“Ik ben mijn onderzoekstraject ECHT begonnen bij zoogdieren, dus ik had niet gedacht dat ik de ongewervelde wereld in zou gaan,” vertelt Dr. Beverley Van Praagh, de Australische expert op het gebied van de reuzen-aardworm (Megascolides australis), aan Australian Geographic.
Maar nadat een gezamenlijk project over de worm was aangekondigd door de La Trobe University, waar ze in 1987 studeerde, en het Wereld Natuur Fonds, nam Beverley een belangrijke beslissing in haar leven. “Ik ben er gewoon mee doorgegaan,” zegt ze. “Ik heb in de loop der tijd veel andere dingen gedaan, maar mijn voornaamste werk is altijd de reuzenaardworm van Gippsland geweest. Ze zijn gewoon fascinerend.”
Deze regenwormsoort komt alleen voor in een gebied van 40.000 ha in het zuiden en westen van Gippsland. Het bestuderen ervan is niet eenvoudig geweest. “Mensen zijn niet erg geïnteresseerd in het werken met ongewervelden, dus is het niet gemakkelijk om financiering te krijgen. Bovendien is het een beschermde soort, dus is het moeilijk om ze te onderzoeken,” legt Beverley uit.
We weten heel weinig over de fysiologie van de worm, behalve dat hij tot drie meter hoog kan worden en een grote hoeveelheid hemoglobine in zijn bloed heeft om hem te helpen overleven bij een laag zuurstofgehalte in ondergrondse omgevingen.
Maar Australiërs zijn niet minder geïntrigeerd. “Je weet hoe Australiërs zijn, ze houden van grote dingen,” zegt Beverley.
David Attenborough met de Giant Gippsland Earthworm.
De impact van de landbouw
Het ontginnen van land in Zuid-Gippsland begon aan het eind van de 19e eeuw en in de jaren 1930 waren er alleen nog maar wegen, wat kreken en weiland. Volgens Beverley stammen de eerste gegevens over de regenworm uit de jaren 1870 toen boeren land in kaart brachten over de Moe-to-Bunyip spoorlijn langs Brandy Creek in Warragal, Victoria.
“Ze dachten eigenlijk dat het een slang was. Dat was de eerste keer dat iemand van reuzen-aardwormen had gehoord. Ze stuurden ze naar de Universiteit van Melbourne, waar professor Frederick McCoy ze beschreef.
“Toen hij ze op tafel had gelegd – ze zou minstens een meter lang of meer zijn geweest – liepen enkele assistenten de kamer binnen en schrokken zich een hoedje, omdat ze dachten dat het een slang was.”
Ondanks zijn uniciteit en waarde voor de wetenschap, zou het nog lang duren voordat er veel bekend was over de leefomgeving van de worm, met name zijn complexe, bij voorkeur kletsnatte, graafsystemen.
Een vroeg verslag, gedocumenteerd in The Land of the Lyre Bird: A Story of Early Settlement was bijzonder gruwelijk. “Nadat het land was ontgonnen, ploegden de boeren het land om,” zegt Beverley. “Terwijl ze dit deden, waren de velden rood van het bloed van deze wormen. Ze hingen aan de ploegen als spaghetti.”
(Image Credit: Bevereley Van Praagh)
Co-existentie tussen boeren en wormen
Beverley zegt dat, hoewel landontginning en landbouw een grote impact zouden hebben gehad op de populaties van de worm, het voor boeren mogelijk is om naast deze wezens te bestaan, zolang de hydrologie van een gebied niet wordt veranderd.
“Ze kunnen goed onder weiland als je mooie blauwgrijze klei of rode grond hebt, ondergrondse bronnen of als je vocht binnenkrijgt van een beekoever,” zegt ze. “Ze hebben het nodig dat het het hele jaar door relatief vochtig is.” Zo kan de worm zich voortbewegen door zijn netwerk van kleitunnels die honderden meters kunnen overbruggen.
Momenteel vraagt Beverley aandacht voor de schade die dichte beplanting kan toebrengen aan de habitat van de regenworm.
“Men denkt dat regenwormen in beboste gebieden voorkomen en sommige mensen willen hun habitat weer terugbrengen naar hoe het was, maar wij hebben ontdekt dat het landschap is veranderd en dat de regenwormen beperkt zijn tot deze stukjes aarde die voldoende vochtig zijn gebleven,” zegt ze. “Als je er zwaar op plant, onttrekt dat al het vocht aan de grond en maakt het ongeschikt voor hen. Er is een echte verandering in het denken als het gaat om het betrekken van mensen en de gemeenschap, evenals landcare-groepen, dat het geen goed idee is om zulke dichte beplanting te doen.”
(Foto: Beverley Van Praagh)
De ongrijpbare Giant Gippsland Earthworm
In de toekomst zou Beverley de soort – met name de impact van de beschermingsinspanningen – willen kunnen monitoren met niet-destructieve technieken.
Op dit moment vertrouwt ze erop dat de worm zo luid mogelijk piept en kronkelt om te bepalen waar ze zich precies onder de grond bevinden.
“Je kunt ze horen als je langsloopt, het zijn echt luide dieren. Hun holen zijn kletsnat en ze kunnen zich heel snel verplaatsen, dus als ze op trillingen reageren, hoor je dat grote zuigende of gorgelende geluid.”
Omdat er heel weinig interactie is tussen verschillende kolonies van de wormen, wil Beverley ook graag beginnen met genetisch onderzoek om vast te stellen of er ondersoorten zijn.
De regering heeft onlangs een nieuwe financieringsronde goedgekeurd, waarvan Beverley hoopt dat die niet alleen naar instandhoudingsinspanningen gaat, maar ook jonge mensen zal aanmoedigen om het dier te bestuderen.
“Ongewervelde dieren hebben de neiging om onderaan de lijst te staan als het op financiering aankomt,” zegt ze. “Een project zoals ik dat in de jaren tachtig deed, zou je niet kunnen doen omdat het geen economisch resultaat heeft… Het financieringssysteem van de universiteit is veranderd.
“Soms zijn ze voor dieren als deze wat lastiger.”
- Deze diepzee ‘pinda worm’ maakt iedereen ongemakkelijk
- Lighting the night: glow worms around Australia
- De heldere en kleurrijke wereld van kerstboom wormen