Totdat Sir Arthur Evans het paleis van Knossos opgroef, werd de half-mens-half stier die door Theseus werd gedood, beschouwd als slechts een populaire legende; de archeologie veranderde die perceptie.
Koning Minos van Kreta vocht hard met zijn broer om de troon te bemachtigen en, nadat hij het koningschap had gewonnen en zijn broer had verbannen, bad hij tot de god van de zee, Poseidon, om een sneeuwwitte stier als teken van de goedkeuring van de god. Minos werd verondersteld de stier te offeren toen hij verscheen, maar hij hield hem omdat hij zo mooi was. Woedend over Minos’ ondankbaarheid en egoïsme, zorgde Poseidon ervoor dat Minos’ vrouw, Pasiphae, zo verliefd werd op de stier dat zij met het dier paarde; het nageslacht was een mannetje met de kop en staart van een stier. De Minotaurus werd aanvankelijk door Pasiphae verzorgd, maar werd gewelddadig toen hij ouder werd en Minos liet de architect Daedalus een ingewikkeld labyrint in het paleis ontwerpen waarin het wezen werd bewaard.
Advertentie
De stad Athene, was volgens één versie van het verhaal verantwoordelijk voor de dood van Androgeus, de zoon van koning Minos, en moest de koning van Kreta jaarlijks (volgens andere versies om de negen jaar) zeven van de beste en meest nobele jongeren en zeven van de beste en meest deugdzame maagden betalen, die aan boord van een schip met zwarte zeilen naar Kreta zouden worden gestuurd, in het labyrint diep in het paleis van Minos zouden worden gegooid en daar door de Minotaurus zouden worden opgegeten.
Advertentie
Theseus, zoon van koning Aegeus van Athene, bood zich vrijwillig aan om een einde te maken aan het eerbetoon door zijn plaats in te nemen tussen de jongeren en de Minotaurus te doden. Met de hulp van de dochter van koning Minos, Ariadne, slaagde Theseus erin het monster te doden en vluchtte met Ariadne terug naar Athene, Ariadne achterlatend op het eiland Naxos (of dit per ongeluk of expres was, hangt af van welke versie van het verhaal men leest). Theseus moest de zwarte zeilen van het schip in witte veranderen, zodat koning Aegeus zou weten dat zijn zoon leefde en de Minotaurus had overwonnen. Theseus vergat dit echter en zijn vader, die het schip met de zwarte zeilen zag, stortte zich van verdriet van een klif in zee en verdronk (de zee werd naar hem bekend als de Egeïsche Zee).
Het paleis van koning Minos, Knossos (ook gespeld als Cnossos of Cnossus) werd ontdekt door Sir Arthur Evans in 1894 en de opgravingen begonnen op de site in maart 1900. Of Minos de naam was van een individuele koning of een titel zoals ‘farao’ weten we niet maar Herodotus vermeldt Minos in zijn Historiën, “Minos van Cnossus” als heerser over de zee en Herodotus vermeldt ook een detail uit de mythe van de Minotaurus, “Sarpedon en Minos vochten om de troon en de zegevierende Minos verdreef Sarpedon”. Evans kende de verhalen van Minos en van Knossos, en na het vinden van muurschilderingen van stieren springende jongeren in het paleis, stelde hij dat Knossos misschien het labyrint was uit het verhaal van Theseus en de Minotaurus. De archeologe Michailidou schrijft: “Achter het pre-Helleense woord labyrinthos – dat etymologisch verwant is aan het woord labrys (dubbele bijl) – gaat misschien wel het paleis van Knossos schuil, waarvan de ruïnes de labyrintische complexiteit van de structuur onthullen” en verder: “Het is verbazingwekkend hoe lang je door deze kamers kunt dwalen, trappen op en af en vaak, tot je grote verrassing, jezelf terugvinden in dezelfde kamer via een andere route”. Durant merkt ook op: “Het uitgestrekte paleis is naar alle waarschijnlijkheid het beroemde Labyrint, of heiligdom van de Dubbele As (labrys), door de ouden toegeschreven aan Daedalus”.
Teken in voor onze wekelijkse email nieuwsbrief!
Het symbool van de dubbele bijl was het teken van de Minoïsche godin en werd overvloedig aangetroffen in heel Knossos, vooral in de Hal van de Dubbele Bijl. Het was Evans die de naam Minoan gaf aan de cultuur die hij in Knossos ontdekte (naar Koning Minos, natuurlijk) en Minoan stieren springen – een sport die werd beoefend door zowel mannen als vrouwen – was algemeen bekend, zelfs bij de Ouden (Plato maakt melding van wapenloze stierenjacht in zijn Critias in 119 CE, sprekend over Atlantis, dat hoogstwaarschijnlijk een gefictionaliseerde versie van Kreta is). Het verhaal van de Minotaurus, een half mens-half stier, zou kunnen zijn voortgekomen uit de stierenspringers van Knossos (die, in hun acrobatische sprong over de stier, even ‘één’ met de stier werden voordat ze over de horens sprongen), op dezelfde manier als het verhaal van het labyrint kan worden gezien als voortkomend uit de complexe structuur van Knossos zelf, zoals Evans, en anderen, hebben gesuggereerd. Misschien heeft de mythe van prins Theseus en de Minotaurus in het labyrint toch meer waarheid dan `mythe’.
Een versie van dit artikel werd voor het eerst gepubliceerd op de site Suite 101 in januari 2009.