De Italianen zijn echter veel formeler dan de meeste buitenlanders zich voorstellen en nieuwkomers moeten voorzichtig te werk gaan om niemand te beledigen.
Groeten in Italië
Wanneer u aan een Italiaan wordt voorgesteld, moet u ‘goedendag’ ( buongiorno) zeggen en elkaar de hand schudden (een keer pompen is genoeg). ‘Hallo’ ( ciao) wordt gebruikt onder goede vrienden en jonge mensen, maar het wordt niet als beleefd beschouwd wanneer u vreemden aanspreekt, tenzij zij het eerst gebruiken. Vrouwen kunnen merken dat sommige mannen hun hand kussen, hoewel dit tegenwoordig zeldzaam is.
Wanneer men in een formele situatie aan iemand wordt voorgesteld, is het gebruikelijk om te zeggen ‘aangenaam kennis te maken’ ( molto lieto). Als u afscheid neemt, moet u elkaar de hand schudden. Het is ook gebruikelijk om ‘goedendag’ of ‘goedenavond’ ( buonasera) te zeggen bij het binnengaan van een kleine winkel, wachtkamer of lift, en ‘goedendag’ of ’tot ziens’ ( arriverderci of, wanneer slechts één persoon wordt aangesproken, arrivederla) bij het weggaan (vrienden zeggen ciao).
Buongiorno wordt buonasera na de lunchpauze (rond 13.00 uur), maar als u buonasera (of buongiorno) kiest, moet u niet verbaasd zijn als de reactie niet dezelfde is. Goedenacht ( buonanotte) wordt gebruikt bij het naar bed gaan of het verlaten van een huis ’s avonds.
Titels moeten in het algemeen gebruikt worden wanneer men mensen aanspreekt of aanschrijft, vooral wanneer de houder bejaard is. Dottore wordt meestal gebruikt bij het aanspreken van iemand met een universitair diploma ( dottoressa als het een vrouw is) en werknemers kunnen hun baas directeur ( direttore) of presidente noemen. Professionals moeten worden aangesproken met hun titel, zoals professor ( professore), arts ( dottore), ingenieur ( ingegnere), advocaat ( avvocato) en architect ( architetto).
Als u iemands titel niet kent, kunt u signore (voor een man) of signora (vrouw) gebruiken; een jonge vrouw kan worden aangesproken als signorina, hoewel tegenwoordig alle vrouwen de neiging hebben als signora te worden aangesproken.
Kussen in Italië
Italiaanse families en vrienden kussen gewoonlijk wanneer zij elkaar ontmoeten, ongeacht hun geslacht. Als een dame verwacht dat u haar kust, biedt zij haar wang aan. Tussen leden van het andere geslacht wordt de ‘kus’ hoog op de wang gedeponeerd, nooit op de mond (behalve tussen minnaars!) en is meestal niet echt een kus, meer een delicaat strelen van de wangen, vergezeld van kusgeluiden.
Er zijn gewoonlijk twee kussen – eerst op de rechterwang, dan op de linker. In Italië is het ook gebruikelijk dat mannelijke familieleden en goede mannelijke vrienden elkaar omhelzen.
Lei & Tu
Wanneer u met een vreemde praat, vooral oudere Italianen, moet u de formele aanspreekvorm ( lei) gebruiken. Gebruik niet de vertrouwde vorm ( tu) of noem iemand bij zijn voornaam totdat u wordt uitgenodigd om dat te doen. Over het algemeen nodigt de oudere of (in een zakelijke context) oudere persoon de ander uit om de vertrouwde tu-vorm van aanspreken en voornamen te gebruiken.
De vertrouwde vorm wordt gebruikt bij kinderen, dieren en God, maar bijna nooit bij je ouderen of je meerderen op het werk. Italianen worden echter minder formeel en jongere mensen gebruiken vaak tu en voornamen met collega’s. Het is gebruikelijk om lei te gebruiken in gesprekken met winkeliers, bedienden, zakenpartners en gezagsdragers (de plaatselijke burgemeester) of mensen met wie u een zakelijke relatie hebt, zoals uw bankmanager, belastingambtenaren en politieagenten.
