Als yogaleraar zul je vaak de vraag krijgen of het goed is om yoga te beoefenen tijdens de menstruatie. Veel studenten hebben geleerd dat het beoefenen van inversie tijdens de menstruatie ongezond en onveilig is, en dat het strikt vermeden moet worden. En evenzo zijn er veel leraren die zeggen dat inversie tijdens de menstruatie helemaal geen probleem is. Yogaleraren en yogalerarenopleiders zijn nogal verdeeld over het onderwerp.
Yoga en Menstruatie: A Cultural Stigma
Waarom raden bepaalde yogascholen en -tradities het beoefenen van yoga tijdens de menstruatie af?
De grote verdeeldheid van meningen over de vraag of het veilig is om yoga met inversies te beoefenen, komt voort uit een cultureel stigma in India, het geboorteland van yoga. Het geloof dat tijdens de menstruatie een vrouw zich in een reinigende periode bevindt en niet mag deelnemen aan enige spirituele praktijk is zeer dominant. Vroeger, en ook nu nog in sommige dorpen op het platteland, werden menstruerende vrouwen als zeer onrein beschouwd. Ze mochten niet bidden of enige andere religieuze activiteit uitoefenen. Een tempel binnengaan tijdens de menstruatie werd beschouwd als een zonde, en het was zelfs gebruikelijk dat vrouwen werd gevraagd hun huis te verlaten en in een hut buiten hun dorp te verblijven voor de duur van hun menstruatie.
Dat vrouwen geen yoga mogen beoefenen tijdens hun menstruatie is dus een logische conclusie, als je je zou laten beïnvloeden door dit stigma.
Verweerders van deze culturele visie op yoga, zijn te vinden in de meeste yoga tradities: B.K.S. Iyengar’s school van yoga verbiedt inversies tijdens de menstruatie. En de Ashtanga Vinyasa School van Sri K. Pattabhi Jois moedigt vrouwen aan een pauze in te lassen tijdens de “maan-dagen”. Talloze andere yogascholen zijn er sterk op tegen of beslissen niet of beoefenaars yoga mogen beoefenen tijdens hun menstruatie.
Is Yoga tijdens de Menstruatie een Gezondheidsrisico?
Kunnen Yoga Inversies Retrograde Menstruatie en Endometriose veroorzaken?
Ondanks dat het stigma op onzuiverheid enigszins is afgezwakt door de westerse invloed op yoga, blijft het toch vrij prominent aanwezig. In veel yogalessen en yogalerarenopleidingen wordt studenten verteld, dat hoewel het goed is om een aantal lichte en op Yin geïnspireerde yogahoudingen te beoefenen, ze zware oefeningen en inversies beslist moeten vermijden. Studenten wordt verteld dat een meer krachtige beoefening, met inbegrip van inversies, het reinigingsproces kan vertragen en een nadelig effect kan hebben op hun gezondheid.
De mythe achter deze redenering is dat het beoefenen van inversies tijdens de menstruatie de afvoer van het menstruatiebloed zou kunnen verstoren en een aandoening zou kunnen veroorzaken die endometriose wordt genoemd. Endometriose is een medische aandoening waarbij het baarmoederslijmvlies, het endometrium genaamd, op andere plaatsen groeit (zoals de eileiders, de eierstokken of langs het bekken). Wanneer dat baarmoederslijmvlies afbreekt, zoals het normale baarmoederslijmvlies dat de menstruatie veroorzaakt, kan het nergens heen. Dit veroorzaakt cysten, hevige menstruaties, hevige krampen en kan zelfs leiden tot onvruchtbaarheid. De oorzaak van endometriose is tot nu toe onbekend, maar over het algemeen wordt aangenomen dat het veroorzaakt wordt door immuunproblemen of een genetische aanleg.
De mythe dat inversies het begin van endometriose zouden kunnen uitlokken, is gebruikelijk in de yoga-gemeenschap. De gedachte is dat tijdens het omkeren de zwaartekracht de menstruatiestroom van de vagina weg zal trekken naar de eileiders. Dit verhoogt het risico op een retrograde menstruatie en dus op endometriose. Dus, als je wilt dat je menstruatie naar beneden blijft stromen en je lichaam verlaat, wil je niet dat je baarmoeder fysiek op zijn kop wordt gezet. Juist?
De stelling dat een omgekeerde baarmoeder tijdens de menstruatie endometriose veroorzaakt, is niet juist en is door de medische gemeenschap verworpen op grond van twee redenen:
1. Zelfs als het bloed terugstroomt in de richting van de baarmoeder (dit wordt retrograde menstruatie genoemd), betekent dit niet dat een vrouw endometriose zal ontwikkelen. In 1984 besloot een groep artsen na te gaan hoe vaak retrograde menstruatie voorkwam. Zij namen monsters van de vloeistof rond de bekkenorganen van een vrouw tijdens haar menstruatie en ontdekten dat 90 procent van de monsters menstruatiebloed bevatte. Dat betekent dat bijna alle vrouwen die ongesteld worden, een retrograde menstruatie hebben. Maar slechts ongeveer 10 procent van de vrouwen ontwikkelt endometriose. Daarom kan retrograde menstruatie niet in verband worden gebracht met endometriose.
2. De samentrekkingen van de baarmoeder zijn, en niet uw oriëntatie op de grond, verantwoordelijk voor het stromen van menstruatiebloed. Door ons hele lichaam wordt bloed zowel met als tegen de zwaartekracht in gepompt. De “neerwaartse” stroom binnen de kanalen van het lichaam, wordt niet verstoord door de oriëntatie van het lichaam ten opzichte van de grond. Mensen die bedlegerig zijn, kunnen nog steeds urineren. En het is mogelijk om te slikken, zelfs wanneer men ondersteboven ligt.
Zo ook zal de natuurlijke neerwaartse stroom van de menstruatie niet omkeren als je in een hoofdstand staat. In feite is zelfs in de nulzwaartekracht van de ruimte, waar geen “beneden” is, de richting van de menstruatiestroom voor astronauten onveranderd gebleven.