De laatste tijd wordt door kledinghistorici veel aandacht besteed aan de onderkleding van vrouwen door de tijden heen. Het is tenslotte iets waar we allemaal mee te maken kunnen hebben, toch? Misschien niet. Als we bijvoorbeeld kijken naar de bustes, de crinolines en zelfs de baleinenkorsetten, dan kijken we echt naar culturele artefacten uit het verleden die nog niet zijn doorgedrongen tot de hedendaagse mode (de huidige korsetten hebben een duidelijke comfortfactor in hun ontwerp).
De bustehouder is een deel van de geschiedenis van de damesmode dat altijd mijn nieuwsgierigheid heeft geprikkeld. Het interesseert me dat het idee van het creëren van een silhouet zo specifiek, en zo vermetel in tegenstelling tot de menselijke vorm zo’n prioriteit was in een groot deel van de mainstream blanke Amerikaanse samenleving. Het fascineert me om te kijken naar onze silhouetnormen vandaag de dag, die zo tegengesteld zijn in de zin dat ze het idee van een minder zichtbare vrouwelijke vorm bevorderen dan de bustes deden. De kruisbestuiving tussen mode en de vrouwenrechtenbeweging is echter een onderwerp voor een andere post.
Ik heb deze winter wat gelezen over de opkomst en ondergang van de bustes en vandaag deel ik een korte schets met jullie. Laat het ons team weten als je hulp nodig hebt bij het creëren van je eigen bustes.
Voor alles, waarom de bustes?
Sommige van onze lezers zullen zich terdege bewust zijn van de kortstondige populariteit van crinoline; de grote, hoepelvormige standkleding die halverwege de jaren 1800 onder vrouwenjurken werd gedragen. Technisch gezien een soort petticoat, werd de crinoline gemaakt van stijf materiaal, vaak een combinatie van staal en paardenhaar. De gewenste look was de breedste rokken die de mensheid ooit heeft gezien, sommige hadden een doorsnede van wel 2 meter. Denk aan Scarlett O’Hara’s japonnen in de openingsscènes van Gone With the Wind.
Hoewel populair, was de crinoline ook gevaarlijk, oncomfortabel, en vreselijk onpraktisch. Recente kledinghistorici schatten dat duizenden vrouwen om het leven zijn gekomen bij diverse ongelukken met crinolines, meestal in verband met brand. De trend ging al snel in de richting van een look die minder klokvormig was en het lichaam omsloot, naar een look die van voren en van opzij afgeplat en van achteren opgetrokken was.
De eerste fase: De vorm goed krijgen
Hoewel de bustes voor het eerst gepatenteerd werden in 1857, door de populariteit van de crinoline kwam ze pas in de jaren 1860 van de grond, toen de kooipetticoat evolueerde en vervolgens verdween om beter aan te sluiten bij de realiteit van het vrouwenleven. De eerste versies werden laag gedragen, gemaakt om een vloeiende sleep te bevorderen (zie afbeeldingen rechts). Ze waren meestal gemaakt van staal en katoen en werden gedragen door ze aan de voorkant van het middel vast te knopen of vast te gespen. De nadruk van de jurk lag grotendeels op de sleep, de ruches aan de onderkant van de jurk, en het lijfje.
De tweede fase: Verfraai die bult!
In de late jaren 1860 werd de naaimachine voor thuisgebruik gemeengoed en kwam de nadruk meer te liggen op de versiering van een japon dan op de spanwijdte ervan. Terwijl de nadruk bleef liggen op de rug van de japon, werd in de jaren 1870 aandacht besteed aan versieringen van de sleep, en hoewel deze uitgebreid waren, werden er veel gevonden in het gebied van de rok onder de knieën. De bustes behoorden dus een tijdlang niet meer tot de standaard garderobe van de vrouw. De afbeelding hiernaast is een voorbeeld van deze verschuiving.
Tegen de jaren 1880 begonnen de versieringen zich weer naar boven te bewegen, toen ontwerpers meer ruimte zochten om te versieren en creatief te zijn. De drukte kwam terug, en het kwam terug met een wraakzucht.
Deze tweede fase van de bustaille vond plaats tijdens wat Victoriana het “ernstig getailleerde figuur” van het einde van de 19e eeuw noemt. De bustaille werd gedragen bovenop een strak gebonden korset en ontworpen om het gewicht te dragen van zoveel golven stof als maar mogelijk was en de bijbehorende versieringen. We hebben het over plooien, ruches, strikken, en allerlei stofexplosies. De bustes van dit tijdperk waren, wat ik noem, van industriële sterkte, gemaakt om het gewicht van het achterwerk en zijn uitwaaierende verschijning te dragen. De lijfjes waren er in verschillende soorten, aangepast aan het figuur en de stijl van de drager, maar werden bijna altijd gedragen met een hoge hals.
Ik zou graag een van deze bustes aan mijn collectie toevoegen!
De derde fase: Het korset regeert
Als u nog niet overtuigd bent van de extreme aard van de damesmode aan het einde van de 19e eeuw, bedenk dan dit: in 1881 werd een hele organisatie opgericht om mensen bewust te maken van de gevaren van dergelijke kleding. De Rational Dress Society had als missie te protesteren “tegen de invoering van kleding die het figuur vervormt, de bewegingen van het lichaam belemmert, of op enigerlei wijze de gezondheid schaadt”. Strakzittende korsetten en “zwaarwichtige” rokken waren het voornaamste doelwit.
Misschien waren ze iets op het spoor. Dergelijke mode bleek onhoudbaar, vooral met vrouwen die steeds meer in het openbare leven kwamen toen de 20e eeuw naderde. Terwijl de buste een goede tijd had, verlangden vrouwen in de jaren 1890 naar meer mobiliteit en jurken werden met het jaar meer op maat gemaakt. Het lijfje evolueerde in een veel trager tempo terwijl de rok leegliep. Elke behoefte aan vorm werd overgelaten aan de verantwoordelijkheid van het korset, dat vandaag de dag nog steeds aanwezig is in de westerse damesmode.
Kijk voor meer informatie naar onze meerdelige geschiedenis van de Victoriaanse rok.
U kunt de op het bustetijdperk geïnspireerde stijlen van Recollections hier bekijken.