De Cursillo Beweging is een beweging van de Kerk op het gebied van het apostolaat van de leken die als doel heeft de kerstening van de wereld door de apostolische actie van christelijke leiders op alle gebieden van de menselijke activiteit. Het doel van de beweging wordt bereikt door middel van een strategie en een methode. De strategie bestaat erin de sleutelpersonen in de verschillende milieus op te sporen (de precursillo-fase), hen te bekeren tot een diepere relatie met God door hen hun rol als lekenapostelen te laten aanvaarden en hen vervolgens met elkaar in contact te brengen voor hun wederzijdse steun en apostolische doeltreffendheid (de postcursillo-fase).
De cursillo de cristianidad of “kleine cursus in het christendom” is een driedaagse periode van geestelijke vernieuwing of van geestelijk ontwaken die tracht een nieuw gevoel van de dynamische en personalistische aspecten van het christelijk geloof over te brengen. Het weekend is een intensieve ervaring in christelijk gemeenschapsleven met Christus als middelpunt en opgebouwd rond 15 lezingen (tien door leken, vijf door priesters), actieve deelname aan de discussies en aanverwante activiteiten, en de viering van de liturgie. Het vervolgprogramma richt zich op kleine wekelijkse reünies van drie tot vijf personen en grotere groepsreünies, ultreyas genoemd, waarin de deelnemers ervaringen en inzichten delen die voortkomen uit hun gebedsleven, studie en apostolische actie.
De naam die het vaakst genoemd wordt in verband met de ontwikkeling van de cursillo is die van Juan Hervas, bisschop van Ciudad Real, Spanje. In zijn eigen geschriften ontkende Bp. Hervas echter het idee dat het eindproduct het werk was van één persoon. Hij zei dat de cursillos werden gemaakt door een team van geestelijken en leken die werkten onder de aanmoediging en leiding van hun bisschop en dat de individuele bijdragers liever anoniem bleven. Het beschikbare bewijsmateriaal wijst er ook op dat de ontwikkeling van de cursillo een geleidelijk proces was en dat het eindprodukt het resultaat was van veel experimenteren en herzien.
De cursillo schijnt in zijn huidige vorm in Spanje in gebruik te zijn geweest rond 1949. Het verscheen voor het eerst in de VS onder de Spaans sprekende mensen van het zuidwesten, met name Texas. Cursillos in het Spaans verspreidden zich van dit gebied naar de uiterste punten van de natie, New York en San Francisco, en naar het noorden in Michigan en omliggende gebieden.
De beweging opereert binnen het kader van diocesane en parochiële pastorale plannen, en functioneert autonoom in elk bisdom (120 in de V.S.) onder leiding van de bisschop. De verantwoordelijkheid voor de groei en de doeltreffendheid berust bij een diocesaan secretariaat en een diocesane school voor leiders, of bij beide. In 1977, toen Spanje de achtentwintigste verjaardag van de eerste cursillo vierde, was de beweging actief op vijf continenten, in bijna vijftig landen, met een totaal van 857 bisdommen; er zijn twee en een half miljoen cursillistas, waarvan bijna 500.000 in de V.S.
Stabiliteit en aanvaardbaarheid van de Cursillo Beweging door de hiërarchie zou niet mogelijk zijn geweest zonder aanvaarding en aanmoediging door de Heilige Stoel. Paulus VI was de eerste paus die over de beweging sprak. In 1963 benoemde hij de H. Paulus tot patroon van de beweging. Later, in een toespraak op 28 mei 1966, ter gelegenheid van de eerste Wereld Ultreya in Rome, merkte hij op dat het christelijk leven vele rijkdommen bevat waarvan christenen zich niet bewust zijn en prees hij Cursillo voor het feit dat het mogelijk maakt deze rijkdommen op een bewust niveau te brengen en voor haar vermogen cursillistas te verrijken met een sensus ecclesiae. Hij herinnerde de cursillistas eraan dat zij het voortouw moeten nemen bij de vernieuwing van de wereld voor Christus door de documenten van Vaticanum II in praktijk te brengen.
De Amerikaanse beweging staat onder toezicht van een nationaal bestuur van 24 priesters en leken en bisschop Joseph Green van Adrian, Michigan, die nationaal bisschoppelijk adviseur van de beweging is en de verbinding met de Nationale Conferentie van Katholieke Bisschoppen. Een Nationaal Centrum wordt bemand en is gevestigd in Dallas, Texas, en voorziet de plaatselijke bewegingen van Cursillo literatuur en educatief materiaal, waaronder een maandblad, Ultreya. De moderne strekking van Cursillo in de V.S. is in termen van evangelisatie. Het ziet zichzelf als een instrument van evangelisatie voor de Kerk in de wereld. De laatste twee Nationale Ontmoetingen (1973 en 1977) hebben zich geconcentreerd op dit thema en op de uitdaging om tegemoet te komen aan de hedendaagse behoefte aan een katholieke lekengemeenschap die individueel en collectief wil beantwoorden aan hun roeping om evangelisator te zijn in de wereld.
Bibliografie: j. hervas y benet, “De Cursillos de cristianidad: A Magnificent Instrument of Christian Renewal and of Apostolic Conquest,” Christus voor de Wereld 7 (1962) 161-178, 312-324.