Uitnodigingen
Wanneer u door een Italiaanse familie voor een diner wordt uitgenodigd (een zeldzame eer), neemt u best een klein geschenkje mee met bloemen, gebak of pralines. Geschenken van buitenlands eten of drinken worden over het algemeen niet goed ontvangen, tenzij ze in Italië zeer gewaardeerd worden, zoals single malt whisky. Sommige mensen zeggen dat je nooit wijn moet meenemen, hoewel dit natuurlijk afhangt van je gastheren en hoe goed je ze kent. Als u wijn meeneemt, zal deze waarschijnlijk niet bij de maaltijd worden geserveerd, omdat de wijn al is gekozen.
Bloemen kunnen lastig zijn, omdat sommige mensen ze associëren met bepaalde dingen (bijv. chrysanten voor begraafplaatsen), maar een bloemist kan u advies geven. Het is gebruikelijk voor Italianen om de volgende dag een klein briefje of cadeautje te sturen om mensen te bedanken voor hun gastvrijheid of vriendelijkheid.
Italianen zeggen ‘goede eetlust’ ( buon appetito) voordat ze aan een maaltijd beginnen. Als u een glas wijn krijgt aangeboden, wacht dan tot uw gastheer een toast ( saluut!) heeft uitgebracht voordat u drinkt. Als u niet nog een drankje aangeboden krijgt, is het tijd om naar huis te gaan. U moet echter wel rustig aan doen met de wijn en andere alcoholische dranken, want als u te veel drinkt, zult u waarschijnlijk niet meer worden uitgenodigd! In Italië is het gebruikelijk mensen uit te nodigen om na het diner ( dopo cena), bijvoorbeeld vanaf 21.30 uur, te komen voor een dessert en wijn.
Kledingvoorschriften in Italië
Italianen kleden zich goed en lijken een aangeboren gevoel voor elegantie en stijl te hebben. Presentatie en indruk zijn voor Italianen van het grootste belang en worden aangeduid met bella presenza of bella figura (letterlijk ‘mooie presentatie of figuur’). Italianen kleden zich over het algemeen goed en gepast en hebben de neiging formeler gekleed te gaan dan de meeste Noord-Europeanen en Noord-Amerikanen.
Hoewel zij zelden rondhangen in korte broeken of joggingbroeken, neigen zij ook niet naar het andere uiterste van smokings en avondjurken. Italianen beoordelen mensen op hun kleding, waarbij de stijl en kwaliteit even belangrijk zijn als de geschiktheid voor de gelegenheid. Voor Italianen zijn badkleding, schaarse topjes en slippers of sandalen zonder sokken alleen bestemd voor het strand of het zwembad, en niet voor de straat, restaurants of winkels. (Italianen vinden dat veel buitenlanders zich in het openbaar schaamteloos kleden en gedragen en geen zelfrespect hebben).
Zij kiezen ook zorgvuldig de gelegenheden uit waarop zij spijkerbroeken dragen, want die worden niet geschikt geacht voor een chique restaurant of kerk.
Bella figura verwijst niet alleen naar de manier waarop je eruit ziet, maar ook naar de manier waarop je handelt en wat je zegt. Het is in sommige opzichten vergelijkbaar met het oosterse concept van ‘gezicht’, en Italianen moeten er goed uitzien en in het beste licht gezien worden, altijd de indruk geven dat ze alles onder controle hebben en geen onwetendheid of gebrek aan savoir-faire tonen. Het is belangrijk geen gebrek aan respect te tonen of een Italiaan belachelijk te maken, zelfs als dat betekent dat je soms op je tong moet bijten.
Andere gebruiken
U moet zich voorstellen voordat u iemand aan de telefoon vraagt te spreken. Hoewel de traditionele siësta een overlevingsstrijd voert, is het niet aan te raden te telefoneren tussen 14 en 16 uur, wanneer veel mensen een dutje doen ( pisolino). Als u tussen deze tijden moet bellen, is het beleefd u te verontschuldigen voor het storen van het huishouden.
Als u een zakelijke afspraak hebt met een Italiaan, zal hij verwachten dat u op tijd komt, hoewel hij steevast vijf of tien minuten te laat zal zijn. Als u meer dan vijf minuten te laat komt, is het verstandig te bellen en u te verontschuldigen. Italianen wisselen gewoonlijk visitekaartjes uit ( biglietti de da visita) bij zakelijke en sociale gelegenheden.
Dit artikel is een uittreksel van Leven en werken in Italië. Klik hier om nu een exemplaar te verkrijgen.