędzia Sądu Najwyższego Lewis F. Powell, który oddał decydujący głos, by przechylić szalę zwycięstwa na stronę większości, wyraził żal, że podtrzymał ustawę.
Decyzja Trybunału w Hardwick była rozczarowującym opóźnieniem, ale wysiłek trwał, aby pozbyć się tych przestarzałych praw; czasami z sukcesem. Sądy w Kentucky, Michigan, Teksasie i Tennessee uznały przepisy dotyczące sodomii za niewykonalne na mocy konstytucji stanowych.
Legislatury Pensylwanii i Nevady dołączyły ostatnio do legislatur 23 innych stanów, które uchyliły prawa sodomii z lat 60. i 70. Walka o uchylenie ustaw o sodomii będzie kontynuowana zarówno w ustawodawstwie, jak i w sądach, dopóki takie ustawy nie trafią do podręczników historii.
Don’t Ask, Don’t Tell
W 1994 roku ACLU i Lambda wniosły pierwsze pełne wyzwanie przeciwko wykonalności polityki „Don’t Ask, Don’t Tell” wykluczającej lesbijki i gejów ze służby wojskowej. Able v. USA argumentuje, że cała polityka jest niekonstytucyjna, ponieważ opiera się na obawie, że heteroseksualni żołnierze i marynarze są tak niekomfortowi w obecności znanych homoseksualistów, że oni, heteroseksualiści, będą zakłócać środowisko wojskowe. Rząd w Ameryce, jak mówi sprawa, nigdy nie może dyskryminować jednej grupy obywateli, ponieważ inna grupa ich nie lubi.
NO MEETING, NO TALKING
Projekt Praw Gejów Lesbijek reprezentuje studentów college’u w Alabamie i uczniów szkół średnich w Utah, którym powiedziano, że nie mogą tworzyć stowarzyszeń na swoich kampusach. Pierwsza poprawka nie pozwala stanom na uniemożliwienie ludziom spotykania się i rozmawiania, argumentuje ACLU, bez względu na to, jak bardzo stan nie zgadza się z tymi rozmowami.
HOMOSEKSUALIŚCI I NIEZATRUDNIENI
Dla Robin Shahar, wkrótce będzie adwokat personel w Georgia Departamentu Prawa, miłość i zaangażowanie przyszedł z różowe odcinki. Po tym, jak prokurator generalny Georgii dowiedział się o planach Shahar dotyczących ceremonii złożenia przyrzeczenia z kobietą, którą kochała, wycofał jej ofertę pracy. Reprezentując Lesbian Gay Rights Project, Shahar ma nadzieję ustalić, że związki lesbijek i gejów są chronione konstytucyjnym prawem do swobodnego stowarzyszania się.
NINA BEZ MATKI
Sąd Najwyższy Wirginii powiedział klientce ACLU, że jest ona niezdolną matką, ponieważ jest lesbijką i przejęła opiekę nad swoim synem, Tylerem, odbierając go jej. Sądy w całym kraju nadal oddzielają homoseksualnych rodziców od ich dzieci. Ale nie wszystkie wiadomości są złe. Wiele innych sądów odrzuciło pogląd, że czyjaś orientacja seksualna nie ma nic wspólnego z efektywnym rodzicielstwem. Dlatego w ostatnich latach sądy w Vermont, Massachusetts, Nowym Jorku i New Jersey orzekły, że rodzice homoseksualni mogą legalnie zostać prawowitymi rodzicami. ACLU będzie nadal walczyć o prawa rodzin lesbijek i gejów, dopóki wszystkie stany nie zapewnią im równego traktowania.